ترکمن‌های ساحل‌نشین گلستان علاوه بر استفاده از انواع قایق برای صید ماهیان خزری، در زمان تخم‌ریزی و حضور غریزی آبزیان در مناطق کم‌عمق ساحلی، روش صیادی کم خرج مبتنی بر پیاده‌روی با استفاده از تور دارند که در زبان محلی به آن، آقوُرییان می‌گویند.
با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال، فصل تخم‌ریزی ماهیان خزری مانند تلاجی ، کپور ، سفید و کفال و مهاجرت آنها به سوی منابع آب شیرین، مصب رودخانه ها و مناطق کم عمق پهنه آبی خزر و خلیج گرگان آغاز می شود و این کار تا اواسط فصل بهار ادامه دارد.
گلستان ۱۰۷ کیلومتر ساحل دارد و در فصل تخم ریزی ماهیان بخشی از ساحل‌نشینان با روش های گوناگون به ماهیگیری روی می‌آورند.
هرچند وسیله اصلی ماهیگیری در طول سال و حتی هنگام تخم ریزی ماهیان، قایق های موتوری یا دست ساز تای‌مل است اما تعدادی از اهالی ساحلی گلستان که توان اقتصادی خرید این ابزار را ندارند با پای پیاده سراغ صید ماهی می‌روند که در زبان ترکمنی به این عمل (صید ماهی با پای پیاده) آقوُرییان گفته می شود.
در این روش فرد با خرید چهار تا پنج کیلو تور ماهیگیری به قیمت حدودی هر کیلو پنج میلیون ریال و یک‌دست فوکا (چکمه و پوشش صیادی) به قیمت تقریبی پنج میلیون ریال دل به دریا زده و با طی کردن مناطق کم عمق ساحلی به صید ماهی مشغول می شود.
آق‌وُری‌یان‌ها در ساعات ابتدایی روز و یا آغازین شب که ماهیان برای تغذیه جنب و جوش فراوانی دارند وارد مناطق کم عمق دریا شده و با استفاده از تاریکی و سکوت دریا اقدام به صید این آبزیان می کنند.
تعطیلات نوروزی و بازگشت گلستانی های ساکن استان های دیگر به زادگاه، بر تعداد صیادان پیاده دریای خزر اضافه می کند و موجب می شود مناطق کم عمق این شهرها مملو از آق‌وُری‌یان‌های شود که یا با هدف امرار معاش یا گذران وقت در حال پهن کردن تورهای خود هستند.
عبدالمنان ارساری یکی از بومیان غرب گلستان در توضیح این روش ماهیگیری به ایرنا گفت: قدم اول برای شروع آقوُرییان، مشخص شدن جثه و سایز ماهی است تا بر اساس آن تور و دام خریداری کنیم.
وی افزود : به هر حلقه تور ماهیگیری “چشمه” گفته می شود و این چشمه ها بر اساس میلی‌متر شماره بندی دارد به نحوی که اگر بخواهیم ماهیان کوچکی مانند تلاجی یا کفال ریز صید کنیم باید به سراغ خرید تورهای ۲۲، ۲۴ یا ۳۵ چشمه برویم و اگر قصد ما از آقوُرییان صید ماهی سفید و کپور است باید تورهای ۵۴ تا ۶۵ چشمه را خریداری کنیم.
ارساری گفت که برای آقوُرییان باید حداقل چهار تا پنج کیلو تور خریده شود که با احتساب پول طناب و پینه‌بندی قیمت تمام شده هر کیلو تور به حدود هفت میلیون ریال خواهد رسید.
وی افزود : باید به ازای هر کیلو تور، تعدادی دیرک چوبی یا میله فلزی نیز تهیه کرد که از آن برای استقرار تور در مناطق کم عمق استفاده می شود.
وی ادامه داد: پس از تهیه این وسایل، افراد در مناطق ساحلی با عمق حداکثر تا ۱.۵ متر تورها را به صورت خطی مانند تور والیبال پهن می کنند و برای جلوگیری از شناورنشدن قسمت تحتانی تور در آب، به انتهای آن چندین حلقه سربی آویزان می کنند که در نتیجه آن امکان فرار ماهیان از قسمت پایین تور از بین می رود.
بهرام امانی یک ماهی‌گیر دیگر ساکن بندرترکمن هم گفت: هر آقوُرییان پهنه ای در حدود یک هکتار یا بیشتر را پوشش می دهد و برای آنکه حوزه کاری هر فرد مشخص شود به بخش بالای تورهای صیادی تکه‌ای یونولیت رنگی متصل می کنند تا هم قسمت بالای تور شناور باشد و هم افراد پیاده و قایق های موتوری و پارویی از روی آن عبور نکرده و موجب پاره شدن آن نشوند .
امانی گفت: هر فرد در روز به ازای یک کیلو تور بین ۲ تا پنج کیلو ماهی صید می کند که با احتساب قیمت ماهی هر کیلو تور روزانه درآمدی معادل یک میلیون تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار ریال برای وی به همراه دارد.
وی گفت: در این روش بیشتر ماهیانی که برای تخم ریزی به کنار دریا و مناطق کم‌عمق می آیند در دام آق‌وُری‌یان‌ها گرفتار می شوند.
این ماهی‌گیر گلستانی ادامه داد: از قدرت تخریب این روش در نابودی ذخیره آبزیان خزر اطلاع کامل داریم اما به دلیل بیکاری و نداشتن درآمد، چاره ای جز ماهیگیری به روش آقوُرییان برای ما باقی نمانده است.
به‌گفته امانی این روش در شهرهای گمیشان و بندرترکمن رواج داشته و در طول روز شاهد حضور ۵۰ تا صد آقوُرییان در مناطق ساحلی این مناطق هستیم.
وی گفت: این افراد پس از کنار گذاشتن غذای مصرفی خود و خانواده از سبد صید، بقیه ماهیان را به غرفه داران بازارچه های ماهی گمیشان و بندرترکمن می فروشند.
خلیج گرگان با کارکرد اقتصادی و اکولوژیکی در تکثیر آبزیان، ماهیان استخوانی و غضروفی، جذب پرندگان مهاجر و حفظ چرخه زیست دریای خزر دارای اهمیت بوده و در معیشت جوامع محلی نیز اثرگذاری مستقیم و نقش مهمی دارد.
خلیج گرگان یکی از بزرگترین مخازن آب شیرین متصل به دریای خزر نیز هست و تداوم زندگی بسیاری از جانداران در بزرگترین دریاچه زمین به اتصال آن با دریا وابسته است.
این پهنه آبی از لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب شرقی دریای خزر و حوزه شهرستان های بندرترکمن، بندرگز، نوکنده و بهشهر از ۶۰ کیلومتر طول و حداکثر ۱۲ کیلومتر عرض برخوردار بوده و دارای امتداد شرقی – غربی است.
دریای خزر پهنه ای آبی است که از جنوب به ایران، از شمال به روسیه، از غرب به روسیه و جمهوری آذربایجان و از شرق به ترکمنستان و قزاقستان محدود می شود.
طول دریای خزر حدود ۱۰۳۰ تا ۱۲۰۰ کیلومتر و عرض آن بین ۱۹۶ تا ۴۳۵ کیلومتر است.
گلستان دارای افزون بر صد کیلومتر نوار ساحلی است و بخشی از جمعیت شهرهای بندرگز ، بندرترکمن و گمیشان از طریق ماهیگیری به امرار معاش مشغول هستند .
