شامپانزه سه‌ساله باغوحش ارم که به دلیل نارس‌بودن با مجوز رئیس وقت این باغوحش به خانه ایمان معماریان، دامپزشک سابق ارم، منتقل شده بود و با زندگی در انکوباتور، این نوزاد نارس امروز تبدیل به شامپانزه‌ای سه‌ساله شده است، به محلی برای نزاع بی‌مورد سازمان حفاظت محیط زیست تبدیل شده است.
لیلا مرگن: باغوحش ارم به‌عنوان یکی از هلدینگ‌های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان، درگیر قائله‌ای شده که محیط زیست برایش ساخته است. سازمان حفاظت محیط زیست استان تهران اصرار دارد که باران، شامپانزه سه‌ساله‌ای را که با مجوز رئیس وقت باغوحش ارم به منزل ایمان معماریان، دامپزشک سابق این باغوحش منتقل شده، به قفس منتقل کند. این در حالی است که بسیاری از دامپزشکان و مجامع جهانی مرتبط با حیات وحش، بر این باورند که باران نباید به خانواده خشن خود بازگردد و باید به یتیم‌خانه شامپانزه‌های همسن‌و‌سال خود منتقل شود. با وجود آنکه علی دقیقیان، مدیر‌عامل مجموعه فرهنگی و ورزشی ارم، با این انتقال مشکلی ندارد، می‌گوید که محیط زیست مجوز این نقل‌و‌انتقال را صادر نمی‌کند. محمد داس‌مه، وکیل معماریان نیز می‌گوید که اگر باران به یتیم‌خانه منتقل شود، مالکیت ایران روی این شامپانزه حفظ می‌شود و می‌توانیم یک حیوان سالم را در آینده از یتیم‌خانه تحویل بگیریم؛ اما معلوم نیست چرا سازمان محیط زیست پای خود را در یک کفش کرده که باران را به باغوحش ارم بازگرداند.
شامپانزه سه‌ساله باغوحش ارم که به دلیل نارس‌بودن با مجوز رئیس وقت این باغوحش به خانه ایمان معماریان، دامپزشک سابق ارم، منتقل شده بود و با زندگی در انکوباتور، این نوزاد نارس امروز تبدیل به شامپانزه‌ای سه‌ساله شده است، به محلی برای نزاع بی‌مورد سازمان حفاظت محیط زیست تبدیل شده است. معلوم نیست انگیزه متولیان سازمان حفاظت محیط زیست از ایراد شکایت و طرح دعوا علیه دامپزشک سابق ارم چیست و چرا اصرار دارند باید باران به باغوحش ارم بازگردد؛ زیرا شامپانزه‌ها در محدوده سنی چهار تا پنج‌سالگی می‌توانند تشکیل گروه بدهند و با توجه به مادر خشنی که این شامپانزه دارد و در بدو تولد قصد داشته فرزندش را معدوم کند، باران شانسی برای پذیرش در گروه و ادامه حیات سالم را ندارد. پنجم تیرماه فاطمه برنا، معاون مدیرکل و رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهر تهران، به رسانه‌ها خبر می‌دهد که با صدور حکم قضائی، یک قلاده شامپانزه سه‌ساله معروف به باران که به صورت خانگی در حال نگهداری بود، عصر روز گذشته برای ادامه زندگی به زادگاهش، یعنی مجموعه باغوحش ارم منتقل شد. به گفته او، بر اساس توافق انجام‌شده، دامپزشک سابق ارم می‌تواند کماکان مسئولیت نظارت بر شرایط نگهداری باران را در باغوحش ارم بر عهده داشته باشد.
دامپزشک سابق شبانه‌روز در ارم حضور دارد
اما چرا سازمان حفاظت محیط زیست وارد چنین دعوایی شده است و داستان باران از چه قرار است؟ محمد داس‌مه، وکیل دامپزشک سابق ارم، درباره جزئیات پرونده باران به «شرق» می‌گوید: این بچه شامپانزه، شش‌ماهه متولد شد. به دلیل اینکه وضعیت روحی تمام شامپانزه‌های گروهی که این بچه به آنها تعلق داشت، مناسب نبود و آنها گروه خشنی بودند و هر بچه شامپانزه‌ای که در ارم متولد می‌شد، از سوی اعضای گروه، به‌ویژه مادران جمعیت از بین می‌رفت. او ادامه می‌دهد: باران هم داشت همین سرنوشت را پیدا می‌کرد. این شامپانزه به کمک دکتر معماریان از مادرش جدا شد و وضعیت بسیار وخیمی داشت. نگهداری این حیوان در انکوباتور کار کم‌نظیری در دنیا بود که با سلسله مراقبت‌های درمانی شخص ایمان معماریان و کمک سایر دامپزشکان انجام شد. وکیل دامپزشک سابق ارم اضافه می‌کند: آمدن باران نزد معماریان با مجوز کتبی مدیر‌عامل وقت باغوحش ارم و نامه رسمی معاونت محیط طبیعی اداره محیط زیست تهران بود. این مکاتبات وجود دارد. دکتر معماریان سنوات خود به باغوحش ارم را که صدها میلیون تومان ارزش دارد، به‌عنوان تضمین نگهداری در گرو باغوحش قرار می‌دهد. هر دامپزشک منصفی می‌داند که امیدی به زنده‌بودن باران نبود، ولی دکتر معماریان به‌هر‌حال با یک سلسله اقدامات در کلینیکش، توانست این موجود را زنده نگه دارد. در‌حال‌حاضر هم به صورت شبانه‌روزی در باغوحش ارم در کنار باران حضور دارد. به گفته داس‌مه، طبق نظریه حدود ۱۰۶ دامپزشک و کارشناس حیات وحش در کشور و مدیر مسئول بازپروری پردیسان متعلق به سازمان حفاظت محیط زیست، همچنین دامپزشک سابق باغوحش ارم، دکتر اباذری، اتحادیه باغ‌وحش‌های اتحایه اروپا و ناظر بین‌المللی باغوحش ارم، معتقدند این باغوحش شرایط استاندارد برای نگهداری از باران را ندارد. او اضافه می‌کند: باران اگر به باغوحش ارم بازگردد، از سوی گروه خشنی که به آن تعلق دارد، پذیرفته نمی‌شود. اگر باران را در قفس به صورت جداگانه نگه دارند، اتفاق تلخی برای او رخ می‌دهد؛ زیرا شامپانزه‌ها به صورت گروهی زندگی می‌کنند و بردن باران به یک قفس موجب این می‌شود این حیوان از نظر روحی و روانی دچار مشکلات عصبی شود.
انتقال به دنیای میمون‌ها، راه نجات باران
وکیل دامپزشک سابق ارم می‌گوید: پیشنهاد همه کارشناسان و مراجع بین‌المللی، دامپزشکان داخلی و کارشناسان مستقل حیات وحش، همچنین نامه رسمی مدیر وقت باغوحش ارم و معاون محیط طبیعی محیط زیست استان تهران که اقرار کتبی کردند، این است که باران در دنیای میمون‌ها (یا یتیم‌خانه میمون‌ها که در آن شامپانزههایی که از باندهای قاچاق حیوانات کشف می‌شوند یا به دلایلی والدین خود را از دست داده‌اند، نگهداری می‌شوند) که دارای گروه‌های هم‌سن این شامپانزه هستند، نگهداری شود؛ زیرا ارم شرایط نگهداری از این شامپانزه را ندارد. او اضافه می‌کند: به این ترتیب، باران می‌تواند به صورت گروهی با شامپانزه‌های هم‌سنش بزرگ شود و وضعیتش که تثبیت شد، اگر شرایط نگهداری در ایران فراهم شد و باغ‌وحش‌ها نقایص عمده خود را رفع کردند، به کشور برگشت داده شود. داس‌مه یادآور می‌شود: ارسال باران به دنیای میمون‌ها از‌جمله کشور هلند که هماهنگی‌های آن انجام شده بود، با اجازه مستقیم سازمان حفاظت محیط زیست و نظارت وزارت امور خارجه و مرجع قضائی رخ می‌دهد. نامه رسمی به رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور از این مراکز ارسال شد و این مراکز به صورت فنی راهکار دادند که باران باید به دنیای میمون‌ها بیاید.
به گفته او، اگر باران به خارج از کشور منتقل شود، مالکیت و حق قانونی کشور ما و باغوحش ارم روی باران از بین نمی‌رود. باران برای نگهداری بهتر و سالم‌تر به مرکزی که شرایطش را دارد، ارسال می‌شود. در سال‌های اخیر هم دو شیر ایرانی از انگلستان به باغوحش ارم آورده شدند و این همکاری از قبل وجود داشته و یک بحث کاملا علمی است. وکیل دامپزشک سابق ارم تأکید می‌کند: اگر باران به ارم برود، یا از لحاظ جسمی تلف می‌شود یا از لحاظ روحی دچار خسارت می‌شود که این به مفهوم «تلف حکمی» حیوان است. در این پرونده، هیچ خیانت در امانتی رخ نداده است. باران با مجوز باغوحش ارم و محیط زیست به معماریان داده شده و او هیچ ادعای مالکیتی در این خصوص ندارد. موکل من فقط نگران آینده و سلامت جسمی و روحی باران است.
با انتقال باران مشکلی نداریم
علی دقیقیان، مدیر‌عامل مجموعه فرهنگی و ورزشی ارم، از زیرمجموعه‌های بنیاد مستضعفان، در پاسخ به «شرق» درباره پرونده باران عنوان می‌کند: موضع ما موضع محیط زیست و دامپزشکی کل کشور است. درست است که ما به‌عنوان باغوحش ارم از نظر نگهداری این مسئله را راهبری می‌کنیم، اما هرگونه نقل‌و‌انتقال به‌طور کامل زیر نظر محیط زیست است. سازمان محیط زیست با توجه به اینکه این شامپانزه در اختیار دکتر معماریان بود، طرح دعوی علیه ایشان کرد. نتیجه اینکه دادگاه رأی داد که این شامپانزه از دکتر معماریان گرفته شود و در ارم نگهداری شود. او می‌گوید: هفته گذشته روز چهارشنبه این اتفاق افتاد. معماریان این شامپانزه را با حضور مسئولان محیط زیست تهران به باغوحش تحویل داد، اما از آنجا که این شامپانزه وابستگی به معماریان دارد و یکی، دو سالی هست که او از شامپانزه نگهداری کرده و همچنین سرنوشت شامپانزه و سلامتش برای ما مهم بود، به همین دلیل با حضور مدیران محیط زیست صورت‌جلسه‌ای تنظیم کردیم که بر آن اساس، قرار شد در مکان مناسبی که برای این شامپانزه در نظر گرفته می‌شود، معماریان هم به مدت سه ماه وظیفه نگهداری و پرستاری این حیوان را بر عهده بگیرد. دقیقیان به این پرسش که برای استقلال شامپانزه باید پنج سال زمان صرف شود و آیا دو سال دیگر معماریان نقش مادر باران را بازی خواهد کرد، این‌گونه پاسخ می‌دهد: ما برای اینکه ممکن است این شامپانزه در جمع پذیرفته نشود، مکانی مستقل را با تمام الزاماتی که معماریان تعیین کرده است، در نظر گرفتیم. معماریان گفته اگر چنین مکانی ایجاد شود، شامپانزه می‌تواند استقرار پیدا کند تا به شرایط عادت کند یا افراد دیگری به‌عنوان پرستار به این حیوان نزدیک شوند و آن را تر‌و‌خشک کنند. معماریان خودش توافق کرده و این صورت‌جلسه تنظیم شده است. او درباره دلیل مقاومت باغوحش ارم برای انتقال باران به یتیم‌خانه می‌گوید: ما مقاومت نمی‌کنیم، سازمان محیط زیست مجوز نداده است؛ وگرنه ما مدعی نیستیم. هر ارگانی، چه سازمان محیط زیست، چه دامپزشکی یا هر دستگاهی دستور بدهد که این اقدام صورت بگیرد، ما چرا باید مقاومت کنیم. ما در مجموعه ارم یک حیوان که نداریم؛ صدها گونه حیوانی داریم. واقعا اگر به صلاح این حیوان است که خارج از کشور برود، اشکالی ندارد، اما هرگونه فعل‌و‌انفعال شامل خرید و اهدا‌کردن -زیرا ما فروش حیوان نداریم- باید با مجوز سازمان محیط زیست باشد و محیط زیست این مجوز را نمی‌دهد.
