از "طلا گشتن" پشیمان گشته ایم، مرحمت فرموده ما را "مس" کنید!
آفتاب یزد نوشت: همزمان با روزی که شاخص بورس آغاز به فروریختن کرد و از مرز ۲ میلیونی به سرعت پا پس کشید و عقب‌نشینی کرد، در گزارشی به اطلاعات اولیه دلیل این ریزش پرداخت تا شاید پیش از اینکه خیلی دیر شود، متولیان امر به خود آیند و مانع از بروز فاجعه تکان دهنده‌ای شوند که جبران آن شاید برای بسیاری از سهامداران تازه‌کار جویای ثروت‌های یک شبه و صف کشیدن آنها مقابل بیمارستانهای تهران پیشگیری شده باشد! سهامدارانی که «دار و ندار» خود را برای «صندوق‌های دارای یکم و دوم» فروخته‌اند و برخی هم برای خالی نبودن عریضه در صف خرید سایر سهام‌ها ایستادند تا شاید در سال پرتورم اقتصادی و دورکاری ناشی از شیوع ویروس‌کرونا و حتی در ساعات معاملات بورس اوراق بهادار کسب و کار داغ سال ۹۹ را پشت سیستم ادارات پیگیری و پایش کنند و با تب و تاب نوسانات آن، هورمون آدرنالین بیشتری هم ترشح کنند تا شاید با پر شدن حساب‌های خود در پایان سال جهش تولید آن را خرج سفرهای جذاب سیاحتی و حتی خرید خودروهای بالای ۱۰۰ میلیونی وطنی کنند! روزهایی که ۵ ماه نخست آغاز سال ۹۹ را به روزهای طلایی بدل کرده بود و حال روند ریزشی بورس دلواپسان بازار را دل نگران روزهایی کرده که بدون توجه به سهم انتخاب خود بر سر مشوقان حضور در بورس و حتی کارگزاران خود فریاد بکشند: از “طلا گشتن” پشیمان گشته ایم، مرحمت فرموده ما را “مس” کنید! مطالعات و بررسی‌های گروه گزارش روزنامه “آفتاب یزد” طی چند روز اخیر در واکاوی دلایل بیشتر ریزش بورس طی هفته گذشته که حتی منجر به واکنش رئیس جمهوری در جلسه ۲۹ امرداد ۹۹ هیئت دولت نیز شد حاکی از حداقل ۸ عامل است.« قطعی‌های شدید و عدم سفارش‌گیری و یا تاخیرهای نیم ساعته در سفارش‌گیری معامله گران؛ مجاز و متوقف کردن معاملات سهم‌های مختلف بازار در طول ساعات کار بازار؛ آزادسازی سهام عدالت در نمادهای دولتی و شاخص‌ساز و عرضه غیراصولی؛ ابلاغ مصوبه سازمان در خصوص نصاب سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت؛ تاییدها و تکذیب‌های پیاپی برای عرضه صندوق‌های ETF دولتی از جمله صندوق گروه پالایشی؛ فروش‌های هیجانی حقوقی‌های بازار در نمادهای مختلف حتی در صف فروش سهم ها؛ عدم انسجام کافی در بین مسئولان سازمان بورس و حقوقی‌های بازار و صندوق‌های حامی بازار و در نهایت کاهش شدید اعتبارات کارگزاری‌ها.» اما پس از ریزش رخ داده و شیوع نگرانی بالاتر از ابتلا به کرونا در بین سهامداران، برخی اقدامات اصلاحی بارقه امیدی را در دل سهامداران ایجاد کرده است. شاهین چراغی عضو شورای عالی بورس در توئیتی نوشت: «به‌عنوان یک کارشناس، نگران آینده بازار سرمایه نیستم، لطفا در بورس صبور باشید. از سال ۷۲ فراز و نشیب‌های زیادی را دیده ام، مدیران بازار پول مراقب باشند. با این نرخ تورم، این نقدینگی تبدیل به سپرده بانکی نمی‌گردد. نقدینگی باید با سیاست‌گذاری صحیح در مسیر توسعه بازار سرمایه و جهش تولید قرار گیرد.» اگرچه محسن خدابخش، مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار نیز خبر داد: ضریب تعدیل سهام در حساب تضمین مشتریان اعتباری از ۱۰ درصد به ۲۰ درصد افزایش یافت و این مصوبه روز شنبه ( امروز) ابلاغ و از روز یکشنبه ۲ شهریور اجرایی خواهد شد که با توجه به کاهش قیمت سهام شرکت‌ها در بازار سرمایه، این تصمیم مناسب و منطقی است.
> دولت مشوق رشد افسار گسیخته بسیاری از سهم‌های بورس
زانا مظفری، کارشناس مسائل اقتصادی و استاد دانشگاه، در تحلیلی به این مناسبت اصلاحات اخیر را لازمه بازار دانسته و می‌گوید: رالی صعودی بورس کماکان ادامه خواهد داشت. تقریبا طی یک ماه اخیر بورس وارد یک فاز اصلاح زمانی شده و در روزهای گذشته به مدت چند روز تمام سهام مختلف در صف‌های فروش قفل بودند. این اتفاق بسیاری از فعالان و افراد تازه وارد به بورس را نگران کرده؛ امری که در صف‌های
سنگین فروش، هیجانات ناشی از این ترس خود را نمایان کرده است. با این حال، کماکان مولفه‌های موثر بر رشد بازار سر جای شان برقرار هستند و روند رو به رشد بازار در ماه‌های آتی مورد انتظار است؛ اما با این تفاوت که رالی کاملا صعودی بازار که در ۴ ماه اول سال شاهد آن بودیم، احتمالا دیگر اتفاق نیفتد که این به نفع بازار و حتی کلیت اقتصاد کشور است. وی با بیان اینکه از ابتدای سال ۱۳۹۹ خورشیدی تا اواخر تیرماه، بورس بسیار جالب توجه و در عین حال غیرمنطقی رشد کرد و دلیل آن هم این بوده که سهم‌های زیادی در بازار وجود داشتند که قیمت بازاری آنها بسیار بالاتر از ارزش ذاتی آنها بود می‌افزاید: این امر ریسک سیستماتیک بازار را افزایش داده بود. مظفری دلایل مختلف پیرامون این قضیه را که آثارش در روزهای اخیر مشهود است را عدم استراتژی مشخص دولت در نحوه عرضه سهامش و غیر بهینه بودن دخالت در بازار بر می‌شمارد و می‌گوید: دولت ابتدا برای تشویق مردم جهت ورود به بورس هر کاری کرد، امری که موجب رشد افسار گسیخته بسیاری از سهم‌های بازار شد، اما به نظر عواقب رشد همگانی بازار و صف‌های خرید متوالی در روزهای بهار امسال آن‌طور که باید پیش‌بینی نشده بود و راهکار اساسی برای آن تدوین نشده بود. بنابراین پس از اظهار نظرهای مختلف (نظرات کارشناسی شده و غیر کارشناسی تحلیلگران بازار سرمایه و اقتصاد خوانده‌ها) در مورد بورس، دولت به این نتیجه رسید که رشد افسار گسیخته بورس (بازار ثانویه) می‌تواند در آینده نه چندان دور پیامدهای اقتصادی نامناسبی از خود به جای بگذارد. وی با بیان اینکه پیرو همین امر حقوقی‌های بازار سرمایه و دولت از اواسط تیر ماه ۹۹ برای کاهش ریسک سیستماتیک ایجاد شده در بازار با انواع و اقسام روش‌های مختلف (از جمله عرضه‌های سنگین صف‌های خرید، تایید و تکذیب اخبار پیرامون عرضه دارا دوم و سوم، باز و بسته کردن نمادهای مختلف به بهانه‌های مختلف و…) توانستند طی یک ماه، اصلاح زمانی (درجا زدن سهام) در بازار سهام ایجاد کنند، مجموعه‌ای از عوامل که دست به دست هم داد تا در پایان، طی روزهای اخیر سرانجام در شاخص ۲ میلیون اصلاح قیمتی در بازار ایجاد شود. البته با توجه به حجم بالای عرضه این روزها و اصلاحات قیمتی انجام شده، به نظر اصلاح ۲۰-۳۰ درصدی بازار اجتناب ناپذیر است. اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد، این است که اصلاحات انجام شده صرفا یک وقفه و به اصطلاح استراحت برای ادامه یک روند صعودی منطقی است.
این استاد دانشگاه می‌گوید: یکی دیگر از دلایل ایجاد اصلاح زمانی و فرسایشی را بازگشایی بعد از مجمع بیشتر سهام شاخص‌ساز طی مرداد ماه بوده باشد، زیرا وضعیت بازار اگر در حالت مثبت و صعودی قرار داشت، آنگاه بازگشایی‌های باشکوه این سهام را شاهد بودیم و دیگر کنترل بازار بسیار دشوار می‌شد و بیشتر سهام دچار حباب می‌شدند. اصلاح فرسایشی بازار به این صورت شکل گرفت که افرادی که پرتفوی (سبد مالی) تشکیل داده‌اند، اگر تعدادی از سهمشان در روز مثبت بوده و از طرف دیگر چند سهم دیگرشان منفی بوده، لذا در مجموع خنثی عمل نموده‌اند و سود و زیان چندانی تا قبل از شروع اصلاح قیمتی نداشتند. هر چند سهام کوچک بازار که طی سال ۱۳۹۸ بسیار رشد کرده بودند در یک ماه اخیر اصلاح قیمتی و زمانی را همزمان با هم تجربه نمودند و افت قیمتی سهام کوچک بازار بسیار بیشتر از سهام بزرگ بوده است. این قضیه یک جریانی را ایجاد کرد که شاخص دولت و ملت سر زبان‌ها آمد.
به گفته وی این جریان معتقد بود در عین اینکه شاخص کل بازار در حال رشد است، اما اکثریت سهام بازار (سهم‌های کوچک) دچار افت قیمتی شده اند. این کارشناس اقتصادی در خصوص پرسش رایج این روزها در میان فعالان و به ویژه تازه واردان بورس که همه از تحلیلگران و حتی مردم کوچه و بازار می‌پرسند که «چه زمانی یا در شاخص چند از بازار خارج شویم و سهم هایمان را نقد کنیم؟!» می‌گوید: این ناشی از دید خیلی کوتاه‌مدت به این بازار است و یکی دیگر از دلایل هیجانات روزهای اخیر! دلیل این امر هم اعتقاد افراد وارد شده به این بازار و برخی از قدیمی‌های بازار است که بر این باور هستند دولت به محض اینکه توانست نقدینگی مورد نیاز خودش را در بورس به دست آورد، پشت بازار را خالی کرده و بازار به وضعیت چند سال گذشته بر می‌گردد و سودهای افسانه‌ای وجود ندارد. اما اگر حتی این دیدگاه جامه عمل به خود بپوشاند، باید گفت که این بازار قبل از سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ وجود داشته و از این به بعد هم وجود دارد. همانطور که آمار و ارقام نشان می‌دهد بازدهی بورس طی ۱۰ سال اخیر از سایر بازارهای مالی بیشتر بوده است. بنابراین در سال‌های گذشته این بازار قبل از اینکه دولت تصمیم به عرضه سهام خودش در آن بگیرد، وجود داشته و بازدهی مناسب هم داشته است. اگرچه بر اساس تحلیلی که خبرنگار “آفتاب یزد” در این خصوص استنباط کرده، این جمع‌بندی حائز توجه است که از جمله ضعف‌ها و نکات نامطلوب بازار سرمایه طی ماه‌های اخیر این بود که فعالان بازار طی ۴ ماه ابتدای سال طوری عادت کرده‌اند که یا در صف فروش فروشنده و یا در صف خرید خریدار قرار داشته باشند! یعنی بازار به‌گونه‌ای شکل گرفته که تا صف خرید برای یک سهم تشکیل نشود، به آن سهم اصلا توجه نخواهد شد! با این حال، می‌توان با جا انداختن فرهنگ سهامداری انتظارات رشدهای نجومی را کاهش داد. در واقع، استراتژی بلندمدت برای سرمایه‌گذاری در بورس است که موفق خواهد بود و سپس باید با سرمایه‌های مازاد خود معامله کنند. می‌بایست از هزینه برای نیازهای اساسی و پول‌هایی که برای گذران زندگی و پیشبرد کسب و کار نیاز است، در بورس سرمایه‌گذاری نشود.
> ایده رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس برای تعادل بخشی به بورس
محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس روز گذشته در واکنش به اتفاقات هفته گذشته در کنار تشریح بازدید میدانی اعضای این کمیسیون از گمرکات کشور، تعیین تکلیف فعالان اقتصادی که از منابع بانک مرکزی استفاده کرده اند، طرح گشایش اقتصادی دولت به اهداف لایحه افزایش سرمایه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس نیز پرداخت و البته اشاره‌ای هم به روند ریزش بورس داشت. رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در پاسخ به پرسشی درخصوص اهمیت لایحه افزایش سرمایه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس گفت: این لایحه می‌تواند با سلب حق تقدم از شرکت‌های بخش خصوصی با مشوق‌های صادراتی و الزام در شرکت‌های دولتی، ظرفیتی را ایجاد کند که عرضه قابل توجهی در بازار سرمایه
اتفاق بیفتد. وی افزود: پیش‌بینی ما این است که امکان جذب حجم قابل توجهی منابع بوجود آید که این منابع می‌تواند صرف سرمایه‌گذاری و تولید شود. رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس ابراز امیدواری کرد: با اجرایی شدن مصوبه مجلس، شاهد اتفاق مهمی در عرضه سهام در بازار سرمایه باشیم. پورابراهیمی افزود: این امر منجر به ایجاد یک تعادل منطقی در قیمت‌های سهام و حضور مردم و منفعت آنها و نیز اجرای طرح‌های اقتصادی در درون شرکت‌ها نیز خواهد شد.
