صنایع دستی گیلان را به سبب ذوق ، قریحه ، اصالت و رنگ قدمتی هویدا نیست ؛اما امروز پس از سال ها فراز و فرود، رهسپار جهان شده،بطوریکه ثبت جهانی و جهش صادرات، دستاوردی بزرگ را برای هنرهای صنایع دستی این سرزمین رقم زده است.
به گزارش ایرنا، گیلان سراسر همایشی است از فرهنگ، تاریخ، طبیعت و در این بین شرق گیلان که خود تاریخیست به بلندای هزاران سال، موفق شد در سال ۹۸ همراه با عطر نارنج، چای و شالی ثمره کوبش پر قدمت زنان قاسم‌آباد رودسر در تار و پود نخ‌های ابریشمی را با نقش هایی چون شانه گُل، قالی‌گُل، گلیم‌گُل،سروگل ،چهل چراغ، طرح پرند و بوته چرخ را در بافته ای با عنوان چادرشب به ثبت جهانی برساند و راهی گوشه گوشه جهان کند.
افتاخار آفرینی دست بافته های مردمان گیلان تاثیرات بزرگی بر جغرافیای خود داشته به‌طوری که معاون هنرهای سنتی و صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی گیلان در این باره می گوید: دلیل اصلی ثبت جهانی روستای قاسم آباد رودسر با محوریت چادرشب بافی، رونق صادرات بوده که همینک با ثبت جهانی این تولید صنایع دستی گیلان دارای شناسنامه جهانی شده و جهش صادرات را برای استان رقم زده است.
فرزاد رشیدی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: ثبت جهانی قاسم آباد رودسر با عنوان روستای جهانی چادرشب بافی از سوی شورای جهانی صنایع دستی ( World Crafts Council) اتفاق عظیمی بود که بدون صرف یک ریال هزینه و تنها به پشتوانه همت جوامع محلی ،مدیران ، سازمان های مردم نهاد و دغدغه مندان فرهنگ و هنر این سرزمین بروز یافت.
ثبت جهانی قاسم آباد رودسر با عنوان روستای جهانی چادرشب بافی از سوی شورای جهانی صنایع دستی ( World Crafts Council) اتفاق عظیمی بود که بدون صرف یک ریال هزینه و تنها به پشتوانه همت جوامع محلی ،مدیران ، سازمان های مردم نهاد و دغدغه مندان فرهنگ و هنر این سرزمین بروز یافت.وی اظهار داشت: تنها ۴۸ مکان با محوریت صنایع دستی در جهان به ثبت جهانی رسیده که یکی از آنها قاسم‌آباد شهرستان رودسر بعنوان نخستین اثر مستقل از گیلان است و این موضوع نشانی از برند جهانی برای استان محسوب می شود.
زیبا خسروانی مربی زبان انگلیسی و هنرمند چادر شب بافی در روستای یادشده است که در این باره توضیح داد: چادرشب بافی هنری دیرینه است که از پیشینیان به ما رسیده و پیش تر ،در خانه بیشتر قاسم آبادی ها صدای کوبش شانه بر تار و پود نخ به گوش می رسید و امروز نیازمند حمایت بود که با ثبت جهانی بیش از همیشه میسر شده است.
او می گوید: برای زنان قاسم آباد “عشق” رنگ است ، زن رنگ است مرد رنگ است، بچه رنگ است، اما برای بافته های این همه رنگ حمایت لازم بود تا نسل جوان این هنر دیرینه را همچنان پی بگیرند.
روستای قاسم آباد که اصالت، رنگ و قدمت چادرشب بافی اش پای گردشگران خارجی را نیز به این دهکده – که پیش تر لباس محلی آن آوازه جهانی داشت – باز کرده است، درتاریخ ۱۱ تیر ماه سال ۹۷ از سوی شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی به عنوان روستای ملی چادر شب بافی ثبت شد و نامزد ۲۰۱۹ جمهوری اسلامی ایران برای ثبت جهانی شد و سرانجام در تابستان ۹۸ به ثبت جهانی رسید.
مهر اصالت و جهش صادرات
صنایع بومی و دستی هر سرزمینی بدون شک یکی از افتخارات ملت آن است، زیرا ریشه های عمیق و استواری در اعتقادات، آداب، عادات، رسوم، سنن و در مجموع فرهنگ معنوی جامعه دارد و نمایشگر فرهنگ و تمدن اقوام بوده است.
اما این بافته‌های هویتی بیش از هرچیری رابطه عمیقی با اقتصاد و معیشت این جوامع ارتباط دارند که همین موضوع در سایه صنعت گردشگری توانسته آنها را زنده نگهداشته و راه حیاتشان را تداوم بخشد.
معاون صنایع دستی گیلان بیان کرد : ۳۱ اثر صنایع دستی و هنرهای سنتی استان طی۱۰ سال اخیر مهر اصالت دریافت کرده اند و اینک موسم ششمین دوره داوری مهر اصالت ملی سال ۱۴۰۰ رسیده است که امیدواریم این رقم افزایش چشمگیری داشته باشد.
رشیدی افزود: تلاش شده برنامه محور کار کنیم و در این زمینه سیاست کشورهای موفق در حوزه صنایع دستی را مورد بررسی قرار دادیم. رویکرد کلان ما استفاده از ظرفیت سمن ها و دغدغه مندان فرهنگی است که این موضوع در بحث ثبت جهانی روستای قاسم آباد با محوریت چادرشب بافی و همچنین ثبت ملی شهر و روستاهای گیلان به منصه ظهور رسید.
وی اظهار داشت: بر همین اساس فرآیند هایی جزو تاکتیک های این معاونت طی یک پروسه پنج ساله تعریف شد ؛این فرآیندها شامل مشارکت، تمایز و هویت بخشی میراثی ، برند سازی در سطح جهانی، برند سازی در سطح ملی ،ترویج ،آموزش و حفاظت از صنایع دستی استفاده از ظرفیت گردشگری برای توسعه صنایع دستی و بازرگانی و صادرات است.
معاون صنایع دستی با بیان اینکه در این راستا بسیاری از هدف گذاری ها محقق شده و بسیاری دیگر در دست انجام و اجراست ادامه داد: یکی از مهمترین و بزرگترین رویدادهای حوزه صنایع دستی در حوزه بازرگانی و صادرات بروز یافته است و آن رشد سه برابری صادرات صنایع دستی نسبت به سال ۹۲ است.
یکی از مهمترین و بزرگترین رویدادهای حوزه صنایع دستی در حوزه بازرگانی و صادرات بروز یافته است و آن رشد سه برابری صادرات صنایع دستی نسبت به سال ۹۲ است.رشیدی بیان کرد: در سال ۹۲ حدود ۷۰۰ هزار دلار صادرات صنایع دستی از استان گیلان به خارج از مرزهای کشور انجام شده است و این در حالیست که با ثبت جهانی چادرشب بافی جهش بزرگی در صادرات این تولیدات اتفاق افتاد و صادرات صنایع دستی در سال ۹۹ به ۲ میلیون و ۳۲۱ هزار دلار رسید و چادرشب بافی، حصیر بافی و تولیدات چوبی بیشترین رقم صادرات صنایع دستی را به خود اختصاص دادند.
برندسازی در سطح ملی
صنعت دست بواسطه جاری شدن ذوق و هنر در تولید یادمان هایی از گذشته، حامیان خویش را بی ارمغان رها نمی کند بلکه اصالت و قدمتی برآمده از صفای روستایی، پاداشی است که در برابر این حمایت، نصیب خریداران تولیدات صنایع دستی می شود.
بنا به سیاست ها و اولویت های تعیین شده از سوی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان، پس از ثبت جهانی قاسم‌آباد روسر با محوریت چادر شب بافی، برندسازی در سطح ملی با هدف رونق صنایع دستی در منطقه بیش از همیشه مورد اهتمام قرار گرفت و پس از معرفی “فشتکه خمام” با عنوان روستای ملی حصیر بافی، سال گذشته شهر رشت نیز بعنوان شهر ملی رشتی دوزی و چهار روستای گیلان روستای ملی اعلام شدند.
رشتی دوزی (قلاب دوزی رشت) یکی از رودوزی‌های سنتی ایران و از صنایع دستی گیلان است که در فهرست آثار ملی ایران – میراث فرهنگی ناملموس (معنوی) به ثبت رسیده‌است؛ در این کار زمینه پارچه به وسیله نخ‌های ابریشمین رنگین به گونه‌ای بسیار زیبا و چشم نواز تزئین می‌شود.
پانزدهم دی ماه ۹۹ بود که باحضور استاندار گیلان و مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان، مراسم اعطای گواهی‌نامه ثبت ملی روستاها و شهرهای صنایع‌دستی ایران به چهار روستا و شهر رشت توسط وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در کاخ موزه نیاوران برگزار شد.
در این مراسم شهر رشت به عنوان شهر ملی هنرهای سنتی ایران با محوریت رشتی‌دوزی، روستای ارده شهرستان رضوانشهر با محوریت شال‌بافی، روستای جیرده شهرستان شفت با محوریت سفالگری سنتی، روستای عنبران محله شهرستان آستارا با محوریت گلیم‌بافی و روستای شالما شهرستان ماسال با محوریت چوب‌تراشی موفق به دریافت گواهی‌نامه ملی شدند.
شهر رشت به عنوان شهر ملی هنرهای سنتی ایران با محوریت رشتی‌دوزی، روستای ارده شهرستان رضوانشهر با محوریت شال‌بافی، روستای جیرده شهرستان شفت با محوریت سفالگری سنتی، روستای عنبران محله شهرستان آستارا با محوریت گلیم‌بافی و روستای شالما شهرستان ماسال با محوریت چوب‌تراشی موفق به دریافت گواهی‌نامه ملی شدند.عالیه صادقی بانوی هنرمند گیلانی که توانست با سوزن دوزی های بدیعش، مهر اصالت و نشان عالی یونسکو را از آن خود کند در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می گوید: رشتی‌دوزی یا قلاب‌دوزی یکی از رو دوزی‌های قدیمی ایران و برند هنرهای سنتی گیلان است که سابقه‌ای طولانی دارد.
وی اظهار داشت : خاستگاه این هنر، شهر رشت مرکز استان گیلان است چرا که جغرافیای طبیعی این منطقه، زمینه مناسبی برای پرورش کرم ابریشم را فراهم آورده بود و آنچه رشتی‌دوزی (منسوب به رشت) را از قلاب‌دوزی‌های سایر نقاط ایران متمایز می‌کند، تنوع رنگ و فراوانی ابریشم کار شده و تنوع تکنیک‌های دوخت است.
این دارنده نشان یونسکو و پنج نشان ملی مرغوبیت یادآور شد: در قدیم رشتی‌دوزی دارای سه مرحله ابریشم‌تابی، رنگرزی و طراحی بود.
تقویت زیرساخت‌های نرم افزاری بازار صنایع دستی
استاندار گیلان نیز همواره ثبت روستاهای ارده رضوانشهر با محوریت شال‌بافی، جیرده شفت با محوریت سفال، عنبران آستارا با محوریت گلیم بافی و روستای شالمای شهرستان ماسال با محوریت چوب تراشی را گامی ارزنده خواند و گفت: پیش تر نیز ثبت شهر رشت به عنوان شهر خلاق خوراک شناسی در یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد) موجب خرسندی مردم گیلان شد.
زارع افزود: ثبت جهانی روستای قاسم آباد شهرستان رودسر در حوزه چادرشب بافی نیز تلاش قابل تقدیر دیگری در دولت تدبیر و امید است که ضمن تقویت وفاق و همدلی در مردم آن روستا، زمینه توسعه اشتغال در حوزه صنایع دستی و نیز مهاجرت معکوس به آنجا را فراهم کرد.
وی با اشاره به آسیب های ناشی از شیوع ویروس کرونا به اشتغال به ویژه در حوزه گردشگری گفت: بنا داریم زیرساخت‌های لازم و اقدامات نرم‌افزاری این بخش را تقویت کنیم تا پس از فروکش کردن این ویروس، شاهد رونق گردشگری و تقویت اشتغال موجود باشیم.
امروز صنایع دستی گیلان به رغم فراز و فرودهای بسیار و حتی با توجه به برخی بی مهری ها؛ به قوت گیرایی، رنگ و اصالت توانسته در زمره باارزش ترین هنرهای کاربردی جامعه مطرح شود و خشنودیم صنایع دستی استان به سبب ذوق ، قریحه ، اصالت و رنگ قدمتی هویدا نیست و امروز از پس سال ها فراز و فرودی که برآن رفته است، رهسپار جهان شده و ثبت جهانی و صادراتی با سه برابر رشد دستاوردی بزرگ برای هنرهای صنایع دستی این سرزمین رقم زده است.
