اندکی بیشتر از یک‌ماه از آغاز فصل صید ماهی و نخستین پره‌کشی توسط صیادان گیلانی در خزر می‌گذرد و راسته بازار ماهی‌فروشان رشت، با قرار گرفتن سینی‌های پر از ماهی در وسط بازار، پر رفت و آمد شده و با وجود فریادهایی که از گوشه‌گوشه بازار شنیده می‌شود؛ خرید ماهی، فعلا کم رونق است.
دوباره فصل صید ماهی فرا رسید اما با وجود اینکه بازار رشت با انواع صید رنگ جدیدی را در این فصل گرفته اما در انتظار صید دریا و متعادل شدن قیمت ها همچنان رونق بازار را انتظار می کشد.
قرص ماه اگرچه همه چهره خود را در آسمان نمایان ساخته و شب مهتابی بی نظیری را در دل تاریکی رقم زده اما در تلالو نورهای مختلف مغازه ها و خیابان های پیرامون میدان شهرداری رشت گم شده است؛ بازار رشت بازاری با قدمت کهن که دارای بافت قدیمی و در میدان شهرداری رشت واقع شده و به چندین خیابان منتهی می شود و از هر سو که وارد شوی با قشر خاصی از کسبه روبرو می شوی و بازار ماهی فروشان تقریبا در میانه بازار است .
سینی های بزرگ ماهی در روبروی مغازه ها و گاه راسته ماهی و مرغ فروشان گذاشته شده تا کسبه ، ماهی های خودشان را در معرض نمایش بگذارند اما به طور معمول برخی از ماهی فروشان به این اکتفا نکرده و با عبور رهگذران در این مسیر به تشویق مشتریان به خرید نیز می پردازند.
بیشتر ماهیان موجود در بازار پرورشی است
در پرس و جو از چندین ماهی فروشی ، فروشندگان می گویند بیشتر ماهیان کنونی موجود در بازار پرورشی هستند و در حال حاضر ماهی های صید شده دریا به لحاظ قیمت آنقدر بالاست که اغلب مصرف‌کنندگان توان خرید ندارند.
آنها معتقدند که صید دریا هنوز به بازار وارد نشده و همین امر موجب کم رونق شدن بازار شده که با ورود ماهیان دریا و کاهش قیمت ها رونق بازار بیشتر خواهد شد.
ماهی سفید یک گونه پرطرفدار برای مردم گیلان و رشت است که همواره مردمان شهر خلاق خوراک در کنار گونه های دیگر و سایر محصولات محلی، سفره های خود را با آن می آرایند.به گفته یکی از ماهی فروشان رشت ماهی سفید در حال حاضر کیلویی ۱۵۰ هزار تومان و برای ماهی باج (بزرگ) از دو کیلو به بالا ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان است .
معین پورنوروز می افزاید: در حال حاضر ماهی سفید در بارار رشت و بازار الگویی بسیار کم است و آنچه که عرضه می شود و شباهت هایی هم به ماهی سفید دارد، ماهی آمور است .
وی ادامه داد: اگرچه وضع بازار ماهی بد نیست و مشتریان خود را دارد اما انتظار داریم با صید بیشتر از دریا و ورود آن به بازار، شور و شوق جدیدی در مردم برای خرید ماهی ایجاد شود.
رضا یکی دیگر از ماهی فروشان است که تعدادی از ماهیان آمور را از درشت و ریز تفکیک و قیمت گذاری کرده و رهگذران را با هیجانی وصف ناشدنی تشویق به خرید ماهی سفید می کند که در واقع ماهی آمور است.
او در پاسخ به چگونگی وضعیت بازار، آن را خراب خواند و گفت: اینجا بازار ماهی فروشان است و اکنون فصل صید؛ هرچند که ماهی های دریا آنچنان وارد بازار نشده اما بازار را ببینید، چقدر ازمردم در حال خرید ماهی هستند؟
ماهی؛ همیشه در سفره گیلانی‌ها
به سراغ رئیس اتحادیه قصابان و ماهی فروشان شهرستان رشت که مغازه اش حس خوبی از قدمت را در بازار رشت می دهد، رفتم .
محمدهادی همتی مقدم بررسی وضعیت بازار ماهی را زود دانست و گفت: هنوز از آغاز فصل صید زمان زیادی نمی گذرد و ماهی های صید شده از سواحل گیلان به میزان کافی در بازار نیست.
وی معتقد است: بیشترین رونق بازار ماهی در آستانه شب یلدا آغاز شده و تا بعد از عید ادامه دارد اگرچه گیلانی ها به طور معمول سعی می کنند دست کم گونه ای از ماهی را در تمامی فصول سال در برنامه غذایی خود بگنجانند و به همین لحاظ بعد از مرغ بیشترین مصرف در خانواده گوشت ها در گیلان، ماهی است.
وی با اشاره به تنوع غذایی بسیار در گیلان گفت: به طور معمول کسانی که در استان مزرعه دارند ، استخر پرورش ماهی نیز دارند از این رو دست کم ماهی های پرورشی که قیمت پایین تری دارند ، مورد استفاده مردم قرار می گیرد.
همتی مقدم متذکر می شود برخی گونه های ماهی همچون ماهی سفید بدلیل گرانی غذای تجملاتی سفره های مردم شده است.
وی با بیان اینکه روزانه افزون بر یکصد تن ماهی پرورشی در بازار الگویی ماهی فروشان امید استان که بازار عمده فروشی ماهی است، عرضه می شود، گفت: بازار رشت نیز که قدمتی بر سه قرن دارد ، به صورت خرد به عرضه ماهی می پردازند البته ممکن است واحدهای صنفی دیگری نیز خارج از این بازار، ماهی بفروشند.
همتی مقدم تعداد واحدهای صنفی عرضه ماهی را حدود ۸۵ واحد عنوان و تصریح کرد: در بازار الگویی ماهی رشت ۳۸ غرفه فعال است.
وی به قیمت ماهی های موجود در بازار اشاره و بیان کرد: در حال حاضر در بازار رشت ماهی سفید کیلویی ۱۵۰ هزار تومان، فیتوفاک کیلویی بین ۲۳ تا ۲۵ هزار تومان، بیگ هد کیلویی بین ۲۵ تا ۲۸ هزار تومان، آمور کیلویی بین ۲۵ تا ۳۰ هزار، قزل آلا کیلویی ۳۵ تا ۳۶ هزار تومان و سالمون کیلویی ۴۵ تا ۵۰ هزار تومان به فروش می رسد.
گیلان، پیشرو در آبزی پروری کشور
فراوانی نهرها، رودخانه‌ها، تالاب‌ها و سایر آب‌های سطحی و مجاورت با دریای خزر، گیلان را همواره به مناسب‌ترین منطقه برای زیست طیف وسیعی از انواع ماهیان تبدیل کرده و از اصلی ترین غذاهای اهالی این استان محسوب می شود.
ماهیانی که در دریای خزر از لحاظ تجاری و مقدار صید واجد ارزش و اهمیت باشند ، در مجموع ۲۰ گونه هستند که پنج گونه آنها خاویاری و مابقی غیرخاوریاری شمرده می شوند؛ فیل ماهی، شیب، اوزون‌برون،تاس ماهی و قره برون از ماهیان خاویاری و سفید، کلیکا، آزاد ماهی، سوف، کپور،کفال، کلمه، ماش ماهی، سس ماهی، سیم از انواع ماهیان استخوانی دریای خزر هستند ضمن آنکه در آب‌های شیرین گیلان، تعداد زیادی ماهی به صورت بومی زیست می‌کنند که اِسبله، لای ماهی، سفید کولی یا شاه‌کولی، سیاه‌کولی، اردک ماهی، آلبورنوئید و ماهی سیاه از جمله آنهاست.
صمد درویشی مدیرکل شیلات گیلان می گوید: سرانه مصرف ماهی در کشور ۱۱ کیلوگرم است که این رقم در گیلان به ۱۶ کیلوگرم می رسد و در تلاشیم با افزایش تولید و عرضه به بازار، ماهی با قیمت ارزان تری به سفره خانواده ها برسد.
وی با اشاره به وجود سه مکان تکثیر مصنوعی و پنج مکان تکثیر طبیعی برای پرورش ماهیان سفید جهت تولید لارو بچه ماهی در استان افزود: گیلان با ۵۳ سال سابقه ، از استان‌های پیشرو در آبزی پروری است و در تعداد مزارع خاویاری نیز رتبه نخست را در کشور دارد.
درویشی با بیان اینکه ۷۰درصد صید دریای خزر را ماهی سفید تشکیل می دهد، ادامه داد: در گیلان چهار هزار و یکصد مزرعه گرمابی تولید بچه ماهی، ۳۵۶ مزرعه سردآبی، ۴۶ مزرعه ماهیان خاویاری و ۳۶۹ مزرعه در راستای مشاغل خانگی وجود دارد که از این تعداد شش مزرعه تکثیر ماهیان گرمابی، ۱۱ مزرعه تکثیر ماهیان سردابی، شش مزرعه تکثیر ماهیان خاویاری با ظرفیت تولید ۲۰۰ هزار بچه ماهی را تشکیل می دهد .
وی بیان کرد: علاوه بر وجود ۷۶۵ آب بندان در استان، ۱۷۰ مزرعه نیز در گیلان وظیفه تولید ماهیان زینتی را بر عهده دارند و گیلان تنها استانی است که ماهیان قرمز خود را به استان های دیگر صادر هم می کند.
وی خاطر نشان کرد: با وجود کاهش اعتبارات و منابع مالی، از کیفیت تولید کاسته نشده و شیلات گیلان تولید ۴۵میلیون قطعه بچه ماهی سفید، ۱۵ میلیون ماهی سیم و یک میلیون و ۵۰۰ هزار قطعه کولیان شامل سیاه کولی، شاه کولی و کپورهای تالابی را در دستور کار دارد.
به گفته درویشی ، ۲۰ درصد تکثیر طبیعی ماهیان در رودخانه های غرب گیلان صورت می گیرد و سه رودخانه و دو جایگاه تعاونی صید پره وظیفه تکثیر طبیعی بچه ماهی را برعهده دارند و همچنین شیلات گیلان با احداث استخر در حاشیه رودخانه و استفاده از بستر رودخانه، بچه ماهی را وارد رودخانه می کند تا با هدف تکثیر طبیعی و مشارکت جامعه بهره بردار در بستر رودخانه، تکثیر طبیعی انجام و شیلات فقط وظیفه حفاظت از آن را برعهده داشته باشد.
مدیرکل شیلات گیلان یادآور شد: در حوزه آبزی پروری گیلان حدود ۵۰ هزار تن انواع ماهی سردآبی و گرمابی تولید و در حوزه صید نیز حدود ۱۲ هزار تن کیلکا ماهیان و ماهیان استخوانی صید می شود.
وی با اشاره به اینکه دو رودخانه سفید رود و پلرود قابلیت مهاجرت ماهیان خاویاری به دریا را دارند گفت: شیلات گیلان با تولید دو میلیون بچه ماهی خاویاری وظیفه بازسازی ۵۰ درصد از ذخائر ماهیان خاویاری استان های شمالی کشور را دارد .
وی با بیان اینکه تولید ماهیان خاویاری یکی از برنامه های نوین شیلات است افزود: گیلان با دارا بودن ۴۶ مزرعه ماهیان خاویاری رتبه اول را در کل کشور به خود اختصاص داده و علاوه بر آن در حوزه تولید ماهیان گرم آبی نیز رتبه نخست کشوری از آن شیلات گیلان است.
به گفته درویشی ، شیلات گیلان سالانه حدود ۴۰۰ میلیون عدد لارو تولید می‌کند که از این تعداد حدود ۸۰ میلیون به بچه ماهی تبدیل می شود اما با توجه به اینکه نیاز استان کمتر از ۳۰ میلیون عدد بچه ماهی است، مابقی بچه ماهی های گرمابی به استان های دیگر صادر می شود.
