رونق اقتصادی و توسعه منطقه مرزی اینچه برون گلستان واقع در شهرستان گنبدکاووس که تنها گمرک زمینی این استان با قدمت ۲۷ سال را نیز در خود دارد، در گرو ایجاد برخی زیرساخت ها بویژه درحوزه راه آهن و بندرخشک است.
سرویس سردبیری اقتصاد شمال : نام اینچه برون به عنوان بندر خشک در لایحه در انتظار تصویب نهایی دولت در شورای نگهبان به چشم می خورد این منطقه ویژه که قابلیت های فراوان صادراتی دارد می تواند نگین توسعه گلستان نام گیرد ایرنا در گزارشی سعی کرده برخی کمبودها را برای رونق اقتصادی این منطقه یادآوری کند و در جهت گوشزد کردن آن برای رونق بهتر باشد در این گزارش آمده است؛هنوز یک سالی از استقلال جمهوری ترکمنستان درسال ۱۹۹۱ میلادی و فروپاشی اتحاد جماهیر شوری دراین سال نگذشته بود و مردم این دیار طعم شیرین آزادی و استقلال را می چشیدند که توسعه مناسبات این کشور با کشورهای همسایه از جمله جمهوری اسلامی ایران در دستور کار مقامات ترکمنستان قرار گرفت.
پیشینه کهن و درهم تنیده روابط فرهنگی و تاریخی ایران و ترکمنستان و کمک های خوب جمهوری اسلامی به این کشور تازه استقلال یافته بویژه از حیث تامین مواد غذایی، مقامات دو کشور را بر آن داشت تا گمرک اینچه برون و بازارچه مرزی آن را درسال ۱۳۷۱ برای تسهیل در تردد اتباع دو کشور راه اندازی نمایند.
با این حال اگرچه در این سال ها روابط دو کشور بعضا به دلیل اعمال برخی رفتارها و قوانین ازسوی ترکمنستان بویژه دربحث اختلافات برسر قیمت گاز صادراتی و برخی محدودیت های ترددی برای اتباع ایرانی، دچار فراز و نشیب هایی شده اما همچنان روابط دو کشور خوب است.
با وجود راه اندازی گمرک اینچه برون و ایجاد برخی زیرساخت ها برای آن، تصویب طرح ویژه اقتصادی اترک به مساحت هزار هکتار درسال ۸۴، احداث راه آهن بین المللی قزاقستان – ترکمنستان – ایران و بهره برداری از آن در آذر سال ۹۳ و تصویب بندرخشک اینچه برون در همین سال و آغاز عملیات اجرایی آن در اردیبهشت ۹۵ هنوز زیرساخت های لازم در این طرح ها آنطور که باید و شاید عملیاتی نشده است.
عملیاتی نشدن زیرساخت های حوزه اینچه برون بویژه در راه آهن و بندرخشک سبب شده تا همچنان این منطقه برای تحقق اهداف پیش بینی شده در مراحل مقدماتی باشد به گونه ای که به گفته مدیرکل راه آهن شمالشرق ۲ (گلستان) برای تکمیل زیرساخت های راه آهن و بندرخشک به حدود ۱۰ هزار میلیارد ریال اعتبار براساس فهرست بهای سال ۹۶ نیاز است.
محمدرضا قربانی دراین خصوص به ایرنا گفت: ایستگاه راه آهن اینچه برون، جایگاه ویژه ای در کریدور بین المللی شمال به جنوب دارد زیرا این ایستگاه به عنوان مبدا ورودی بارهای ترانزیتی و وارداتی از کشورهای آسیای مرکزی و مقصد بارهای خروجی به این کشورها محسوب می شود.
وی افزود: بهره برداری از هفت خط ریلی قبول و اعزام به طول ۸۳۵۵ متر، استقرار باسکول های ریلی و جاده ای و نیز احداث سایت تخلیه و بارگیری مواد نفتی از مهمترین زیرساخت های ایجاد شده در ایستگاه راه آهن اینچه برون است.
قربانی، احداث محوطه دپوی کلینکر برای صادرات به کشورهای آسیای مرکزی، استقرار محوطه تخلیه و بارگیری از کامیون به واگن و بالعکس و استقرار شرکت های فورواردری و تخلیه و بارگیری برای تسهیل امور تاجران و بازرگانان را از دیگر زیرساخت های راه آهن اینچه برون گنبدکاووس برشمرد.
مدیرکل راه آهن شمالشرق ۲ خاطرنشان کرد:با این حال برخی زیرساخت ها مانند احداث خط های ۸، ۹ و ۱۰ ایستگاه اینچه برون، عملیات طراحی، تامین و اجرای خطوط راه آهن (زیرسازی و روسازی) در حوزه بندرخشک این منطقه با نیاز اعتباری ۱۵۰۰ میلیارد ریال در مرحله انجام مراحل اداری برای برگزاری مناقصه قرار دارد.
وی درخصوص زیرساخت های فعلی بندرخشک اینچه برون نیز گفت: تملک زمین به مساحت ۱۲۵۰ هکتار و شروع عملیات دیوارکشی اطراف این بندر به طول ۱۵ کیلومتر با هزینه ۴۵ میلیارد ریال از اقدامات انجام شده تا الان است.
قربانی، احداث خط عریض به طول ۳۲۰۰ متر، احداث سکوی تخلیه و بارگیری خط عریض در راستای کاهش هزینه های صادرات برای تجار و بازرگانان با هزینه ۲۲۰ میلیارد ریال و احداث ساختمان و دکل مرزبانی در نقطه صفر مرزی را از دیگر اقدامات حوزه بندرخشک و راه آهن اینچه برون برشمرد.
وی ادامه داد: افزون بر اقدامات انجام شده، عملیات احداث رینگ پیرامونی بندرخشک اینچه برون، احداث خط نرمال برای سایت بارگیری و تخلیه خط عریض، برقی کردن راه آهن اینچه برون به گرمسار با هزینه ۱،۲ میلیارد یورویی که ۱۵ درصد آن از صندوق توسعه ملی و ۸۵ درصد نیز به صورت فایناس توسط یک شرکت روسی تامین می شود و ساخت سیلو و انبارهای مکانیزه درسایت بندرخشک با سرمایه گذاری بخش خصوصی درحال پیگیری است.
قربانی در پاسخ به چرایی وصل نشدن خط عریض ایستگاه اینچه برون به خط عریض کشور ترکمنستان گفت: تحقق این امر منوط به پرداخت سهم ۵۰ درصدی ایران درساخت یک دهنه پل مرزی مشترک بین دو کشور است که پیش از این ساخته شده است.
مدیرکل راه آهن شمالشرق ۲، میزان این بدهی را دو میلیون و ۴۴۲ هزارو ۷۱۷ میلیون دلار یا معادل یک میلیون و ۸۸۵ هزار فرانک سوئیس اعلام کرد و افزود: پیگیری هایی لازم از طریق هیات دولت برای تخصیص ارز مورد نیاز به نرخ ۴۲ هزار ریال درحال انجام است تا این مشکل رفع شود.
وی در خصوص آخرین وضعیت طرح یا سایت تغییر بوژی در ایستگاه اینچه برون نیز گفت: تمامی مطالعات فنی و توجیه اقتصادی احداث این سایت انجام و نقشه های اجرایی آن نیز ترسیم شده و در انتظار واگذاری به بخش خصوصی است.
قربانی افزود: یکی از اصلی ترین مزایای احداث سایت تغییر بوژی در ایستگاه اینچه برون، صرفه اقتصادی حداقل ۵۰ درصدی در هزینه ها برای بازرگانان است و در صورت تحقق این امر، تا دو هزار واگن که عملیات تعویض بوژی های آنها هم اینک در راه آهن سرخس انجام می شود، به این منطقه انتقال می یابد.
به گفته وی، برای تکمیل زیرساخت ها در دو بخش راه آهن و بندرخشک و براساس برآورد فهرست بهای هزینه ای سال ۹۶ مجموعا به ۹ هزار و ۸۹۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز است.
مدیرکل راه آهن شمالشرق ۲ همچنین با اشاره به مزایای زیاد حمل و نقل ریلی در صادرات، واردات و تزانزیت کالا نسبت به حمل و نقل جاده ای از جمله صرفه جویی در مصرف سوخت، کاهش ترافیک جاده ای ناشی از تردد کامیون ها و تریلی ها و نیز کاهش سوانح رانندگی، خاطرنشان کرد: تکمیل زیرساخت های ایستگاه راه آهن اینچه برون و بندرخشک آن نیازمند توجه ویژه مسئولان ملی و استانی است.
قربانی گفت: ظرفیت فعلی ایستگاه راه آهن اینچه برون سالانه ۳۳۳ هزار تن است که با تکمیل زیرساخت های پیش بینی شده این ظرفیت تا افق ۱۴۱۴ به ۶ میلیون و ۷۷۵ هزار تن خواهد رسید.
وی اضافه کرد: علاوه بر این درصورت موافقت کشورهای آسیای مرکزی بویژه ترکمنستان، از ایستگاه اینچه برون می توان برای جابجایی مسافران در بعد بین المللی نیز استفاده کرد.
رفع کمبودهای مرتبط با این زیرساخت ها و تسریع در عملیات اجرایی آن، علاوه بر رونق گمرک اینچه برون گلستان به بهبود وضع معیشت و درآمد و نیز اشتغال مردمان این دیار که سال هاست پدیده خشکسالی به کشاورزی و دامپروری آنان خسارت می زند، کمک زیادی کند.
درهمین پیوند مدیرکل گمرکات گلستان با یادآوری آغاز فعالیت راه آهن بین المللی ایران – ترکمنستان – قزاقستان در آذر ۹۳ به برخی کمبودهای زیرساختی در این حوزه اشاره کرد و گفت: اگر امکاناتی چون انبارهای تخلیه و بارگیری و تغییر بوژی در راه آهن اینچه برون گنبدکاووس فراهم شود، ظرفیت صادرات و واردات ریلی این استان تا چند برابر افزایش می یابد.
سیدابراهیم حسینی با اشاره به حدود ۱۷۸ میلیون دلار صادرات، واردات و ترانزیت کالا از گمرکات استان گلستان در هفت ماه گذشته گفت: از این میزان ۲۷ میلیون دلار آن از طریق خط ریلی اینچه برون انجام شده که قابلیت چند برابر شدن را درصورت ایجاد زیرساخت ها دارد.
وی به مزیت های استفاده از خط ریلی برای صادرات و واردات اشاره کرد و افزود: درحالی که حمل کالا از چین به ایران و بالعکس از طریق دریا و با کشتی ۴۵ روز طول می کشد اما از طریق خط ریلی این زمان به ۱۴ روز کاهش می یابد که ظرفیت خوبی بوده و فعالان اقتصادی گلستان از آن استفاده کنند.
حسینی به تصویب لایحه ایجاد منطقه آزاد تجاری – صنعتی اینچه برون در مجلس شورای اسلامی نیز اشاره کرد و گفت: با تایید نهایی این لایحه در شورای نگهبان، فرصت خوبی برای رونق اقتصادی منطقه و گلستان ایجاد می شود که از هم اکنون باید زیرساخت های لازم را ایجاد نماییم.
مدیر کل گمرکات استان گلستان به خدمات و زیرساخت های گمرک که درسال های اخیر راه اندازی شده نیز اشاره کرد و گفت: با وجود اینکه گمرک درسال های اخیر خدمات خوبی را برای فعالان اقتصادی این استان فراهم کرده اما ایجاد برخی زیرساخت ها در حاشیه این پایانه صادرات و واردات کالا بویژه درحوزه راه آهن و بندر خشک می تواند به رونق بیشتر گمرک کمک نماید.
وی از الکترونیکی شدن تمام فعالیت های گمرکی و ایجاد سامانه های مربوط به رویه های مختلف آن، حضور کارشناسان گمرک در محل تولید کالا یا بارگیری برای تکمکیل اظهارنامه گمرکی به منظور صادرات و واردات کالا و ارائه برخی تسهیلات برای ترخیص کالا به عنوان خدمات ارائه شده در سال های اخیر به فعالان اقتصادی برشمرد.
وی گفت: فعالان اقتصادی گلستان می توانند ثبت سفارشات صادراتی خود را از مبادی گمرک استان بدون مراجعه حضوری انجام داده و کارشناسان گمرک نیز باحضور درمحل تولید یا بارگیری کالا، امور ثبت محموله ها را انجام می دهند.
حسینی، نصب ایکس ری کامیونی، حضور دو قلاده سگ مواد مخدر یاب، کنترل و نظارت بر کالاهای ورودی و ترخیص نسیه تا ۷۰ درصد کالا بدون پرداخت عوارض گمرکی را از دیگر تسهیلات گمرک گلستان برای فعالان اقتصادی استان برشمرد و اضافه کرد: با این حال هنوز بسیاری از بازرگانان نسبت به این خدمات شناخت ندارند و بیشتر ثبت سفارشات از گمرکات دیگر استان ها انجام می شود.
وی تصریح کرد: سازمان صنعت، معدن و تجارت و اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی گلستان باید نسبت به آگاه سازی فعالات تولیدی و اقتصادی این استان از خدمات کمرگ اقدام نمایند تا گمرکات گلستان از صرفا مقصد تزانزیت کالا به مرکز واردات و صادرات کالا تبدیل شده و درآمدهای خوبی نصیب کشور و استان شود.
با همه این اظهارات اما به اعتقاد کارشناسان، تسریع در ایجاد زیرساخت های راه آهن بین المللی اینچه برون و بندرخشک دراین نقطه مرزی به عنوان دو زیرساخت مهم توسعه و رونق اقتصادی منطقه، می تواند نوید بخش آینده ای درخشان برای توسعه همه جانبه گلستان و نیز منطقه محروم و مرزی بخش داشلی برون گنبدکاووس باشد که متولیان امر باید نسبت به تکمیل کامل زیرساخت های آن اقدام عملی نمایند.
بدون تردید توسعه مناسبات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی با کشورهای آسیای مرکزی و شرق آسیا و ظرفیت های اقتصادی آنان که کارشناسان از گنبدکاووس و گمرک اینچه برون به عنوان دروازه ورود به این کشورها نام می برند، ایجاد بسترهای سرمایه گذاری داخلی و خارجی، توسعه صنعت گردشگری و ایجاد هزاران فرصت شغلی از مهمترین مزایای تکمیل زیرساخت ها بویژه در حوزه راه آهن و بندرخشک اینچه برون است.
به گزارش ایرنا، بندرخشک در اصطلاح اقتصادی به منطقه ای اطلاق می شود که حداقل به دو شبکه حمل و نقل بویژه راه آهن دسترسی داشته و در نزدیکی مناطق مرزی و گمرکی و مراکز تجمع کالای آن واقع شده باشد.
بهبود نظام حمل و نقل کشور با تکیه برحمل زمینی کالا در فواصل طولانی توسط راه آهن و فواصل کوتاه توسط کامیون، کاهش قیمت تمام شده کالا، تسهیل عملیات گمرکی و استفاده از مرز به عنوان نقطه عبور، تسهیل تجارت آزاد به منظور ایجاد ارزش افزوده و تنظیم اقتصادی بازار از جمله مزایای بندرخشک است.
کاهش تقاضا به استفاده از اراضی حاشیه ساحل، افزایش کارایی حمل و نقل، بـهـبـود وضعیت زیرساخت های مرتبط با حمل و نقل، بهبود وضعیت مالی و اقتصادی، افـزایـش سرمایه گذاری مستقیم کشورهای خارجی، تـسـریـع توسعه اقتصادی و یکپارچه سازی لجستیکی مناطق داخلی کشور، بهبود فرایند توسعه پایدار و کاهش آثار زیست محیطی از دیگر اهداف و مزایای راه اندازی بندرخشک است.
به اعتقاد کارشناسان اقتصادی، آب و هوای خشک منطقه اینچه برون گنبدکاووس در مرز با ترکمنستان و امکان نگهداری کالاها بدون نگرانی در آن، وجود زمین های گسترده، کم بازده و ارزان در این منطقه برای ساخت انبارها، سیلوها و احداث مراکز دپوی بار از مهمترین ویژگی های این منطقه برای احداث بندر خشک است.
احداث بندر خشک اینچه برون می تواند این منطقه را به بزرگترین هاب انبارهای منطقه شمالشرق کشور برای توزیع کالاهای بازرگانان و واردات مواد اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی و نیز مجتمع های صنعتی منطقه آزاد تجاری و صنعتی اینچه برون تبدیل نماید.
دسترسی آسان به شبکه ریلی کشور، دسترسی آسان به شبکه راه های شریانی، قرار داشتن در مسیر بارهای جاده‌ای، هوایی و ریلی کشور، قرار داشتن در مسیرهای ارتباطی به بنادر دریایی کشور، نزدیکی به مراکز تولید انبوه کالا و نزدیکی به مراکز مصرف انبوه کالا، مناطق ویژه و آزاد اقتصادی کشور از دیگر مزایای ایجاد بندر خشک در اینچه برون است.
به گزارش ایرنا، طول راه آهن بین المللی قزاقستان – ترکمنستان – ایران که به کریدور شرقی دریای خزر مشهور است، ۹۰۸ کیلومتر است که ۱۲۰ کیلومتر آن در قزاقستان، ۷۰۰ کیلومتر در ترکمنستان و ۸۸ کیلومتر در ایران احداث و آذرماه ۱۳۹۳ با حضور روسای جمهور سه کشور به بهره برداری رسید.
اینچه برون هم اینک تنها گمرک زمینی و ریلی گلستان است که در شرق استان و درفاصله ۸۰ کیلومتری شمال مرکز شهرستان ۳۵۰ هزار نفری گنبدکاووس قرار دارد.
همچنین از آذر ۱۳۹۳ با بهره برداری از راه آهن بین المللی ایران – ترکمنستان – قزاقستان و گذر آن از اینچه برون، خدمات گمرک ریلی به فعالیت معمول درمجموعه گمرکات استان افزوده شد.
استان مرزی و شمالی گلستان با کشور ترکمنستان، دریای خزر و استان های مازندران، سمنان و خراسان شمالی همسایه است.
