سراب مسکن

شاخص‌های متعددی از کاهش سرعت رشد قیمت مسکن در نیمه دوم سال ۱۳۹۷ حکایت دارد. افزایش میانگین ماهیانه قیمت مسکن پایتخت در ماه‌های مهر، آبان، آذر، دی و بهمن به ترتیب ۶.۴، ۶.۶، ۴.۱، ۲.۵ و ۱.۷ درصد به ثبت رسیده است. با این حال برخی خریداران که به گفته رئیس اتحادیه مشاوران املاک همواره مسائل را به بازه‌های زمانی قبل و بعد از اتفاقات تقسیم‌بندی می‌کنند تلاش دارند در ماه‌های پایانی سال خرید خود را نهایی کنند. همین موضوع به رشد قیمت اسمی، پیشنهادی و بعضاً قطعی در آخرین ماه‌های سال منجر می‌شود. هدف پنهان گروهی از مالکان نیز که به خریداران می‌گویند بعد از عید قیمت‌ها عجیب و غریب بالا می‌رود این است که از رونق نسبی معاملات در ماه‌های پایانی استفاده کنند.

از سوی دیگر طبق اطلاعات یک سامانه ملکی که محاسبه موسوم به «کیس شیلر» Hybrid index – case shiller and hedonic index بر اساس محدوده مکانی و زمانی، متراژ، سال ساخت و دیگر عوامل تعیین‎کننده را در نظر گرفته و تأثیر آن‌ها را در این شاخص بررسی می‌کند، هم‌اکنون میانگین قیمت هر متر مربع مسکن شهر تهران ۹ میلیون و ۶۵۰ هزار تومان است؛ زیرا در این بررسی، قیمت‌های غیرمتعارف که ممکن است بر اساس اشتباه خریدار، معاملات صوری یا سایر عوامل شکل گرفته باشد حذف می‌شود. با این حال طبق آمار رسمی بانک مرکزی که بر اساس روش‌های سنتی متوسط قیمت معاملات محاسبه می‌شود میانگین قیمت مسکن شهر تهران متری ۹ میلیون و ۹۷۰ هزار تومان است.

البته افزایش قیمت قطعی در آخرین ماه سال چندان محسوس نیست. با این‌که بنا به گفته‌ی دفاتر مشاور املاک، صاحب خانه‌ها بعد از بهمن ماه پنج تا ۱۰ درصد قیمت‌های پیشنهادی را بالا برده‌اند، رصد معاملات قطعی نشان می‌دهد افزایش چشمگیری در قیمت‌ها اتفاق نیفتاده است. به طور مثال متوسط رشد قیمت مسکن زیر پنج سال شهر تهران در سه ماهه اخیر ۳ درصد به ثبت رسیده؛ در حالی که شاخص شش ماهه ۱۶ درصد رشد قیمت را نشان می‌دهد. به بیان دیگر در سه ماهه پاییز قیمت‌ها ۱۳ درصد افزایش یافته بود که در سه ماهه زمستان به ۳ درصد رسید.

هم‌اکنون میانگین قیمت هر متر مربع مسکن زیر پنج سال ساخت شهر تهران بر اساس روش محاسباتی جدید ۹ میلیون و ۲۹۰ هزار تومان است. با این حال میانگین قیمت بر اساس معاملات رقم ۱۱ میلیون و ۳۴۰ هزار تومان را نشان می‌دهد. هم‌چنین میانگین قیمت آپارتمان نوساز شهر تهران در اسفندماه ۱۳۹۷ بر اساس شاخص محاسباتی «کیس شیلر»، متری هشت میلیون و ۸۶۲ هزار تومان است که از افزایش ۳ درصد قیمت در سه ماهه اخیر حکایت دارد. با این حال میانگین نوساز شهر تهران بر اساس محاسبه سنتی ۹ میلیون و ۷۸۰ هزار تومان در هر متر مربع است که ۳ درصد افزایش قیمت سه ماهه را نشان می‌دهد.

ایده، طراحی و نحوه محاسبه این شاخص توسط اقتصاددانان مشهور کارل کیس، رابرت شیلر و آلن وایس انجام شد و به عنوان معتبرترین و پر ارجاع‌ترین شاخص قیمت مسکن در آمریکا مورد استفاده است. از طرفی این شاخص به عنوان یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های اقتصاد کشور در کنار شاخص‌هایی چون نرخ اشتغال و درآمد مورد توجه قرار دارد. در محاسبه این شاخص قیمت معامله شده و تعداد دفعات معامله واحد مسکونی تأثیر پررنگ‌تری (وزن بیشتری) در محاسبه دارد.

بدین ترتیب تغییر قیمت واحدهای مسکونی که به دلایل مختلف از قبیل قیمت غیر معقول معامله نمی‌شوند یا کمتر معامله می‌شوند در محاسبه شاخص لحاظ نمی‌شوند و این نکته حائز اهمیت است؛ چراکه چنان‌چه فروشنده واحد مسکونی قیمت بالا و غیر معقولی را در نظر داشته باشد و بدان دلیل واحد معامله نشود، آن واحد مسکونی در محاسبه شاخص لحاظ نمی‌شود.

از طرفی چنانچه واحد مسکونی قیمت معقولی در بازار داشته باشد و تعداد دفعات معامله آن بالا باشد، تأثیر آن بر شاخص به همان تناسب بالاتر است. یعنی در شاخص کیس شیلر قیمت مسکن و تعداد دفعات معامله شده در بازه زمانی خاص تأثیر بیشتری در شاخص خواهند داشت.

ایسنا