گروه: سیاسی / سیاسی / مجلس
تاریخ: ۴:۰۰ :: ۱۳۹۹/۰۴/۱۶
خشم نمایندگان ازخلاف‌گویی‌های ظریف قابل درک است اما مجلس باید با وزانت و متانت و به دور از جنجال بانیان وضعیت اقتصادی موجود را استنطاق کند.
گروه سیاسی: نخستین حضور وزیر امور خارجه در صحن مجلس یازدهم خالی از حاشیه نبود و محمدجواد ظریف سعی کرد با طرح مواضعی تکراری و تغییر دادن فضای عمومی جلسه، طرح بحث اصلی را به چالش بکشد.
به گزارش «وطن امروز»، روز گذشته ظریف برای ارائه گزارشی درباره تحولات بین‌المللی و سیاست خارجی میهمان مجلس بود؛ میهمانی که از قضا بخش اصلی سخنان خود را معطوف به بازتعریف میزبان خود در قالب دوگانه‌های سیاسی کرد. از همین جهت مواجهه ظریف با نمایندگان منتقدی که نسبت به عملکرد دستگاه سیاست خارجی اعتراضاتی داشتند بیش از همیشه یادآور نوع مواجهه دولت روحانی با منتقدان توافق هسته‌ای بود.
ظریف در حالی روز گذشته بار دیگر از برجام به عنوان یک سند افتخار یاد کرد که این بار اثبات ادعای خود را به آینده و تاریخ حواله داد و گفت: دوستان عزیز! آمریکا را قدرقدرت ندانیم. برجام تحمیلی بر آمریکا بود. ان‌شاءالله تاریخ و آینده نشان خواهد داد. برجام سند افتخار ایران است و همواره خواهد بود و در تاریخ این کشور ثبت خواهد شد. با این حال، او بخش قابل توجهی از سخنانش را صرف حمله به نمایندگان معترض، با نیت عصبانی کردن‌شان کرد و تلاش کرد از دل این جو متشنج و صدای اعتراض نمایندگان با ایجاد حواشی سیاسی از پاسخ به انتقادات عبور کند. در این میان یکی از بخش‌های قابل تامل صحبت‌های روز گذشته ظریف را می‌توان سخنان او در زمینه عدم برخورد جناحی با مسائل سیاست خارجی دانست. وزیر امور خارجه در این باره اظهار داشت: سیاست خارجی حوزه دعوای جناحی و گروهی نیست. به همین دلیل سیاست خارجی در قانون اساسی در حوزه اختیارات مقام معظم رهبری است و سیاست‌های کلی نظام در حوزه سیاست خارجی را مقام معظم رهبری تعیین می‌کنند. این یعنی اجتناب از دوگانه‌سازی و دعوای داخلی در حوزه سیاست خارجی. وی در ادامه افزود: ما در خدمت شما هستیم، چرا که دیدگاه جناحی و حزبی نداریم، چرا که وزارت امور خارجه حزبی نیست و جناحی شدن به معنی پایان عضویت در وزارت امور خارجه است. ظریف در بخش دیگری از سخنان خود، با حمله به نمایندگانی که از عملکرد او در زمینه سوءاستفاده از سیاست خارجی در جهت مسائل داخلی انتقاد کرده بودند، گفت: آمدیم اینجا با هم آینده بهتری برای کشور بسازیم. رهبر معظم انقلاب فرمودند اگر شما هم خوانده بودید و گزارش ملاقات‌های ظریف و برخوردهای او را با آن طرف دیده بودید، شما هم او را شجاع، انقلابی و صادق می‌دانستید. بنابراین آنچه اتفاق افتاد آن نبود که شما گفتید؛ من هیچ‌گاه مسائل داخلی را به خارج نبردم.
تاکید چند باره ظریف بر این مسأله در حالی است که شواهد متعددی موید رویه ثابت او در وام‌گیری از مسائل سیاست خارجی برای پیگیری اهداف و منافع جناحی است. پیش از این «وطن امروز» در چند متن تفصیلی از جمله گزارش «ملی باش» در ۲۷ آذر سال۹۷ به انتقاد از این رویه پرداخته و برخی مصادیق این رفتار ظریف را تشریح و بازخوانی کرده بود. مصادیقی که گواهی روشن مبنی بر تلاش هدفمند ظریف در ۲ دهه اخیر برای هدایت سیاست خارجی کشورمان در جهت منافع سیاسی اصلاح‌طلبان است.
***
اصرار انتخاباتی به البرادعی
نخستین و مشهورترین تصویر افکارعمومی از تلاش ظریف برای وام‌گیری از سیاست خارجی به نفع منافع جناحی به حاشیه یکی از مذاکرات شخصی او با محمدالبرادعی، مدیرکل وقت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باز‌می‌گردد. پس از مذاکرات هسته‌ای سعدآباد به ریاست حسن روحانی که دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی بود و پذیرش تعلیق داوطلبانه از سوی دولت اصلاحات، مقرر شد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تفسیر خود از موضوع تعلیق را ارائه کند. در چنین فضایی محمدجواد ظریف که یکی از اعضای تیم مذاکره‌کننده وقت بود در حاشیه یکی از جلسات مذاکراتی با مدیرکل وقت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به طرح بحث نتیجه شکست مذاکرات بر سرنوشت سیاسی اصلاح‌طلبان پرداخت که بعدها با منتشر شدن فیلم بخشی از این گفت‌وگوی غیررسمی، محتوای سخنان وی مشخص شد. ظریف در بخشی از گفت‌وگوی خود با البرادعی گفته بود: «بسیاری از کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری (انتخابات ریاست‌‌جمهوری ۸۴) از شکست مذاکرات ما سود می‌برند. آنها موفقیتی در این گفت‌وگو‌ها نمی‌بینند، از طرفی آنها آدم‌های پرنفوذی هم هستند. اعتبار اروپایی‌ها و مذاکره‌کنندگان ایرانی هر دو در ایران از دست رفته است. این تنها مشکل اعتماد به آنها نبود؛ این مشکل اعتماد به جبهه ما هم بود. اعتماد به نوع اعتبار ما در خانه».
فیلم این سخنان ظریف که چند سال پس از مذاکرات یادشده منتشر شد به عنوان نخستین شاهد مثال از سوءاستفاده ابزاری وزیر امور خارجه از مذاکرات بین‌المللی در راستای منافع جناحی شناخته شد. ظریف بعدها در حاشیه مذاکرات وین ۶، این بار با انتشار یک ویدئو، یک بار دیگر دغدغه‌های خود از شکست مذاکرات را مطرح کرد! او در این فیلم گفت: «ما می‌توانستیم مساله هسته‌ای را در سال ۸۴ حل‌و‌فصل کنیم ولی در آن زمان حرف من را باور نمی‌کردند، وقتی می‌گفتم ایرانی‌ها به فشار حساسیت دارند، دولت بوش اصرار داشت ما غنی‌سازی را به کلی رها کنیم… با نزدیک شدن به ۲۹ تیر من یک بار دیگر احساس نیاز می‌کنم که هشدار دهم و بگویم بازی شاهین- قمری به امید گرفتن امتیاز در لحظه آخر، نمی‌تواند نتیجه‌ای بهتر از سال ۸۴ بدهد».
***
از واشنگتن تا بهارستان
با روی کار آمدن دولت حسن روحانی و انتخاب محمدجواد ظریف به عنوان وزیر امور خارجه و متعاقب آن پیگیری مذاکرات هسته‌ای توسط وی، فضای عمومی شاهد تلاش‌های متعدد او برای سوءاستفاده از موقعیت ویژه‌اش به نفع مناسبات جناحی بود. در همین زمینه سخنان ظریف در شورای روابط خارجی آمریکا در سال۹۳ تکرار غلیظ‌تری از راهی بود که او یک بار با البرادعی امتحانش کرده بود. ظریف در حاشیه این جلسه و در پاسخ به هاله اسفندیاری که از او پیرامون نتایج داخلی شکست مذاکرات هسته‌ای پرسیده بود، با طرح فرصت محدود ۱۶ماهه تا انتخابات دوره دهم مجلس شورای اسلامی، عدم همراهی طرف‌های غربی را مساوی با شکست اصلاح‌طلبان دانسته و گفته بود: «بی‌تردید همین طور است، زیرا ما روندی را شروع کردیم که هدف آن تغییر فضای سیاست خارجی کشور است. اگر با وجود تلاش‌های ما برای تعامل، این تلاش‌ها بی‌نتیجه بماند، مردم ایران این فرصت را خواهند داشت تا ۱۶ ماه دیگر که انتخابات پارلمانی در ایران برگزار می‌شود، به این عملکرد ما [با آرای خود] پاسخ دهند. قبلا در تعامل و مذاکرات درباره توافق هسته‌ای با جامعه بین‌المللی در سال‌های ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ توافق‌هایی کردیم که تلاش ما برای عملکرد شفاف، از جانب اتحادیه اروپایی رد شد، البته باید توجه داشت که اتحادیه اروپایی به تنهایی فعالیت نمی‌کرد و افرادی در کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا مانع هرگونه توافق شدند. همین طور که حالا هم کسانی هستند که نمی‌خواهند هیچگونه توافقی حاصل شود، قطع نظر از اینکه مفاد آن چه باشد. در آن زمان مردم با انتخاب رئیس‌جمهوری متفاوت [احمدی‌نژاد] به دلیل شکست [در مذاکرات] به ما پاداش دادند که مرا هم زود بازنشسته کرد. حالا بار دیگر من زنده شده‌ام. به نظر من جامعه بین‌المللی و بویژه غرب در انتقال پیامی که می‌خواهد به ایران منتقل کند باید بسیار دقت کند. باید دید تعامل از جانب ایران و تلاش ایران برای نگاه به آینده داشتن، با پاسخ مثبت مواجه می‌شود یا اینکه بار دیگر رد می‌شود. من فکر می‌کنم مردم ایران پاسخ خود را در صندوق‌های رأی نشان خواهند داد».
***
تریبون دیپلماتیک اصلاحات
۱۶ ماه بعد، پیروزی اصلاح‌طلبان در انتخاباتی که ظریف اهمیت آن را در حاشیه جلسه شورای روابط خارجی آمریکا مطرح کرده بود، فضای داخلی را بیش از پیش مطلوب دولت روحانی و دستگاه سیاست خارجه آن کرد؛ تشکیل مجلسی که اکثریت آن را نمایندگانی تشکیل می‌دادند که حمایت از طرح‌های دولت را بخشی از وظیفه خود تعریف می‌کردند.
در چنین فضایی منتخبان اصلاح‌طلب راه‌یافته به مجلس نخستین جلسه خود را در مسجد سلمان فارسی نهاد ریاست جمهوری و با حضور محمدجواد ظریف که پیروزی خود را مدیون او می‌دانستند برگزار کردند! وی در بخشی از سخنان خود خطاب به ساکنان جدید بهارستان با اشاره به اهداف برجام گفت: نتیجه این همه مقاومت مردم و حضور شکوهمند در انتخابات ۹۲ و مجددا در انتخابات ۹۴ و اردیبهشت ۹۵ نباید صرفا برای واردات کالا باشد و برای اینکه چنین هدفی حاصل شود سرمایه‌گذاران خارجی باید مطمئن شوند ایران شریکی امن و درازمدت است. به همین دلیل ما نیازمندیم شرایط را بشناسیم و آب به آسیاب دشمنان نریزیم. ظریف در ادامه عنوان کرد: یقین دارم با مجلس خوبی که با حضور مردم ساخته شده، قوه مقننه در کنار دولت خواهد بود و ما به کمک، همدلی و انتقادات سازنده دل بسته‌ایم. ما نیاز داریم از شما نقد منصفانه بشنویم و نیاز داریم تذکرات جناح‌ها به سوی ما سرازیر شود، البته نه به اندازه مجلس قبل.
ظریف که برخلاف عرف رایج دیپلماتیک برای خود نقش یک بازیگر جناحی را ایفا می‌کرد و به شکل رسمی خود را تبدیل به سخنگوی یک جناح سیاسی خاص کرده بود، این رویه را آذر سال ۹۷ با حضور در چهارمین نشست حزب ندای ایرانیان تکرار کرد. ظریف در این نشست در مواضعی عجیب با استفاده از لقب «دلواپسان» که کلیدواژه سیاسی و رسانه‌ای اصلاح‌طلبان برای مورد خطاب قرار دادن منتقدان دولت بود، آنها را به‌عنوان جریانی که غرب را مرکز جهان می‌دانند مورد شماتت قرار داد!
زیر پا گذاشتن اصل بی‌طرفی وزیر امور خارجه در امور داخلی حتی با انتقاد برخی رسانه‌های اصلاح‌طلب که میانه خوبی با حزب ندای ایرانیان نداشتند همراه شد.
***
سفر انتخاباتی شخصی!
یکی دیگر از اقدامات غیرحرفه‌ای ظریف در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۶ و همراهی با روحانی در جریان سفر تبلیغاتی اصفهان بود. در حالی که مطابق قانون، کارکنان وزارت امور خارجه حق عضویت در احزاب و فعالیت انتخاباتی ندارند، ظریف دست به این اقدام زد. بهرام قاسمی، سخنگوی وقت وزارت امور خارجه در توجیه اقدام ظریف گفت: وزارت امور خارجه طبق اساسنامه خود عمل می‌کند که بر اساس آن هیچ یک از اعضا و کارکنان نباید دخیل در هیچ حزب و گروهی باشند. سفر ظریف نیز به عنوان وزیر امور خارجه شمرده نشده و شخصی بوده و ایشان از هیأت‌‌دولت مرخصی گرفتند، ضمناً هزینه سفر را نیز خودشان پرداخت کردند.
***
پاس گل پولشویی
طرح شدن لوایح مرتبط با FATF با واکنش و نظرات متفاوتی در فضای داخلی کشورمان همراه شد. نظر مثبت جریان غرب‌گرا نسبت به این لوایح و پذیرش آن، در مقابل انتقادات جریان انقلابی نسبت به ماهیت و نتیجه پذیرش این لوایح تبدیل به یکی از موضوعات مورد بحث در فضای داخلی کشور شد. در این میان مجموعه دولت و شخص ظریف که از موافقان تصویب این لوایح بود در سخنانی عجیب بار دیگر با قربانی کردن مصالح داخلی، هدف سیاسی خود را پیگیری کرد.
ظریف در گفت‌وگویی که ۲۰ آبان ۹۷ با خبرآنلاین داشت در این زمینه گفت: بالاخره پولشویی یک واقعیت در کشور ماست و خیلی‌ها از پولشویی منفعت می‌برند. من نمی‌خواهم این پولشویی را به جایی نسبت دهم اما جاهایی که هزاران میلیارد پولشویی می‌کنند حتما آنقدر توان مالی دارند که ده‌ها و صدها میلیارد هزینه تبلیغات و فضاسازی کنند. وی در ادامه با بیان اینکه مجموع بودجه وزارت امور خارجه کمتر از بودجه برخی دستگاه‌های منتقد دولت است، گفت: من هیچ دستگاهی را متهم نمی‌کنم. من افرادی را که در این قضیه منافع دارند، پشت القای این تصورات می‌دانم.
ادعاهای ظریف پای او را به صحن مجلس باز کرد تا پاسخگوی سخنانش که موید گزاره‌های دولت‌های غربی بود باشد. ظریف در پاسخ به سوال نمایندگان گفت در مجامع بین‌المللی و در مذاکرات خود با نمایندگان دیگر کشورها درباره لوایح مرتبط با پولشویی، مخالفان تصویب FATF در ایران را گروه فشاری عنوان می‌کنند که از عدم تصویب این لوایح منفعت مادی دارند. ظریف در اظهارات خود در مجلس در این باره گفته بود: اتهامی که به جمهوری اسلامی می‌بندند آن است که نمی‌خواهد به این کنوانسیون‌ها بپیوندد، چون نمی‌خواهد با پولشویی و تروریسم مقابله کند. من در پاسخ گفته‌ام که «گروه‌های فشاری» هستند که منافع شخصی دارند. این موضوع را به وضوح می‌توانید در دادگاه سلطان سکه و سایر دادگاه‌ها ببینید که چه چیزی درباره پولشویی گفته‌اند.
