اولین اقدام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تعلیق کلیه فعالیت‌های فرهنگی و هنری کشور بود.
گروه فرهنگ و هنرابتکار نوشت – تقریبا ۹ ماه است که تمامی فعالیت‌های هنری و فرهنگی در حالتی بلاتکلیف به سر می‌برند. نه کاملا تعطیلند و نه کاملا مشغول به کار. خسارت‌های بسیاری هم به دلیل سیاست‌های نامشخص به اهالی فرهنگ و هنر وارد شده است. با تمام این اوصاف، به تازگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفته است که هنر در جنگ تعطیل نشد، در کرونا هم نمی‌شود. اما فعالیت‌های فرهنگی و هنری در این ۹ ماه چگونه بوده است؟
زمانی که در اسفندماه اعلام شد که کشور درگیر کرونا شده است، اولین اقدام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تعلیق کلیه فعالیت‌های فرهنگی و هنری کشور بود. بنابراین فعالیت تمامی سینماها، سالن‌های تئاتر و گالری‌های هنری تعطیل شد، تعطیلی که حدودا ۴ ماه طول کشید. در این مدت البته راهکارهایی برای اجرای فعالیت‌ها به صورت آنلاین اندیشیده شد اما از آنجا که زیرساخت‌های مناسب چندان فراهم نبود، نتوانست جلوی خسارت‌های بی‌شمار فعالان این صنف‌ها را بگیرد و تنها کمی از شدت آن کاست. بعد از این مدت فعالیت‌های فرهنگی و هنری، با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و شرایط ابلاغ شده توسط ستاد ملی مبارزه با کرونا از سر گرفته شد. الهه جواهری، رئیس انجمن صنفی گالری‌داران، در این رابطه گفته بود: «شرایط برای گالری‌داران و هنرمندان بسیار سخت شده‌است. از هفته اول اسفند ماه گالری‌ها تعطیل شدند و نمایشگاه‌ها به زمان دیگر موکول شدند. این برای گالری‌هایی که اجاره پرداخت می‌کنند سختتر هم هست. همچنین هر گالری نسبت به هنرمندانش تعهد دارد و برای انجام این تعهد با مشکل مواجه شده و هنرمندان نیز با کاهش فروش آثار هنری و تعطیلی آموزشگاه‌ها هنری دچار مشکلاتی شده‌اند. چرا که تعداد زیادی از هنرمندان در آموزشگاه‌ها تدریس می‌کنند.»
رزیتا شرف جهان، هنرمند و مدیر گالری طراحان آزاد نیز گفته بود: «گردش مالی گالری‌ها مختل شده‌است. وضعیت برای گالری‌هایی که اجاره پرداخت نمی‌کنند بهتر است. فروش آثار در گالری‌ها کم و یا مختل شده‌است اما هزینه‌های گالری مثل پرداخت حقوق کارمندان و اجاره بها سرجای خود است. شاید گالری‌ها تا چند ماه با این وضعیت کنار بیایند اما بعد از آن واقعا مشخص نیست که چگونه می‌شود. در ضمن هر گالری ده یا بیست هنرمند را حمایت می‌کند که در این مورد نیز دچار مشکل شده‌است. متاسفانه وزارت ارشاد هم از ما حمایت نمی‌کند اما ما وظیفه خود می‌دانیم تا از هنرمندان حمایت کنیم.»
سینماها و سالن‌های تئاتر هم با رعایت تمامی پروتکل‌های بهداشتی کارشان را با نیمی از ظرفیت آغاز کردند. اما همچنان مراجعه مردم به سالن‌های سینما بسیار کمتر از انتظار بود. البته اوضاع سالن‌های تئاتر کمی بهتر بود. تا اینکه دوباره در میانه تابستان شاهد تعطیلی دوباره سالن‌های سینما و تئاتر بودیم. همان زمان بسیاری از فعالان این دو حوزه انتقادهای بسیاری به این تعطیلی‌ها و پیامدش در ایجاد بی‌اعتمادی مخاطبان وارد کردند. به هر صورت فعالیت مجدد سالن‌های سینما و تئاتر از سر گرفته شد تا اینکه با اوج گرفتن موج سوم شیوع ویروس کرونا سالن‌های تئاتر و سینما از ۱۸ مهر برای سومین بار بسته شدند. و پس از گذشت یک ماه بنابر اعلام وزارت ارشاد سالن‌های سینما و تئاتر می‌توانستند دوباره فعالیت‌شان را از سر بگیرند، اما با شرایطی خاص! درپی مصوبه ۱۷ آبان‌ماه ستاد ملی مدیریت کرونا مبنی بر ممنوعیت فعالیت مشاغل ۲، ۳ و ۴ از ساعت ۱۸ هر روز از ۲۰ آبان خدمات‌شان را ارائه دهند و این رسما به معنی تعطیلی سینما و تئاتر و حتی در ابعادی کمتر هنرهای تجسمی بود.
حالا هم که تعطیلی دو هفته‌ای تمام مشاغل گروه‌های ۲، ۳ و ۴ برای دو هفته ابلاغ شده است، تعطیلی که چندان هم مشخص نیست به همین مدت ختم شود. خانه سینما هم که خواستار تعطیلی کلیه فعالیت‌های فیلمسازی شده است.
در این شرایط، روز جمعه سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بازدید از یازدهمین دوسالانه سرامیک گفته است: ما در میانه یک بیماری عالم‌گیر هستیم که در کشور ما در حدود ۹ ماه و در جهان یک سال است که ادامه دارد و امکان دارد این تجربه تلخ ماه‌ها و سالی دیگر ادامه پیدا کند. یک رویکرد مطرح و سرآمد در این روزها این است که سلامت رکن مهم بعد اجتماعی و فردی است و امنیت و سلامت با هیچ چیز برابری نمی کند. اما بشر یاد گرفته است که می‌تواند در شرایط سخت نیز همزیستی‌های ویژه‌ای را ایجاد کند. در دوران هشت سال دفاع مقدس نیز هنر ما تعطیل نبود و یاد گرفتیم در آن هشت سال بجنگیم و از میهن دفاع کنیم و هنر نیز در این سال ها همراه ما بود.
او همچنین خاطرنشان کرد: شرایط کرونا شرایط سختی است، اما همزیستی هنر و این دوران با یکدیگر غیرممکن نیست. اینکه بتوانیم از طریق دستورالعملها و حفاظت از آنها خلاقیت‌ها را حفظ کنیم و امکان عرضه را فراهم کنیم امری محال نیست. خصوصا هنرمندان تجسمی فرصت‌های بیشتری دارند؛ چراکه نوع خلاقیت آنها عموما فردی یا در گروه‌های کوچک است و عرضه این هنر هم با هنرهایی چون تاتر و سینما متفاوت است و شرایط بهتری برای عرضه با رعایت پروتکل های بهداشتی دارد.
در این شرایط این پرسش مهم مطرح می‌شود که آیا فعالیت نیم‌بند و تعطیلی‌های مدام فعالیت‌های فرهنگی و هنری، آن هم بدون حمایت قابل توجه مالی دولت و با سیاست‌گذاری‌های عجیب یک بام و دو هوا، را می‌توان تعطیل نبودن دانست؟ شاید امروز هنوز هم شاهد فعالیت‌های انگشت‌شمار در حوزه فرهنگ و هنر باشیم اما با توجه به خسارت‌های فراوان این حوزه‌ها تعطیلی کامل و ورشکستگی در انتظار فعالان این حوزه نیست؟ پرسش‌هایی که مسئولان باید به آن پاسخ دهند!
