شیوه سنتی کشاورزی و بهره برداران پا به سن گذاشته و غالبا کم یا بیسواد آن در گلستان که از استان های برتر کشور در تولیدات کشاورزی به شمار می رود، هرساله منابع و ثروت های کلانی را به هدر می دهد.
سرویس سردبیری اقتصاد شمال ، ایرنا در گزارشی به بررسی شیوه کشاورزی سنتی و نقش آن در هدر رفت منابع آبی گلستان پرداخته است این خبرگزاری نوشت :شرایط اقلیمی گلستان با بارش ۱۵۰ تا ۸۰۰ میلی متری در نقاط مختلف شمالی، میانی و جنوبی آن درسال به همراه وجود ۶۲۰ هزار هکتار اراضی زراعی و ۳۰ هزار هکتار انواع باغات سبب شده تا دراین استان ۹۲ نوع محصول کشت شود.
استان گلستان سالانه حدود پنج میلیون تن انواع محصولات اعم از زراعی، باغی ، شیلات و دامی به ارزش تقریبی ۱۰۰ هزار میلیارد ریال توسط افزون بر ۲۰۰ هزار بهره بردار تولید و روانه بازارهای مصرف داخلی و خارجی می کند.
از این میزان تولیدات بخش کشاورزی گلستان، حدود یک و نیم میلیون تن آن فقط گندم و جو است که هر ساله بطور میانگین در سطح افزون بر ۵۱۰ هزار هکتار از اراضی آبی و دیم این استان کشت می شود.
ارزش ریالی گندم و جو تولیدی گلستان برپایه قیمت هر کیلوگرم ۱۳ هزار ریال حدود ۲۰ هزار میلیارد ریال است که سهم زیادی در اقتصاد و معیشت بهره برداران این حوزه دارد.
به اعتقاد کارشناسان، تولیدات بخش کشاورزی گلستان بویژه در زراعت گندم، جو و دانه روغنی سویا که این استان در دو محصول گندم و سویا جزو استان های برتر کشور به شمار می رود، در صورت استفاده از دانش فنی و توصیه های کارشناسان و نیز بذرهای اصلاح شده قابلیت افزایش تا دو برابر در واحد سطح (هکتار) را دارد.
تولید دو برابری که تعدادی از کشاورزان برتر و پیشرو استان گلستان هر سال با به کارگیری دانش فنی، توصیه های کارشناسان و بذرهای اصلاح شده به آن دست می یابند، موضوع مهمی را قابل طرح می کند؛ چرا دیگر کشاورزان این استان نمی توانند با استفاده از آب، خاک و بذرهای موجود، تولید خود را افزایش داده و درآمد دو برابری عاید خود کنند؟
پاسخ به این سوال بسیار قابل تامل است، نکته ای که چند روز پیش رییس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبعیی گلستان درهمایش مدیران هنرستان های کشاورزی سراسر کشور در گنبدکاووس به خوبی به آن اشاره کرد و گفت: یکی از دلایل اصلی این موضوع در کم سوادی یا بیسوادی ۷۰ تا ۸۰ درصد بهره برداران بخش کشاورزی استان نهفته است.
ابوالفضل فرجی گفت: کم سوادی یا بیسوادی این تعداد از بهره برداران کشاورزی گلستان و سن بالای ۵۰ سال اغلب آنان سبب شده تا این افراد در فراگیری دانش فنی و رعایت توصیه های کارشناسان توفیقی نداشته باشند و آموزش دادن به آنها نیز با مشکل مواجه است.
وی با بیان اینکه گلستان در تولید گندم رتبه دوم و در تولید دانه روغنی سویا رتبه اول کشور را دارد، اضافه کرد: تنها در این دو محصول که استان در تولید بذرهای اصلاح شده و ارقام سازگار با شرایط اقلیمی خودکفا است، می توان میانگین تولید را در یک برنامه پنج ساله تا دو برابر افزایش داد.
فرجی تصریح کرد: آموزش و تربیت نسل جوان بویژه فرزندان کشاورزان در مناطق روستایی توسط هنرستان های کشاورزی و یا با برگزاری دوره های مهارتی کوتاه مدت ازسوی مراکز تحقیقات کشاورزی در شهرستان ها، ساده ترین و کم هزینه ترین روش است که می تواند به افزایش عملکرد در تولید کمک زیادی کند.
رییس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان ادامه داد: هم اکنون این مرکز دارای دو مرکز آموزشی در گرگان و کردکوی، ۱۰ ایستگاه تحقیقاتی با ۲۱۰ نیروی انسانی از جمله ۷۰ عضو هیات علمی مراکز آموزش عالی است که به ۲۰۰ هزار بهره بردار بخش کشاورزی و سه هزار کارمند جهاد کشاورزی گلستان خدمات می دهد.
وی گفت: آموزش های این حوزه به دلیل دولتی بودن رایگان است و فرزندان کشاورزان که در مقطع متوسطه دوره دوم و یا در مقاطع بالاتر مشغول تحصیل بوده و یا فارغ التحصیل شدند، می توانند در این کلاس های آموزشی و ترویجی شرکت نمایند.
فرجی اضافه کرد: اگر از هر خانواده کشاورز گلستان تنها یک نفر در هنرستان کشاورزی درس بخواند و یا دوره های آموزشی شرکت کند، می تواند دانش فنی را به مزرعه منتقل و در افزایش تولید در واحد سطح موثر باشد.
وی با اشاره به ارزش حدود ۲۰ هزار میلیارد ریالی تولید گندم، جو و سویا در گلستان، گفت: اگر فقط سالی چند درصد به تولید این چند محصولات با رعایت دانش فنی، استفاده از بذرهای اصلاح شده، توصیه های کارشناسان و میزان مصرف نهاده ها در هکتار اضافه شود، چند صد میلیارد تومان بیشتر عاید کشاورزان استان می شود.
فرجی تصریح کرد: علاوه بر افزایش درآمد کشاورزان که هیچ فعالیت اقتصادی دیگری قادر به ایجاد این میزان درآمد برای کشاورز نیست، اشتغال پایدار نیز برای جوانان در روستاها ایجاد می شود.
این مقام مسئول همچنین با اشاره به میانگین تولید گندم و سویا در گلستان گفت: درحالی که میانگین تولید گندم آبی این استان چهار تن، گندم دیم حدود دو تن و تولید دانه روغنی سویا ۲۲۰۰ کیلوگرم است اما در همین دو محصول کشاورزان برتر تا دو برابر این میانگین ها تولید داشته اند.
فرجی، افزایش سرمایه گذاری در بخش کشاورزی را از دیگر راهکارها در افزایش تولیدات این بخش دانست و افزود: توسعه مکانیزاسیون، استفاده از روش های آبیاری نوین و استفاده از روش های علمی و گلخانه ای می تواند بخشی از این سرمایه گذاری ها باشد.
با وجود سخنان کارشناسی رییس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان اما این استان که از استان های مستعد کشاورزی کشور به شمار می رود، تنها دو هنرستان کشاورزی دارد.
نکته ای که مدیرکل آموزش و پرورش گلستان نیز با اذعان به آن از برنامه ریزی برای توسعه کمی و کیفی هنرستان های کشاورزی این استان و ارتقای مهارت آموزی هنرجویان در سه برنامه یک، سه و هفت ساله خبر داد.
احسان گوهری راد گفت: علاوه بر دو هنرستان کشاورزی فعلی گلستان که در علی آباد کتول و گنبدکاووس هر کدام با ۲۰۳ هنر جو فعال هستند، برخی تک رشته های مهارتی در حوزه کشاورزی نیز به مدارس متوسطه نظری دراین استان اضافه شده است.
در همین پیوند مدیرکل دفتر آموزش دوره دوم متوسطه کار دانش وزارت آموزش و پرورش که ۲۳ آبان امسال برای شرکت در همایش مدیران هنرستان های کشاورزی به گنبدکاووس آمده بوده، از تحصیل ۹۵۰ هزار هنرجو در افزون بر هفت هزار هنرستان فنی حرفه ای، کار دانش و کشاورزی سراسر کشور خبر داد.
سیدمصطفی آذرکیش گفت: این هنرجویان در ۲۰۰ رشته تحصیلی مشغول فراگیری آموزش همراه با مهارت هستند.
وی افزود: هنرجویان مشغول به تحصیل در هنرستان های سه گانه کشور شامل ۴۴۰۰ هنرستان کاردانش، ۲۷۰۰ فنی حرفه ای و ۱۰۴ هنرستان کشاورزی۳۷ درصد دانش آموزان مقطع دوره دوم متوسطه را تشکیل می دهند که این رقم باید تا پایان برنامه ششم توسعه به ۵۰ درصد افزایش یابد.
آذرکیش با مهم دانستن بخش کشاورزی در تامین امنیت غذایی کشور، اضافه کرد: این بخش زیربنای اصلی امنیت غذایی کشور است و باید فعالان این بخش دارای مهارت های فنی لازم باشند.
وی تصریح کرد: متاسفانه از مجموع ۹۵۰ هزار هنرجوی هنرستان های سه گانه کشور فقط ۲۰ هزار نفر در ۱۰۴ هنرستان کشاورزی مشغول تحصیل هستند که سهم بسیار پایینی است.
این مقام مسئول با تاکید بر ضرورت نوسازی تجهیزات و ادوات کشاورزی در هنرستان ها گفت: درسال گذشته مبلغ ۵۲۸ میلیارد ریال که سهم گلستان ۱۵ میلیارد ریال بوده، به این مراکز آموزشی پرداخت شده است.
وی ادامه داد: در بودجه سال جاری نیز مبلغ ۳۷۵ میلیارد ریال بودجه برای هنرستان های کشاورزی پیش بینی شده که در مرحله تامین نقدینگی برای پرداخت می باشد.
با این حال به نظر می رسد برای افزایش رغبت دانش آموزان بویژه فرزندان کشاورزان برای تحصیل در هنرستان های کشاورزی و یا شرکت در دوره های مهارتی این بخش تسهیلاتی پیش بینی شود.
نکته ای که کارشناس مسئول آموزش کشاورزی دفتر آموزش فنی و حرفه ای وزارت آموزش و پرورش به آن اشاره می کند و می گوید هم اکنون سهم هنرجویان هنرستان های کشاورزی کشور تنها چهار درصد است که درصورت بسترسازی های مناسب، تا ۱۰ درصد قابل افزایش است.
هوشنگ سرداربنده نیز در همایش مدیران هنرستان های کشاورزی کشور در گنبد، گفت: اگر سیاست های تشویقی ویژه ای مانند پرداخت تسهیلات اشتغال، امریه های سربازی و تضمین اشتغال برای هنرجویان هنرستان های کشاورزی توسط متولیان جهادکشاورزی پیش بینی شود، زمینه برای حضور دانش آموزان در این هنرستان ها بیشتر می شود.
وی، نوسازی و تجهیز اداوات و امکانات هنرستان های کشاورزی را عاملی دیگر در افزایش رغبت دانش آموزان برای حضور در این مراکز آموزشی دانست و تصریح کرد: با توجه به اینکه ۷۰ تا ۸۰ درصد مباحث آموزشی هنرستان ها عملی و ۲۰ تا ۳۰ درصد نیز نظری است، توجه به تجهیزات آموزشی ضروری است.
با این همه به نظر می رسد، متولیان بخش کشاورزی گلستان بایستی با اتخاذ راهکارهای مناسب برای کسب سالانه میلیاردها تومان ثروت و منابع استان با آموزش های ترویجی در درون روستاها اقدام نمایند.
استان گلستان با جمعیت تقریبی یک میلیون و ۹۰۰ هزار نفر و دارا بودن ۶۵۰ هزار هکتار اراضی زراعی و باغی از استان های برتر کشور در تولیدات کشاورزی است.
