رامسر به عنوان گردشگر پذیرترین شهر مازندران در حالی تمام فصول سال میزبان بیشماری از مسافران و گردشگران است که به اعتقاد کارشناسان بخش زیادی از جامعه محلی به دلیل چرخه بی نظم ورود مسافر و توزیع نامتوازن فعالیت های گردشگری، از درآمدها و فرصت های اقتصادی این صنعت سودآور بی بهره هستند.
شهرستان ۸۰ هزار نفری رامسر یکی از پر بازدیدترین شهرهای مازندران در سال جاری بود و در فصل تعطیلات از حدود ۱۵ میلیون مسافر و گردشگر میزبانی کرد، منطقه ای از شمال کشور که به دلیل برخورداری از ویژگی های طبیعی خیره کننده ، صنایع دستی،گردشگری سلامت و میراث تاریخی مجموعه ای کامل از اهداف سفر را برای مسافران و گردشگران فراهم می کند.
توسعه صنعت گردشگری امروز به یکی از منابع ثابت درآمدی کشورها مبدل شده و کشورهایی که حتی جذابیت های طبیعی ندارند، می کوشند با ایجاد زمینه های مناسب، سهمی از بازار پرسود گردشگری داشته باشند ، اما در این میان کارشناسان معتقدند ساز و کارهای فعلی برای کسب درآمد پایدار از گردشگری به ویژه در شهرهای ساحلی مازندران بیش از انکه به سوی ارتقا، درامدزایی و توسعه پایدار پیش رود ، در چرخه ای تعریف نشده و بی نظم گرفتار شده است.
مطالعات کارشناسان در این زمینه حاکی از ان است که عمده درآمدهای بخش گردشگری این شهرستان معطوف به کسب و کارهای نوار ساحلی و بخش خرید و فروش املاک و مستغلات است که بازدهی درامد ان تنها به بخش خاصی تعلق می گیرد، و منافع ان ضمن انکه در برگیرنده عموم جامعه محلی نیست تاکنون موتور محرکه رشد و پویایی منطقه را به نحو مطلوب فراهم نکرده است .
بررسی ها گویای ان است که آن بخش از جامعه محلی که سهمی از درآمدهای حضور مسافران و گردشگران ندارند ، تنها ترافیک پر حجم، تولید روزانه بیش از ۱۲۰ تن زباله ، خرید و فروش افسار گسیخته زمین های کشاورزی و ساختمان سازی های ناهمگون را به ویژه در مناطق روستایی بالادست نظاره می کنند و در این میان تامین زیر ساخت های زندگی توسط خانه دومی ها و افراد غیر بومی به شهرستان تحمیل می کنند.
یک شهروند رامسری درباره وضعیت حضور مسافر و گردشگر در ایام تعطیلات و پیک مسافر به خبرنگار ایرنا گفت: تصور ذهنی ما از تعطیلات و ورود مسافران تنها حضور انبوه مسافر و تحمل ترافیک کلافه کننده و چهره شلوغ شهر است.
حسین فلکی خاطر نشان کرد: انتظار می رفت در طول سالهای گذشته تا امروز با مدیریت بهینه و این میزان برخورداری از مواهب طبیعی و تاریخی درآمد و گردش مالی گردشگری موجبات توسعه و ارتقای همه جانبه شهر و اشتغالزایی را فراهم سازد، اما اکنون بیش از هرچیزی ما شاهد ان هستیم که درآمدها یا به سوی خرید و فروش املاک رفته است و بومیان این منطقه را به سرایداران صاحبان ثروت غیربومی تبدیل کرده است.
پراکندگی فعالیت های گردشگری
یک فعال حوزه گردشگری در گفت و گو با ایرنا با بیان اینکه توسعه فعالیت های گردشگری و ایجاد فرصت های اقتصادی این بخش باید به طور فراگیر ، چند جانبه و متوازن باشد، افزود: به عنوان مثال ایجاد امکانات گردشگری نظیر تله کابین رامسر و مجتمع های تجاری بزرگ با وجود استقبال استقبال و ازدحام مسافران در اینجا به معنای توسعه ، درآمدزایی و ارتقای فعالیت گردشگری این شهر به شمار نمی رود ، بلکه باید کسب و کارهای گردشگری به طور گسترده در تمام بافت ها اعم از روستا و شهر و جنگل و دریا وجود داشته باشد و همه از ان منتفع شوند.
سعید مختاریان زواره در ادامه در تشریح چالش ها و موانع افزایش درآمدهای گردشگری می گوید: در شهرهای گردشگر پذیر ساحلی مازندران به ویژه رامسر ، سرمایه گذاری های بزرگ در بخش صنعت و یا گردشگری با حمایت جامعه محلی ، دولت و تسهیلات بانکی از سوی سرمایه گذاران انجام می شود و به طور مستقیم برای چندین نفر اشتغالزایی صورت می گیرد.
وی ادامه داد: اما در عین حال بررسی ها نشان داده مالکان این کسب و کارها در رویکردی متناقض با منفعت جامعه محلی با درآمدهای حاصل از این بخش در خارج از کشور یا پایتخت به فعالیت اقتصادی می پردازند ، درحالی که باید در راستای توسعه و ایجاد کسب کارهای خرد در همان جامعه محلی فعالیت کنند.
مختاریان زواره می گوید یکی دیگر از دلایلی که به تناسب افزایش آمار ورود گردشگر و مسافر ، اشتغالزایی و درآمدزایی برای جامعه محلی رخ نمی دهد، جانمایی نادرست ، عدم پراکندگی و توزیع نامتوازن امکانات، فرصت ها و بسترهای گردشگری در کل منطقه است.
وی با بیان اینکه پهنه دریا و جنگل به طور طبیعی جذابیت های خود را دارد، افزود: نیاز است در تدوین رویکردهای مدیریتی توسعه پایدار گردشگری ، نقاط ناشناخته در روستاها ، کمپ های جنگلی ، آثار تاریخی ، فرهنگ معنوی منطقه و گردشگری مزرعه در قالب جوامع کوچک به گردشگران معرفی شود .
وی با اشاره به اینکه نباید گردشگری و امکانات تنها در یک نقطه مانده تله کابین یا دریا متمرکز شود، افزود: به دنبال تحقق چنین رویکردی اقامت شب به عنوان یکی از فاکتورهای افزایش درآمد در کل منطقه گسترش می یابد و عموم جامعه محلی از ان بهره مند خواهند شد.
مدیریت زنجیره ارزش در مقاصد گردشگری
یک کارشناس اقتصادی نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در تشریح وضعیت گردشگری و درامدزایی این صنعت در رامسر گفت: یکی از دلایل اینکه درامدزایی و اشتغال در حوزه گردشگری رامسر به نحو مطلوبی در جامعه محلی توزیع نشده ، چرخه بی نظم و تعریف نشده ورود مسافر و اقامت آنان در این منطقه است.
وی توضیح داد: اگر بخواهبم سود و زیان حضور مسافر را بررسی کنیم ، کفه زیانبار حضور غیر بومی ها و مسافران به دلیل ساخت و سازها، تولید زباله، زمین فروشی ، از بین رفتن کشاورزی به مراتب از کفه درامد زایی ان سنگین تر شده و از سوی دیگر بخش زیادی از جامعه محلی متضرر و ناخشنود هستند.
ابوذر مرادی افزود: یکی از دلایل توفیق گردشگری در کشورهای همجوار این است که مسافر در چرخه ای از پیش تعریف شده قرار می گیرد، که به موجب ان فعالیت ها و هزینه کرد گردشگر یا مسافر در جریان مجموعه ای از فرایند های منسجم و هماهنگ شده بین هتل ها، مراکز گردشگری ، تفریحی تعریف و عملیاتی می شود ، این درحالیست که در این منطقه ما شاهد چنین هماهنگی های از پیش تعریف شده ای نیستیم.
وی ادامه داد: هم اکنون ۶۰ درصد درامد سرانه در این منطقه به طور مستقیم و غیر مستقیم تحت تاثیر جریان مسافر است ، ۲۰ درصد کشاورزی و ما بقی را نیز مشاغل دولتی در بر می گیرد که از میزان ۶۰ درصد، ۳۵ درصد کسب و کارهای نوار ساحلی، رستوران ها و برندها و ۲۵ درصد باقیمانده نیز شامل بخش املاک و مستغلات و ویلاسازی های این منطقه است.
به گفته مرادی، بر اساس مطالعات و داده هایی که در سال ۹۵ در جریان یک تحقیق دانشگاهی به دست آمد، مشخص شد ، در شهرستان رامسر هر مسافر ۱۰۰ هزار تومان بازدهی درآمد برای کل جمعیت منطقه دارد ، یعنی به طور متوسط یک خانواده ۴ نفره ۴۰۰ هزار تومان هزینه می کند و این در حالیست که این ۴۰۰ هزار تومان شاید بدست ۵ نفر برسد ، چون به خوبی در منطقه توزیع نمی شود و تنها به بخش خاصی از کسب و کارها تعلق می گیرد.
وی دخالت و برنامه ریزی دولت را در کنار بخش خصوصی ، برای اصلاح این ساختار و تدوین زنجیره ارزش در مقصد گردشگری ضروری خواند و افزود: زنجیره ارزش در مقاصد گردشگری به معنای در برگیری طیف وسیعی از خدمات اصلی و حمایتی برای تحویل بی نقص و لذت بخش گردشگری یکپارچه است.
این محقق با بیان اینکه جامعه محلی باید از مزیت ها ، درامدهای بخش گردشگری و طبیعی منطقه بهره مند شوند ، گفت : در جریان تحقیقاتی که برای دست یابی به چنین مدلی انجام شده است به این نتیجه رسیدیم که
که تلفیق “گردشگری و کشاورزی” رویکردی است که می تواند منجر به درآمدزایی برای طیف وسیعی از جامع محلی شود و در این میان به سرمایه طبیعی نیز خدشه وارد نمی شود.
مرادی تجربه سبک زندگی بومی محلی را به عنوان یکی از فعالیت های گردشگری مطلوب توصیف کرد و افزود: تجربه سبک زندگی یک کشاورز، دامدار و یا هر فعالیت بومی و محلی دیگر فرصتی مناسبی برای ارائه به گردشگران است که به دنبال کسب تجربه های بکر است.
رضایت میراث فرهنگی
رئیس اداره میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری رامسر هم در عین حال آمار درآمدهای گردشگری شهرستان را رضایت بخش خواند و در ادامه افزود: میزان تقاضا برای واحد های بوم گردی و هتل ها، ظرفیت تکمیل مراکز اقامتی لوکس و خانه مسافرها نشان می دهد که اقتصاد این بخش فعال است و چنانچه بازگشت سرمایه وجود نداشت این سرمایه گذاری ها انجام نمی شد.
نادر سحرخیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزایش تقاضا برای ساخت هتل در رامسر را از امتیازات مثبت پویایی اقتصاد گردشگری رامسر بیان کرد.
وی گفت : یکی از امتیارات دیگری که در درآمدزایی و جذب گردشگر به منطقه نقش دارد گردشگری غذا و برندسازی در این حوزه است که در حال حاضر مقدمات انجام ان در شهرستان فراهم شده است.
رئیس اداره میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری رامسر فعالیت های بخش صنایع دستی در این شهرستان را از دیگر فعالیت های اقتصادی بخش گردشگری خواند و افزود: برای برندسازی صنایع دستی در آینده نزدیک آموزش شیوه تعامل با گردشگران، بسته بندی و عرضه مناسب انجام می شود که با این اقدامات زمینه فعالیت و بهره وری اقتصادی این بخش نیز بیش از گذشته فعال می شود.
