قصه ها محملی برای فرهنگ و آداب و سنن هر جامعه و بخشی از میراث شفاهی مردم هر سرزمینند .
سرویس فرهنگی اقتصاد شمال ،’گیله قصه’ گروهی متشکل از داستان نویسان خوب گیلان با برگزاری آیین قصه خوانی در تماشاخانه رادی نمایشنامه نویس بزرگ فقید این خطه روز زبان مادری را گرامی داشته و بر ضرورت تلاش برای پاسداشت و زنده نگه داشتن این زبان طنازانه و پر ظرفیت تاکید نمودند.
به گزارش این فرهیختگان قوم گیل، با اشراف بر اهمیت زبان مادری و لزوم حفظ زبان در معرض خطر گیلکی کار خلق داستان های جذاب به این زبان و ضبط و نشر آن برای مردم را از سال 94 آغاز کردند.
برنامه، با قصه خوانی تنی چند از داستان نویسان گروه ، سخن در باب زبان گیلکی و اهمیت حفظ زبان مادری و اجرای زیبای قطعات موسیقی توسط آرش انتظامی هنرمند شناخته شده این عرصه و اجرای دو ترانه از آلبوم در دست انتشار ‘مهمانی قهوه’ی پرویز فکرآزاد همراه بود.
در ادامه ماریا آرمیون داستان ‘فریبا’ نوشته پرویز فکرآزاد را به همراه خود نویسنده به شیوه ی ‘گیله قصه نمایش’ اجرا کردند. فاطمه رهبر داستان نویس جوان اهل انزلی ‘ عید دهم روز’ را به زیبایی برای حاضران خواند .شهرام دفاعی و بانو سعیدیان داستان طنازانه ‘ خواستگاری’ را به شیوه گیله قصه نمایش به شیوه ای جذاب اجرا کردند. بهزاد یاحید، داستان طنز سوء تفاهم و جواد اصغری ویراستار و تدوین گر گروه گیله قصه داستان زیبای خود با نام ‘عظمت’ را برای جمع خواندند.
پرویز فکر آزاد از بانیان اصلی گیله قصه در مورد هدف برگزاری این برنامه گفت : خواستیم ظرفیت بالای زبان گیلکی را نشان دهیم که می توان با استفاده از آن ژانرهای مختلف داستان و موسیقی خلق کرد .
وی با اشاره به اهمیت حفظ این زبان مادری اظهار داشت : زبان گیلکی ظرفیت خلق آثار هنری فاخر و طنز را دارد ولی متاسفانه اغلب رسانه های نمایشی رسمی و غیر رسمی تنها جنبه لودگی به زبان گیلکی داده اند که این به زبان گیلکی لطمه زده و موجب بی رغبتی بسیاری از گیلانیان به سخن گفتن به زبان مادری شان شده است.
*نگاهی به ‘گیله قصه ‘ از آغاز تا امروز
این نویسنده و پژوهشگر با بیان این که گروه گیله قصه کار خود را از آبان 1394 در فضای مجازی شروع کرد و تا این تاریخ نزدیک به 500 داستان گیلکی با گویش های نقاط مختلف گیلان ، تولید و عرضه کرده است گفت : گروه گیله قصه علاوه بر حضور مستمر در مجلس قصه خوانی گروه داستان گیلکی خانه فرهنگ گیلان، از سال 96 هر ماه در کتابخانه سبزه میدان رشت تشکیل جلسه می دهد و نویسندگان گاه در فضای بیرونی و بیشتر در داخل کتابخانه برای مردم داستان گیلکی می خوانند.
وی اظهار داشت: گروه گیله قصه در سال جاری و در همکاری با کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در جشنواره قصه گویی استانی و کشوری فعالانه شرکت داشت تا آنجا که از بین هفت هزار قصه رسیده به جشنواره و بین 16 اثر برگزیده گیلان و از بین 180 اثر نهایی کشوری، 4 اثر از نویسندگان گیله قصه انتخاب و دو قصه هم جزو 30 اثر برتر جشنواره کشوری در کتابی به نام قصه زندگی من توسط کانون چاپ و منتشر شد.
وی از برنامه ریزی برای اجرای نمایش های گیلکی و تهیۀ «نسخۀ گیلکی» برای «ابزار چندزبانۀ ارزیابی روایت» بعنوان دیگر اقدامات برای پاسداشت زبان گیلکی خبر داد.
فکرآزاد اظهار داشت: تهیۀ نسخۀ گیلکی این ابزار، گامی است در جهت توسعۀ ابزارهای لازم برای انجام پژوهش‌های زبانشناختی و روانشناختی روی کودکان دوزبانۀ گیلکی-فارسی که می‌تواند در پژوهش‌های آتی مورد استفاده قرار گیرد.
گروه گیله قصه امسال یکبار هم در اجرای جشنواره قصه گویی نهاد کتابخانه ها فعالانه شرکت کرد که در اختتامیه آن و در سالن فرهنگیان دهکده بندر انزلی، آقای گیله قصه( پرویز فکرآزاد) به اتفاق بهرام شاه محمدلو(آقای حکایتی) برنامه مشترک اجرا نمودند. کتاب ‘مجموعه داستان گیلان’ هم محصول کارگاه گیله قصه است که بزودی معرفی و روانه بازار نشر خواهد شد.
در سال جاری پرویز فکرآزاد و فهیمه دهقانی مبادرت به برگزاری چندین کارگاه در مهدکودک ها و مدارس ابتدایی کرده اند. این کارگاه ها با استقبال بی نظیر اولیاء مدارس و کودکان مواجه شده. تا جایی که هم اکنون کلیه برنامه های اجرای کارگاه تا اردیبهشت 98 از جانب مدارس رزرو شده است. این کارگاه در تاریخ زبان و ادبیات گیلکی بی نظیر بوده و در رشت در حال انجام است.
پرویز فکرآزاد باتفاق ماریا آرمیون یکبار هم در دانشگاه جهاد دانشگاهی رشت برای دانشجویان، کارگاه زبان گیلکی اختصاص دادند.
*زبان دریچه ای به فرهنگ
ماریا آرمیون کارشناس ارشد زبان شناسی زبان را دریچه ای به فرهنگ و مسائل محیطی ، اجتماعی خواند و گفت بدون آموزش میراث فرهنگی و تمدن بشری به نسل بعدی انتقال نمی یابد .
وی خاطرنشان کرد: به لحاظ زبانشناختی زبان دوم موجب رشد ذهنی ، شخصیتی ، درک بهتر مطالب ، پردازش واژگان بهتر ، درک بهتر مطالب و خوانش بهتر و وسعت یافتن جهان بینی می شود .
این پژوهشگر فرهنگی تصریح کرد: در جوامع پیشرفته تعصبی بر یکسان سازی ندارند و تنوع زبان اندیشه و سلیقه را موجب رشد در تمامی زمینه ها می دانند .
آرمیون در خاتمه با بیان این که گیلکی با وجود تعداد زیاد گویشوران در دسته زبانهای در معرض خطر قرار گرفته است عموم گیلانیان را به نگاهبانی و زنده نگه داشتن زبان مادری شان فراخواند.
زبان گیلکی به لحاظ رده شناسی از زبانهای شمال غربی است ولی زبان فارسی از زبانهای ایرانی جنوب غربی است و تفاوتهای آوایی، واژگانی و نحوی در آنها وجود دارد که دال بر زبان بودن گیلکی است. با توجه به تعریف یونسکو گیلکی در معرض خطر است و اگر نجنبیم به زبانهای به شدت در معرض خطر می‌پیوندد که گویشوران آن فقط افراد کهنسال هستند.
خانواده‌ها، آموزش و پرورش و مراکز علمی آموزشی، رسانه‌های گروهی به ویژه صدا و سیما، و هنرمندان رشته های مختلف می‌توانند به نگاهبانی و زنده ماندن زبان مادری کمک کنند.
21 فوریه روز جهانی زبان مادری است .
ایرنا
