در کشور ما، حاشیه نشینی، یکی از آسیب‌های بسیار جدی است.
آرمان ملی: روند افزایش جمعیت و مهاجرت‌های روستاییان به شهرها در کنار افزایش اجاره بها و قیمت یک خانه در حومه شهرها بسیاری را به حاشیه شهرها برده و در کنار آن باعث افزایش آسیب‌های اجتماعی شده است. در سال ۹۹، در حومه رسمی کلان‌شهرها و شهرهای بزرگ ۹۰ هزار نفر ساکن تازه به شهرهای جدید اضافه شدند، به‌طوری‌که کل جمعیت این مناطق از یک میلیون نفر گذشت. این کوچ، معادل ۲٫۲ برابر میانگین سالانه جمعیت مهاجر طی دو دهه اخیر است. موضوع حاشیه نشینی و بروز شهرها و مناطق حاشیه‌ای سبب شده که هزاران و شاید میلیون‌ها نفر در اطراف شهرهایی مانند تهران، از حداقل امکانات برخوردار نباشند و کاهش نظارت‌ها بر این مناطق سبب افزایش جرائم شده است. البته این اتفاق مختص تهران نیست و در شهرهای کوچک‌تر مانند کردستان و شهرهای بزرگتر مانند مشهد، پدیده حاشیه نشینی در حال افزایش است. فرشاد مومنی عضو هیات علمی دانشگاه علامه تهران و اقتصاددان در گفت‌وگویی اعلام کرده که «بحث درباره کیفیت رشد را به حاشیه می‌رانند و نسبت به فقر‌زایی سیاست‌ها حساسیت زدایی می‌کنند. آیا اینکه جمعیت حاشیه‌نشین کشور در حال عبور از مرز یک چهارم کل جمعیت است نباید شما را حساس کند؟» این صحبت‌ها به منزله آن است که حدود ۲۰ میلیون نفر در کشور در حال رانده شدن به سمت حاشیه شهرها هستند. شهرهای اقماری که از کمترین امکانات اولیه شهری برخوردارند.
۸۰ درصد در زیر خط فقر مسکن
طبق آماری که معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران اعلام کرده: «تهران نیازمند ۱۵۰ هزار مسکن است و ۸۰ درصد تهرانی‌ها زیر خط فقر مسکن هستند.
آنطور که حمیدرضا صارمی اظهار کرده: «تهران ۱۱ درصد جمعیت کشور را در اختیار خود دارد و در بحث مسکن ملی باید آمار زیادی به تهران اختصاص یابد عمده تلاش دولت برای ساخت مسکن ملی باید در تهران باشد. بر اساس شاخص‌های جهانی تنها دمشق وضعیتی بدتر از تهران دارد و این درحالی است که در قانون شهرداری ملزم به برنامه‌ریزی در خصوص مسکن است همچنین شهرداری مکلف به بهسازی و نوسازی است. ۳۴ درصد جامعه تهران یک خانوار و دو خانوار هستند و ۴۳ درصد تهرانی‌ها مستأجر هستند و این درحالی است که آمار مستأجرنشینی در کشور ۲۵ درصد است.»
افزایش آسیب‌ها
اصغر مهاجری؛ جامعه شناس در رابطه با پدیده حاشیه نشینی و فقر در اطراف شهرها نیز احساس خطر می‌کند و می‌گوید: در کشور ما، حاشیه نشینی، یکی از آسیب‌های بسیار جدی است و متاسفانه، گسترش بدون تنفس این آسیب هم بسیار نگران کننده است. مسئولان حوزه شهری اذعان دارند که حدود ۲۴ میلیون نفر حاشیه نشین در کشور داریم که از منظر اجتماعی، باید حدس بزنیم که این عدد تا ۴۰ میلیون نفر هم می رسد. وی باور دارد که «حاشیه نشینی، معادل محرومیت انسان‌ها از دسترسی به استانداردهای زندگی و از جمله محل سکونت و اسکان مناسب است. شما از پشت بام نشینی و زیرپله نشینی و اتاق‌های با سقف الواری مثال زدید، اما زندگی در کانال‌های زیرزمینی یا حتی زندگی در چادرهایی که سال‌ها پیش در حاشیه اتوبان‌های شمال تهران شاهد بودیم، گونه‌های دیگر از حاشیه نشینی است که هنوز هم در چابهار و بندرعباس می‌توان از این نوع هم مشاهده کرد. حاشیه نشینی، یک آسیب جدی گسترده عمق یافته است که امروز، بیش از نیمی از جمعیت کشور را تهدید می‌کند و بسترساز بسیاری از آسیب‌های دیگر، به خصوص در کلانشهرهاست.» مهاجری در ادامه به مطالعاتی درباره پیامد ادامه محور جنوبی بزرگراه یادگار امام و گسترش راه آهن تهران- هشتگرد برای مناطق جنوبی شهر تهران، اشاره دارد و می‌افزاید: «ما در این مطالعات متوجه شدیم که حاشیه نشینی، عامل اصلی تولید و بازتولید سایر آسیب‌های اجتماعی است چون نه تنها فضاهای شهری در مناطق حاشیه نشین بی دفاع هستند، شکل گیری الگوهای انتشار آسیب‌ها در این مناطق هم بسیار نگران کننده است.»
