همزیستی ریشه‌ای درختان بلوط با قارچ ترافل که بیشتر در پای این گونه جنگلی رشد می‌کند و با شخم زدن سطح خاک جنگل توسط سودجویان به دست می‌آید، سبب شده است تا درختان بلوط در جنگل های شمال پاسوز این قارچ گران قیمت شوند.
به گزارش اقتصاد گستر شمال قارچ ترافل یا دنبلان که در شمال فقط در پای درختان بلوط رشد می کند با شخم زدن سطح خاک جنگل و زیر درختان به دست می‌آید و در نتیجه سبب تخریب جدی خاک و خشکیده شدن درختان می شود به همین دلیل سازمان جنگل ها و آبخیزداری کشور برداشت این نوع قارچ را ممنوع و قاچاق اعلام کرد.
ترافل به عنوان لذیذترین و گران‌قیمت‌ترین قارچ جهان در عمق تقریبا پنج تا ۳۰ سانتی‌متری خاک و در مجاورت ریشه گیاهان به خصوص زیر درخت بلوط رشد می‌کند. طبق آمار منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران بیشتر درختان بلوط در جنگل های شرق مازندران وجود دارد.
از آن جایی که قارچ ترافل در زیر زمین رشد می کند و زمانی که به مرحله برداشت می رسد در سطح زمین تغییراتی رخ می دهد که تشخیص آن بسیار سخت و نیاز به آموزش های تحصصی دارد، موضوعی که قاچاقچیان از آن آگاهی نداشته و به همین دلیل با شخم زدن سطح وسیعی از خاک پای درختان بلوط به دنبال این قارچ می روند.
قارچ دنبلان بر خلاف دیگر قارچ های جنگلی و کوهستانی در همه طول سال قابل برداشت است به عبارتی گونه های درختان بلوط جنگل های هیرکانی همواره در معرض تخریب جدی قرار دارد و نیازمند حفاظت سفت و سخت تر از اعلام ممنوعیت هستند. دهیاران و روستاهای اطراف جنگل و جنگل نشینان قادرند نقش موثری در این زمینه ایفا کنند تا برخورد با متخلفان بیش از پیش تشدید شود.
کشف و ضبط سه کیلوگرم قارچ ترافل در بهشهر، تازه ترین گزارش از گشت اداره منابع طبیعی این شهرستان است. نیروهای حفاظتی شرکت الغدیر در جاده پاسند، پس از کمین و تعقیب نامحسوس ضمن دستگیری افراد قاچاقچی، محموله قاچاق را نیز ضبط کردند.
طبیعت جنگلی و کوهستانی مازندران همواره به دلیل شرایط خاص آب و هوایی از درختان و گیاهان خودرو خوراکی و دارویی منحصر به فردی میزبانی می کند، به همین دلیل هر سال مردم این خطه از فرصت وجود تمشک وحشی، ولیک، ازگیل یا کُنس وحشی، خرمالو و انار وحشی در کنار انواع قارچ ها شامل «زرد کیجا»، «ترافل» یا قارچ «دنبلان» و قارچ کماگوش برای تامین غذا و عرضه آن در بازار استفاده می کنند.
برداشت انواع میوه و قارچ جنگلی که در گذشته فقط با هدف تفریحی و طبیعت گردی و تامین غذا بوده است در چند سال اخیر به دلیل ارزش بالای تجاری روند رو به رشدی داشته است.
هر سال با شروع فصل بهار به خصوص در اردیبهشت مناطق کوهستانی مازندران مملو از قارچ های کوهی می شود که افزون بر خوشمزگی و ارزش غذایی بالا، به دلیل تقاضای بیش از حد با قیمت هر کیلو بیش از ۱۵ میلیون ریال نیز امسال عرضه شده است.
«زرد کیجا» نوعی دیگری از قارچ خودرو خوراکی و دارویی جنگلی مازندران است، قارچ پاییزی که به نسبت ۲ گونه از قارچ های دیگر به لحاظ تجارت ارزش کمتری دارد، اما رویش این قارچ به مراتب در مناطق وسیعی از جنگل ها بیشتر است. امسال هر کیلو قارچ زرد کیجا در بازار ساری تا ۲میلیون و ۵۰۰ هزا ریال خرید و فروش شده است.
برابری ارزش قارج ترافل با خاویار
معاون امور جنگل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران منطقه ساری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اعلام این که برداشت قارچ ترافل غیرقانونی و ممنوع است، گفت: علاوه بر این که ممنوعیت برداشت و قاچاق بودن این نوع قارچ برای ماموران یگان حفاظت منابع طبیعی و محیط زیست کاملا توجیه شده است، موضوع برای جنگل نشینان و روستائیان اطراف جنگل ها نیز اطلاع رسانی شده است.
فتح‌الله غفاری با ذکر این نکته که ارزش قارچ ترافل پس از فرآوری که معمولا در خارج از کشور انجام می شود به اندازه خاویار مازندران است، افزود : برداشت قارچ ترافل به صورت جدی به درختان بلوط صدمه می زند. این نوع قارج فقط در پای درختان بلوط رشد می کند که با بیل زدن و برداشت آن ریشه درختان آسیب می بیند و در نهایت سبب خشکیدن درخت می شود. به همین دلیل سازمان جنگل های کشور برداشت این نوع قارچ را که ارزش بالایی نیز دارد، ممنوع کرده است و با متخلفان بر اساس قانون برخورد می شود.
وی از اجرای طرح پرورشی قارچ ترافل خبر داد و اظهار کرد: با توجه به اهمیت تجاری این قارچ، کارشناسان منابع طبیعی با انتقال ریشه این قارچ در خارج از جنگل، طرح پرورشی تولید این قارچ را در حال اجرا است.
قارچ ترافل بخشی از زنجیره غذایی جنگل به شمار می رود. به عبارتی، گذشته از تخریب خاک جنگل و خشکاندن درختان، برداشت غیراصولی این قارچ با چنگک و بیلچه که هم اکنون سودجویان انجام می دهد سبب می شود تا به مرور زمان نسل این قارچ زیرخاکی از بین برود. برخی از حیوانات داخل جنگل مانند سنجاب ها و موش خرما از قارچ دنبلان تغذیه می کنند. شاید به همین دلیل هم باشد که قارچ خوارها هنگام گشتن به دنبال قارچ دنبلان، سوراخ هایی را که حیواناتی مانند سنجاب و موش خرما در پای درختان ایجاد می کنند، دنبال می کنند تا به آن دست یابند.
دستیازی به قارچ های ترافل جنگل های مازندران تا همین ۲ سال پیش موردی بود. افراد غیربومی از استان گلستان و خراسان شمالی و گاهی از البرز و تهران در جنگل های دورافتاده مناطق کوهستانی دیده می شدند که در زیر و رو کردن خاک زیر درختان بودند. محلی ها در آن زمان با برداشت تجاری این نوع قارچ آشنایی نداشتند و عمدتا با برخورد با افراد غیربومی، آنان را از منطقه خارج می کردند.
مازندران با ۲۴ هزار کیلومترمربع وسعت حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار هکتار اراضی جنگلی دارد که تحت مدیریت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری منطقه ساری و نوشهر اداره می شود.
