تالاب های گلستان جان گرفتند

به گزارش اقتصاد شمال ،در استان گلستان تالاب های فراوانی وجود دارد که مهمترین آنها چهار تالاب بین المللی گُمیشان، آلماگل، آلاگل و آجی گل زیر حفاظت یا ثبت کنوانسیون بین المللی رامسر با مشارکت 169 کشور جهان است که بر حفاظت و بهره‌برداری معقول از تالاب‌ها تاکید دارد.
آبگیری هفته های گذشته سدهای گلستان ناشی از هدایت روان آب های ناشی از بارندگی و انتقال سرریز آب پشت سد به تالاب ها زندگی را بار دیگر در این زیستگاه های ارزشمند و در حال احتضار جاری کرد.
گرمای کم سابقه سال های گذشته، کاهش شدید منابع آبی و زیرزمینی در نتیجه تبخیر و یا استفاده بی رویه برای مصارف کشاورزی و آشامیدنی، گلستان را در معرض تنش آبی شدید قرار داده که تالاب ها نیز از آسیب های آن در امان نبودند.
کاهش ژرفای آب و خشکیدن بخش های وسیعی از پهنه این زیستگاه های ارزشمند به موضوعی تکراری و رنج آور تبدیل شده و دیگر رودخانه ها رمق و توانی برای احیای تالاب ها نداشتند.
در این شرایط فقط معجزه ای می توانست تالاب های گلستان را احیا کند؛ اتفاق غیر قابل پیش بینی که زمستان امسال رخ داد و رنگ واقعیت به خود گرفت.
مدیر دفتر مطالعات شرکت آب منطقه ای گلستان با اشاره به افزایش بارش های امسال استان گفت: از ابتدای سال آبی جاری تاکنون 380 میلیمتر باران در استان بارید که این میزان نسبت به دراز مدت 59 درصد و در همسنجی با مدت مشابه سال گذشته 46 درصد افزایش یافت.
حسن فرازجو با بیان اینکه میزان متوسط بارش در دراز مدت استان گلستان در همین مقطع زمانی 240 و در سال گذشته 260 میلی متر بود، افزود: در بهمن امسال نیز 125 میلی متر باران در گلستان بارید که این مقدار در دراز مدت 56 و در سال گذشته 74 میلی متر بود.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان های بندرترکمن و گمیشان درخصوص ارزش تالاب ها به خبرنگار ایرنا، اظهار داشت: پالودن آب از هر نوع ناخالصی شامل آلاینده های شیمیایی و سمی و رسوبات، ذخیره آب، ادامه روند چرخه مواد، تغذیه آبخوان های زیرزمینی، کنترل سیلاب، حفاظت در برابر توفان، فرسایش و بادشکن پناهگاهی برای انواع گیاهان و جانوران از جمله آثار وجود تالاب ها است که نمونه آن در هیچ اکوسیستم دیگر کره زمین به صورت یکپارچه دیده نمی شود.
علی بیانی تصریح کرد: از سوی دیگر این عملکرد چندگانه و گسترده، اکو سیستم های تالابی را به زیست بوم هایی حساس، شکننده، غیرقابل جایگزین و تا حدی غیرقابل بازسازی تبدیل کرده است.
وی افزود: انسان برای داشتن این زیست بوم های بی همتا باید یاد بگیرد همان گونه که تالاب انواع عملکرد و اجزای زنده و غیر زنده محیط زیست را در کنار یکدیگر حفظ و نگهداری می کند؛ او هم به عنوان عضوی از این مجموعه باید زیست بوم ها را حفظ و حمایت کند.
بیانی گفت: تالاب ها زیست بوم هایی با بیشترین تولید زیستی در جهان هستند و ارزش زیادی برای گونه ها به ویژه گونه های در معرض تهدید و انقراض دارند.
این کارشناس ارشد محیط زیست اظهار داشت: در چند سال گذشته به دلیل پائین رفتن سطح آب دریای خزر، تغذیه تالاب گُمیشان از طرف دریا به حداقل ممکن و در سال 96 به صفر رسید که این موضوع به همراه کاهش بارش های آسمانی سبب شد تا تقریبا تمام سطح تالاب های بین المللی در فصول گرم سال خشک شود و در زمستان نیز بخش بسیار اندکی زیر آب قرار گیرد.
بیانی ادامه داد: سال گذشته و از محل اعتبارهای طرح حفظ و احیای تالاب ها و دریاچه های کشور، آبراهه هایی که توسط صیادان بین تالاب و دریا ایجاد شده و موجب تخلیه آب تالاب به دریا می شد بسته، که این امر نقش بسزایی در حیات بخشی دوباره و آبگیری این زیستگاه ارزشمند طبیعی داشت.
وی بیان کرد: بارش های اواخر دی و بهمن 97 و هدایت آب آنها به آبگیری نیمی از گستره این تالاب بین المللی منجر شد.
بیانی اظهار داشت: احیا و آبگیری دوباره این تالاب افزون بر بازگشت گونه های جانوری و آبزی، فرصت فعالیت های حوزه گردشگری مانند پرنده نگری و عکاسی از طبیعت را در منطقه میسر و رونق اقتصادی ناشی از حضور گردشگران و علاقه مندان به طبیعت برای حاشیه نشینان و جوامع محلی تالاب را ایجاد کرد.
«عبدالقیوم ایری توماج» از اهالی شهرستان گمیشان نیز در این مورد به ایرنا گفت: سالیان تقریبا دور در تالاب گمیشان حتی ماهی ازون برون صید می شد اما در دوره های اخیر حیات این تالاب هم رو به زوال و نابودی نهاد.
این پیرمرد صیاد ترکمن اظهار داشت: در اوایل دهه هفتاد تالاب گمیشان با توجه به برخورداری از ماهیان فراوان، محل ارتزاق حدود یک هزار خانوار گمیشانی بود.
وی گفت: در آن زمان ارتفاع آب تالاب به 2 متر می رسید و ماهی سفید، کپور، تلاجی، کفال و سوف از آن صید می شد.
او افزود: بازگشت رونق به تالاب گمیشان با آبگیری دائمی، فراهم شدن شرایط برای تخم ریزی ماهیان و در نتیجه ایجاد بستر صید، رونق اقتصادی را بار دیگر به این منطقه باز می گرداند.
یک راهنمای تور گردشگری نیز گفت: امسال با آبگیری تالاب گمیشان و بهبود اندک آب در رودخانه های منتهی به خلیج گرگان، کسب و کار اهالی رونق گرفته و شرایط برای تقویت بخش هایی چون گردشگری ایجاد شده است.
سیدرضا هاشم نژاد اظهار داشت: تعداد مسافران مشتاق پرنده نگری و تماشای حیات وحش این منطقه پس از آبگیری تالاب بیشتر شده که امیدواریم ایجاد زیرساخت های بیشتر بتواند بر تعداد دوست داران طبیعت اضافه کند.
وی افزود: از جمله طرح هایی که می تواند زمینه معرفی بیشتر تالاب ها به مردم و بهره برداری درست از این جاذبه طبیعی را فراهم کند، رونق دادن اجرای طرح های مرتبط با جذب گردشگر است.
پیاده روی در حاشیه تالاب، قایق سواری، ماهیگیری، شکار و دیدن گستره گیاهان مردابی و چشم اندازهای تالابی اگر با سرمایه گذاری برای فراهم شدن زیرساخت های مورد نیاز همراه شود می تواند درآمد سالانه قابل توجهی را برای منطقه به خصوص جوامع محلی ساکن حاشیه تالاب ها به همراه داشته باشد.
افزون بر تالاب گمیشان، در بخش مرزی «داشلی برون» شهرستان گنبدکاووس سه تالاب بین المللی آلاگل، آلماگل و آجی گل نیز از مواهب بارندگی های مناسب امسال بهره مند شدند.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان گنبد کاووس نیز در این خصوص گفت: با آبگیری سه تالاب بخش مرزی داشلی برون گنبد، تالاب آلماگل 5 میلیون متر مکعب و آجی گل 4 میلیون متر مکعب آب دارد و حدود نیمی از ظرفیت 70 میلیون مترمکعبی تالاب آلاگل به عنوان بزرگترین تالاب منطقه مرزی گلستان آبگیری شده و ورود آب به این تالاب با توجه به تداوم بارش های اخیر همچنان ادامه دارد.
غلامرضا کریمی با اشاره به نقش تالاب ها در اکوسیستم منطقه افزود: گیاهان آبزی موجود در تالاب ها مانند بومادران آبی، نی، گوشاب شانه ای و یا حتی گونه های خشک زی بوته ای یا علفی، تالاب ها را به کانون زادآوری پرندگان مهاجر تبدیل کرده است.
وی اظهار داشت: تالاب ها به عنوان یکی از مهمترین زیستگاه‌‌‌های طبیعی جهان نقش مهمی در دوام و بقای حیات وحش، تامین آب شیرین و حفظ تعادل زیستی دارند و با توجه به نیاز فزاینده و کاهش زیستگاه‌‌‌های پرندگان مهاجر و محل‌‌‌های مناسب برای تخم‌‌‌ریزی ماهیان، ارزش تالاب های موجود بیشتر شده است.
او افزود: پیوند انسان با تالاب نیز همانند بقیه مقوله های زیست محیطی پیش از اینکه به دستاوردهای فنی دگرگون سازی و مهار طبیعت مربوط باشد موضوعی اجتماعی است و باید از طریق ساختارهای اقتصادی اجتماعی و فرهنگی این رابطه هماهنگ و موزون شود.
اکنون با حیات مجدد تالاب ها در استان گلستان افزون بر رونق گرفتن صنعت گردشگری، ظرفیت بهره برداری از گیاهان و جانوران تالابی و به دنبال آن ایجاد درآمد برای جوامع پیرامونی فراهم شده است.
به گزارش ایرنا، در دشت هموار ترکمن صحرا و مرز شمالی ایران با ترکمنستان از محدوده روستای داشلی برون به سمت دریای خزر به لحاظ موقعیت جغرافیایی و وضعیت زمین ساختی و وجود روان آب ها و رودخانه اترک مجموعه تالاب های آلماگل، آلاگل، آجی گل، اینچه، دانشمند، بی بی شیروان و … به وجود آمده که گستره آنها بر حسب سال های پر آبی متغیر است.
هرچند از این تالاب ها گاهی در نقشه های جغرافیایی به عنوان دریاچه نام برده می شود اما به سبب ژرفای کمتر از 6 متر در قالب تعریف کنوانسیون رامسر تالاب محسوب می شوند.
ایرنا