هنوز مشخص نیست که اروپاییان قصد دارند برای باقی نگه داشتن ایران در برجام، چه راهکاری در پیش بگیرند.
سرویس سیاسی اقتصادشمال: وزرای خارجه اتحادیه اروپا دیروز در بروکسل گردهم آمدند تا در چهارمین سالگرد امضای توافق هسته‌ای با ایران، راهی برای حفظ آن و البته کاهش تنش‌ها با ایران پیدا کنند. جرمی هانت، وزیر خارجه انگلیس دیروز پیش از ورود به نشست اتحادیه اروپا در بروکسل گفت که توافق هسته‌ای ایران هنوز به‌طور کامل از بین نرفته و ابراز امیدواری کرد که اتحادیه اروپا بتواند ایران را مجدداً به پایبندی کامل به بند‌های برجام و زنده نگاه داشتن توافق هسته‌ای مجاب کنند. هانت گفته که روزنه‌ای کوچک، اما رو به بسته‌شدن برای بازگرداندن ایران به پایبندی کامل و نجات توافق هسته‌ای وجود دارد و برجام هنوز شکست نخورده است. او که در گفت‌وگویی کوتاه با خبرنگاران پیش از نشست وزیران خارجه اتحادیه اروپا سخن می‌گفت، در پاسخ به این سؤال که آیا توافق هسته‌ای ایران را شکست‌خورده می‌دانید، تصریح کرد: «خب، (برجام) هنوز نمرده است و ما کاملاً متعهد هستیم که خاورمیانه (غرب آسیا) را غیرهسته‌ای نگاه داریم. اگر ایران به سلاح اتمی دست یابد، دیگر کشور‌های منطقه نیز به دنبال سلاح اتمی می‌روند و این وضعیت بسیار بسیار خطرناکی خواهد بود.» هانت، شکست برجام را تهدیدی برای بشریت خوانده و گفته است: «من از مدیریت انگلیس به همراه فرانسه و آلمان بهره می‌گیرم، آنطور که برای حفظ برجام از آن بهره گرفتم و برای ترغیب ایران برای بازگشت به پایبندی (به برجام) تلاش می‌کنیم.» دیگر مقام‌های اروپایی هم در مواضعی مشابه با وزیر خارجه انگلیس، از لزوم حفظ توافق هسته‌ای با ایران سخن گفتند. «ژان ایو لودریان» وزیر امور خارجه فرانسه، گفته که اروپا باید در تلاش برای حفظ برجام متحد باشد و اینکه تهران باید از تصمیم خود برای کاهش تعهداتش ذیل برجام بازگردد. لودریان تصمیم ایران برای کاهش تعهداتش ذیل برجام به دلیل خروج یک سال پیش دولت ترامپ از این توافق هسته‌ای را «یک پاسخ بد به یک تصمیم بد» خوانده و خواستار این شده که اروپایی‌ها در خصوص این موضوع متحد باقی بمانند. همچنین فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، نشست جاری بروکسل را «طولانی‌ترین نشست شورای وزیران در پنج سال اخیر» خوانده که به گفته او با مبحث ایران آغاز خواهد شد. موگرینی هم هدف اصلی نشست بروکسل را حفظ برجام خوانده است: «می‌خواهیم ببینیم که چطور می‌توان با همکاری کشور‌های عضو و همچنین شرکای بین‌المللی خود، توافق هسته‌ای با ایران را حفظ کنیم و تمهیداتی را اجرا کنیم که ایران به پایبندی کامل به برجام بازگردد، همانگونه که آن‌ها تا همین چند هفته و چند روز پیش [پایبند]بودند.»
اروپا نگران تحریم اینستکس
هنوز مشخص نیست که اروپاییان قصد دارند برای باقی نگه داشتن ایران در برجام، چه راهکاری در پیش بگیرند، ولی آنگونه که از شواهد و قرائن پیداست، تهران امید چندانی به این ندارد که اروپاییان پیشنهاد قابل قبولی ارائه کنند. رویترز به نقل از مقامات اروپایی نوشت اگرچه وزرای خارجه اتحادیه اروپا برای اعلام گام بعدی خود درباره توافق هسته‌ای با ایران گردهم می‌آیند، اما نگران هستند که امریکا اینستکس را هم تحریم کند. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران که از یک شنبه شب سفری پرحاشیه به نیویورک را شروع کرده، تلاش اروپا برای نگه داشتن برجام را «ادعا» خوانده و گفته که هنوز شاهد نبوده‌ایم برای حفظ برجام حاضر به سرمایه‌گذاری باشند. ظریف می‌گوید: «اینکه شما ابراز علاقه و اعلام اراده برای حفظ یک توافق بین‌المللی کنید با اینکه شما آمادگی داشته باشید سرمایه‌گذاری لازم را انجام دهید، تفاوت جدی دارد و اروپایی‌ها هنوز این را نشان نداده‌اند.» خبرنگاران از ظریف که تقریباً مصادف با چهارمین سالگرد امضای برجام به نیویورک رفته، پرسیده‌اند، که آیا اگر به عقب برگردیم، شما باز هم برجام را امضا خواهید کرد، که او جواب داده است: «حتماً این کار را خواهیم کرد.» ظریف معتقد است که هدف اصلی برجام که خارج کردن ایران از اجماع امنیتی بود، محقق شده و طرح رژیم صهیونیستی برای ۴۰ سال گذشته که ایران را در اجماع امنیتی قرار بدهد را به هم ریخته است. ظریف می‌گوید: «به همین دلیل است که اسرائیل مهم‌ترین مخالف برجام بوده و تندرو‌های امریکا نیز همین سیاست را دنبال کردند.» به گفته وزیر خارجه ایران «عهدشکنی امریکا منحصر به برجام نیست و تقریباً هر توافق بین‌المللی که وجود داشته حتی توافقاتی که به تأیید کنگره رسیده مثل نفتا، یونسکو و… که چندجانبه است را شکانده و اینکه برجام را نقض کرده نشانگر غیرقانونی بودن رژیم امریکاست نه ناکارآمد بودن برجام.»
پمپئو: دلیلی برای تردد ظریف وجود ندارد
در حالی که منابع امریکایی از چند هفته قبل گفته‌اند که تحریم وزیر خارجه ایران در دستور کار قرار گرفته، رویترز دیروز همزمان با ورود ظریف به نیویورک گزارش کرد واشنگتن با اعطای ویزا به محمدجواد ظریف برای شرکت در نشست هفته جاری سازمان ملل موافقت کرده است و مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا نیز آن را پذیرفته است. مایک پمپئو در این باره به واشنگتن‌پست گفته است: «ما بر اساس وظایفی که به موجب قوانین سازمان ملل داریم به ظریف و هیئت همراهش ویزا و اجازه سفر به نیویورک داده‌ایم. اما باید بگویم که رفت و آمد آن‌ها در نیویورک به شدت محدودیت دارد.» وی گفت: «دیپلمات‌های امریکایی در تهران رفت و آمدی ندارند. بنابراین، از نظر ما دلیلی وجود ندارد که دیپلمات‌های ایرانی آزادانه در نیویورک تردد کنند. ما به وزیر خارجه ظریف و هیئت همراهش تمامی حقوقی را که آن‌ها تحت توافقات سازمان ملل از آن برخوردارند، اعطا کرده‌ایم و چیزی بیشتر از این نخواهد بود.»
یک منبع آگاه امریکایی به رویترز گفته که واشنگتن فعلاً تصمیم تحریم ظریف را متوقف کرده است و قصد ندارد ظریف را در لیست سیاه قرار دهد. رویترز نوشت: «اگر پمپئو اعطای ویزای سفر به ظریف، دیپلمات و مذاکره‌کننده ارشد ایران را رد می‌کرد می‌توانست نشانه‌ای از تلاش امریکا برای بستن در‌های دیپلماسی و منزوی کردن بیشتر ایران باشد.»
برخی منابع از محدودیت‌های تردد ظریف در نیویورک خبر داده‌اند که سخنگوی وزارت خارجه آن را تأیید کرده، ولی گفته که قطعاً اعمال محدودیت حضور در برخی خیابان‌های نیویورک تأثیری در برنامه‌های کاری ایشان ندارد. سیدعباس موسوی در پاسخ به سؤال ایرنا در خصوص اعلام محدودیت برای وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در سفر کاری به نیویورک، افزود: همان طور که وزیر امور خارجه امریکا در مصاحبه‌شان اعتراف کرد ناراحتی آن‌ها از تأثیر‌گذاری سفر‌های کاری دکتر ظریف و حضور رسانه‌ای ایشان و اثری است که بر افکار عمومی امریکا و جهان می‌گذارد.
محدوده‌ای که امریکا برای تردد ظریف ایجاد کرده به محدوده شش‌چهارراه معروف است. سی‌ان‌ان در گزارشی صدور روادید برای سفر ظریف را با احتمال گشایش در‌های دیپلماسی گره زده و نوشته که تمامی این موارد درحالی روی می‌دهد که تنش بین دو کشور تشدید می‌شود، هرچند این سفر می‌تواند باعث باز شدن در‌های احتمالی مذاکرات حاشیه‌ای در این نشست در نیویورک شود.
سی‌ان‌ان گزارش کرد وزیر خارجه ایران هنگام ورود به نیویورک به خبرنگاران گفته است: «دولت ترامپ در جامعه جهانی منزوی شده است، ما این موضوع را در نشست شورای امنیت و شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیدیم، همه آن‌ها (نشست‌ها) به درخواست امریکا بود و تمامی آن‌ها با محکومیت سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه امریکا پایان یافت. زمان آن برای امریکا فرا رسیده تا بازگشت به اجماع بین‌المللی را آغاز کند.»
جوان
