کارشناسان ، استفاده از دانش فرآوری و کیفی سازی محصول راهبردی چای را تنها راه حفظ باغ های شمال و رونق بازار چای داخلی می دانند.
با اینکه قدمت چایکاری در شمال کشور از حدود یک قرن بیشتر تجاوز نمی کند اما چای به یک محصول اساسی و راهبردی در کشور ما تبدیل شده است و چای سیاه به عنوان پرمصرف ترین و فراگیرترین نوشابه در جهان این ضرورت را ایجاب می کند که راهی جز حمایت از صنعت چای و کمک به احیای باغ های چای در شمال کشور و رونق بازار چای داخلی نداشته باشیم .
با اینکه در یکصدسال پیش متخصصانی تحت عنوان چایساز در کشور پرورش یافتند ولی با گذشته چند نسل و کهولت سن از حضور این گروه در واحدهای تولیدی کاسته شده است و امروز خلاء فن سالاران چایساز در واحدهای عمل آوری چای کاملا مشهود است.
برگ سبزی که از درختچه های چای بدست می آید برای تبدیل به محصولی مرغوب نیازمند فرایندی تخصصی و مهارتی است تا در واحدهای چایسازی توسط کسانی که اهل این فن باشند تبدیل به چای سیاه با طعم و کیفیت بالایی باشد که بتواند در بازار متنوع آن رقابت کند.
یکی از شانس های چای ایرانی در سال های اخیر در این بازار پرسودای رقابت با چای وارداتی نداشتن اسانس های شیمیایی و افزودنی های غیر طبیعی بود که عطر و طعم آن توانست دوباره خوشایند ذائقه مصرف کننده ایرانی باشد و جای خود را در خانه های ایرانی باز کند.
حفظ وضعیت فعلی و افزایش کیفیت چای تولید داخلی به نوع برداشت برگ سبز، عمل آوری ، دانش و متخصصان و چایسازانی نیاز دارد که بتوانند برگ سبز حاصل دسترنج کشاورزان را به محصولی با کیفیت و مرغوب تبدیل کنند و تحویل بازار مصرف دهند.
برخی کارشناسان می گویند: چای یک محصول اساسی کشورماست ولی با گذشت یکصدسال از بومی شدن این محصول دانش چای به کشور نیامده است ،دانش چای باید از خارج وارد شود درحالی که در هندوستان ۱۷شاخه مهندسی چای وجود دارد ولی در ایران رشته ای دانشگاهی در باره چای وجود ندارد .
یکی از دست اندرکاران صنعت چای کشور می گوید : در دهه های اخیر به علت عدم مدیریت صحیح از سوی دولت ، چای وضعیتی مناسبی در کشور پیدا نکرد و هر برنامه ای در صنعت چای درحد آزمون و خطا بوده است.
امیر مظفری افزود: هیچگاه برنامه اساسی برای صنعت چای ارایه نشد که در این روند هم دست اندرکاران بخش خصوصی ، کشاورزان و هم صنعتگر مقر هستند چون هیچ برنامه قابل توجهی برای آینده این صنعت در بخش دولتی وخصوصی وجود ندارد.
وی خاطرنشان کرد:در گذشته وقتی فصل برداشت تمام می شد ،کشاورز شروع به بهزراعی می کرد و برای این کار وام و تسهیلات در اختیار کشاورز قرار می گرفت و او می توانست وضعیت بوته ها را بهبود بخشد.
وی اظهارداشت: ولی درحال حاضر به دلیل بالا بودن هزینه های کارگری از قبیل هرس ،شخم زمین ، چایکاران قادر نیستند این عملیات را به خوبی انجام دهند و یا کود کافی برای مزرعه فراهم کنند و این کارها هزینه هایی بالایی دارند که از عهده کشاورزان بر نمی آید.
به گفته وی لازمه بوجود آمدن برگ سبز مناسب برای تولید چای مرغوب هرس و شخم به موقع ، و دادن کود کافی است نمی توان چای مرغوب تولید کرد ولی بهزراعی آن به خوبی انجام نشود.
مظفری یادآورشد: سازمانی باید وجود داشته باشد و این برنامه ها را تدوین کند و کشاورز هم بتواند به سازمان مراجعه نماید و برنامه کارشناسی شده را روی باغ پیاده کند که در حال حاضر چنین برنامه ریزی در کشور ما وجود ندارد در حالی که همه این کارها را دولت ها انجام می دهد.
وی تصریح کرد: هم اکنون اگر کشاورزی مشکلی در خصوص باغ چای خود داشته باشد و برای رفع مشکل به سازمان چای و یا پژوهشکده چای که دو تشکیلات مهم در ارتباط با چای هستند مراجعه کند جواب قابل قبولی دریافت نمی کند.
وی ادامه داد: در داخل کارخانه های چایسازی هم متخصصی وجود ندارد تا بتواند چای را با کیفیت تولید کند و واحدهای چایسازی باید کارشناس چایساز داشته باشند که فقرچایساز در تمام کارخانه ها احساس می شود.
وی با تاکید بر لزوم تربیت کارشناس چایساز توسط بخش خصوصی و با برنامه ریزی های سازمان چای گفت:. کاشف السلطنه در یکصد سال پیش، چهارنفر کارشناس را از کشور چین آورد و این چهار نفر توانستند ۷۰نفر از نخبگان را به عنوان کارشناس چایساز تعلیم دهند و در کارخانه ها مستقر کنند درحالی که پس از گذشته سال ها بسیاری از کارخانه ها از وجود چنین نیروهایی خالی هستند .
وی یادآورشد: کسانی که هم اکنون در کارخانه های چای به عنوان کارشناسان چای از سوی سازمان چای مشغول تحویل برگ سبز هستند چایساز نیستند و اکثر آنان مهندسان کشاورزی هستند که به مدت شش ماه به عنوان ناظر درکارخانه های چایسازی بکار گرفته می شوند تا نظارت کنند.
وی خاطرنشان کرد: تعدادی از آنها فقط یاد گرفته اند که برگ سبز را از کشاورز بخرند و در حد برگ درجه یک و یا دو تحویل دهند درحالی که کارشناس چایساز با دیدن برگ سبز تشخیص می دهد که نوع عمل آوری چای براساس نوع برگ سبزی که تحویل داده می شود باید چگونه باشد.
وی معضل اصلی صنعت چای در حال حاضر را عدم آموزش کارشناسان چایساز و نیروی واحد برای چایسازی دانست و اضافه کرد: افراد باید آموزش داده شوند تا آینده این صنعت تضمین شوند و هر کدام از این عوامل دیده نشود امیدی به اینکه وضعیت برگردد و محصول با کیفیت تولید شود و منجر به شکوفایی و رونق باغ های چای شود ، وجود نخواهد داشت.
* پرداخت ۲۳ میلیارد تومان تسهیلات به چایکارانت
رییس سازمان چای کشور نیز در این باره در گفت وگو با خبرنگار ایرنا رونق نسبی بازار چای داخلی را به تولید کیفی چای داخلی مرتبط دانست و گفت:تبلیغات خوبی برای چای داخلی در سال های اخیر انجام شده است و با تولید کیفی چای و اعتمادسازی که بین مردم و از طرفی تولید چای سالم و نزدیک به ارگانیک داخلی بوجود آمده است و با پی بردن ذائقه داخلی به مزه ، طعم و مزایای چای ایرانی موجب شده است که مردم از چای داخلی استقبال بیشتری بکنند و مشکل انباشت چای در انبارها از بین برود و چای رونق بیشتری بگیرد.
حبیب جهانساز افزود:هم اکنون کارخانه های چایسازی به تولید کیفی چای دست پیدا کرده اند و ۵۰کارخانه به عنوان برند تولید چای با کیفیت در حال برندسازی هستند که این اقدام به تغییر بازار چای داخلی ،مشتری یابی و اعتمادسازی برای چای داخلی کمک می کند که در نهایت منجر به افزایش تولید کمی و کیفی چای شده و به رونق بازارکمک می کند.
وی خاطرنشان کرد:برای رونق تولید چای داخلی در سال گذشته از سوی بانک ها ۲۳میلیارد تومان تسهیلات با کارمزد چهار درصد به چایکاران پرداخت شده است که با این تسهیلات یک هزارو ۳۰۰دستگاه موتوربرگ بر و هرس یک نفره و دو نفره خریداری شده است و سازمان چای نهاده های کشاورزی را دراختیار کشاورز قرار داده و کود مورد نیاز باغ دو برابر افزایش یافته است که مجموع این اقدامات در راستای اقتصاد مقاومتی ورونق تولید و حمایت از صنعت چای انجام شده است .
رییس سازمان چای یادآورشد: امسال اولین سالی است که کشاورزان از اینکه توانستند بهای برگ سبز خود را به موقع دریافت کنند راضی هستند ولی ممکن است از بابت قیمت برگ سبز راضی نباشند زیرا اگر برگ سبز چایکاران به موقع خریداری نشود نمی توان محصول با کیفیت تولید کرد.
جهانساز تاکیدکرد:باید کاری کرد تا تولید چای داخلی توجیه اقتصادی داشته باشد و کشاورزانی که در سال های اخیر از باغ فاصله گرفته اند مجدد به باغ خود برگردند و شخم ، احیا و اصلاح باغ های چای را انجام دهند که در اینصورت می توان سهم کشور را از تولید ۲۵هزارتن چای خشک سال گذشته به ۳۵هزارتن افزایش داد و تولید چای را اقتصادی کرد و بر کیفیت آن هم افزود.
مازیار جعفری مدیرعامل اتحادیه چایکاران شمال کشور در نیز گفت: با حمایت های دولت در سال های اخیر وضعیت چایکاری در شمال کشور رونق بیشتری پیدا کرده است ولی این حمایت ها کافی نیست و دولت می تواند با پرداخت تسهیلات کم بازده با نرخ سود پایین ،افزایش قدرالسهم کارخانه های چایسازی و پرداخت به موقع بیمه از کشاورزان و از این محصول استراتژیک بیشتر حمایت کند.
رونق و کیفیت تولیدبرگ سبز چای داخلی به تک تک خانوارهای مصرف کننده ایرانی و برنامه ریزی و حمایت های دولتی بستگی دارد ، هرخانوار ایرانی می تواند با خرید چای داخلی که بسیار مرغوبتر از چای وارداتی است مهمترین حمایت کننده از کشاورزان وطن خود باشد و در رونق باغ های همیشه سبز شمال کشور سهم داشته باشد.
از دهه ۸۰به بعد به دلیل توجه ذائقه داخلی به چای خارجی و انباشت چای در انبارها ، باغ های چای گیلان و مازندران به سمت متروکه شدن پیش رفتند که این محصول از تولید ۷۰هزارتن در سال به زیر ۲۰هزار تن تنزل یافت و باغ های چای از ۳۴هزارهکتار به ۱۸هزارهکتار کاهش یافت اما با حمایت های صورت گرفته طی چند سال اخیر از سوی دولت وضعیت چای تا حدودی امیدوار کننده شد و بار دیگر باغداران به باغ های خود روی آوردند اما ادامه این روند از دغدغه های چایکاران است.
براساس آمارهای سازمان چای؛ در گذشته بین ۳۲ تا ۳۴ هزارهکتار باغ چای در استان های گیلان و مازندران وجود داشت که هم اکنون زیر ۲۰ هزار هکتار این باغ ها در چرخه تولید قرار دارند که با تشویق کشاورزان و حمایت از صنعت چای می توان تا ۲۵هزار هکتار باغ ها چای را زیرکشت چای برد.
