ما با دکتر عبدالله که در آن زمان وزیر خارجه‌ی دولت بود، تنگاتنگ رابطه داشتیم.
محمدجواد ظریف در گفت‌وگو با خبرنگار “طلوع نیوز” افغانستان به سوالات مجری این شبکه تلویزیونی در مورد روابط ایران و افغانستان و برخی دیگر از موضوعات مرتبط بین دو کشور پاسخ گفت.
به گزارش ایرنا، متن این گفت‌وگو به نقل از سایت شبکه طلوع نیوز افغانستان به شرح زیر است:
آقای ظریف، آیا افغانستان یک کشور اشغال شده توسط آمریکا است؟
افغانستان را یک کشور مستقل می‌دانیم که در طول نزدیک به ۱۹ سال گذشته از کنفرانس «بن» در سال ۲۰۰۱ تاکنون دستاوردهای زیادی در حوزه‌ی دموکراسی، حقوق مردم، حقوق زنان و حقوق اقلیت‌ها داشته است. مشارکت مردم در تعیین سرنوشت خودشان در افغانستان یک واقعیت است و باید این واقعیت را به رسمیت بشناسیم. این‌ها اتفاقاتی است که افتاده، ما همواره با حضور نیروهای خارجی در منطقه مخالف بودیم.
اما کلمه‌ی اشغال، گاه‌گاهی توسط مقامات ایرانی استفاده شده است؟
حضور نیروهای خارجی را ما چه در عراق، چه در افغانستان و چه در سایر کشورهای منطقه، مخل صلح و امنیت منطقه می‌دانیم. اما ما به جای حکومت‌های این کشورها تصمیم نمی‌گیریم. حکومت‌های این کشورها، دولت‌های مستقل هستند که برای خودشان تصمیم می‌گیرند، تصمیم هم با مردم است.
> ایران کمکی به حضور آمریکا در افغانستان نکرد
شما کمک کردید به این حضور در « بن » ۲۰۰۱، خودتان حضور داشتید در کنفرانس بن، کمک کردید که آمریکا بیاید به افغانستان؟
نه، ما کمک به حضور آمریکا نکردیم، کمک به استقلال و ایجاد یک حکومت دموکراتیک در افغانستان کردیم. اولاً که کنفرانس بن بعداز حضور آمریکا در افغانستان بود و بعد از مقابله‌ی مردم افغانستان و اتحاد شمال با کمک آمریکا و با کمک ما در مقابل حکومت قبلی. حکومتی که سازمان ملل متحد آن‌را به رسمیت می‌شناخت توانست برگردد به کابل. اما آنچه که در بن اتفاق افتاد، در واقع ما کمک کردیم به گروه‌های مختلف افغانی که بتوانند یک آینده‌ی دموکراتیک را برای افغانستان شکل بدهند. شاید نکته‌ی شما این باشد که دو کنش‌گر مهم در کنفرانس بن، ایران و ایالات متحده بودند که در مورد یک آینده‌ی دموکراتیک برای افغانستان با رهبران گروه‌هایی که آنجا حضور داشتند، همکاری می‌کردند.
> سیاست ایران هیچ‌گاه در برابر افغانستان تغییر نکرده است
پس از کنفرانس بن، شورای امنیت سازمان ملل حضور نیروهای خارجی به شمول آمریکا را در افغانستان تایید کرد که تا اکنون در کشور است. پس ازشهادت (سردار) قاسم سلیمانی در سال گذشته، آیا سیاست ایران در برابر افغانستان تغییر جدی کرده است؟
سیاست ما هیچ‌گاه در برابر افغانستان تغییر نکرده، سیاست ما همیشه این بود که ما حامی دولت و مردم افغانستان هستیم. معتقدیم که باید همه‌ی گروه‌های افغانی در مورد آینده‌ی افغانستان تصمیم بگیرند و این سیاست، سیاست نظام است نه سیاست بنده بود، نه سیاست مرحوم شهید سلیمانی. البته این را من باید تاکید بکنم که نقش شهید سلیمانی در برقراری دموکراسی در افغانستان در کنفرانس بن، اگر از من بیشتر نبود، کمتر نبود.
> ترور شهید سلیمانی، خروج آمریکا از منطقه را تسریع کرد
شما پس از ترور (سردار) قاسم سلیمانی گفتید که آمریکا باید از منطقه بیرون شود.
ما همیشه این را گفتیم. گفتیم ترور شهید سلیمانی خروج آمریکا از منطقه را تسریع کرد. کما اینکه دیدیم در عراق، پارلمان عراق رای داد به ضرورت خروج نیروهای آمریکایی.
در افغانستان هم چنین چیزی می‌خواهید؟
در افغانستان ما معتقد به خروج قانون‌مند و حساب‌شده‌ی نیروهای خارجی هستیم. براساس خواست مردم افغانستان و با تحویل مسئولانه‌ی مسئولیت‌های امنیتی به نیروهای افغانی نه به شکلی که حالا آمریکایی‌ها خودشان بروند با طالبان مذاکره کنند.
در رابطه با حضور آمریکا در افغانستان فکر نمی‌کنید این موضوع به امنیت ملی ایران هم کمک کرده است؟
فکر نمی‌کنیم. ما این برداشت را نداریم. ببینید، حضور خارجی درهرجایی باعث می‌شود که یک احساسات داخلی ایجاد شود که تندروها و افراط‌گرایان برای اهداف تروریستی از این احساسات داخلی استفاده می‌کنند. این یک واقعیت بوده، ما در عراق دیدیم، ابومصعب زرقاوی در عراق بعد از این ایجاد شد. حضور آمریکا در افغانستان باعث جریحه‌دار‌شدن احساسات گروه‌هایی در افغانستان شد که توسط داعش، توسط القاعده و توسط تحریک طالبان مورد سوءاستفاده قرار گرفت.
شما در زمان طالبان که ۸ همکار شما را در مزارشریف به همراه یک خبرنگار کشتند،سفارت نداشتید، اما در ۲۰ سال گذشته در افغانستان نقش فعالی دارید.
ما در زمان طالبان با دولت مرحوم استاد ربانی رابطه داشتیم که سازمان ملل متحد، دولت استاد ربانی را به‌عنوان دولت رسمی افغانستان می‌شناخت و ما هم با آن دولت رابطه داشتیم و بسیار هم در افغانستان فعالانه با اتحاد شمال، یعنی با دولت قانونی افغانستان همکاری می‌کردیم.
همکاری امنیتی بر ضد طالبان؟
ما با دکتر عبدالله که در آن زمان وزیر خارجه‌ی دولت بود، تنگاتنگ رابطه داشتیم. من قبل از اینکه بروم به کنفرانس بن، در تهران با آقای دکتر عبدالله ملاقات کردم و نظرات دولت قانونی افغانستان را از آقای دکتر عبدالله شنیدم و بر اساس آن من به کنفرانس بن رفتم. لذا رابطه‌ی ما با دولت قانونی افغانستان همواره بوده و در ۲۰ سال گذشته هم خوشحالیم که دولت قانونی افغانستان براساس یک مبنای دموکراتیک و رعایت حقوق مردم تشکیل شد، همواره نقش فعالی را داشتیم چه در کنفرانس بن، چه در کنفرانس توکیو و چه در افتتاح راه آهن خواف-هرات که آخرین دستاورد ما از این روابط بود.
کار خیلی خوبی بود واقعا. وعده مشترک شما با آمریکا در افغانستان چیست؟
ما موضع خودمان را داریم. حالا نمی‌دانیم واقعاً موضع آمریکا در افغانستان چیست؟ اگر موضع آمریکا در افغانستان آن است که در گفت‌وگوهای‌شان با طالبان و توافق‌شان با طالبان منعکس است، حتماً ما با آن موضع متضاد هستیم. آن اقدام را اقدام خطرناکی می‌دانیم. نه به نفع مردم افغانستان، فقط یک اقدام داخلی برای آمریکا برای خروج. ولی اگر بخواهید اشتراک مواضع ایران را بگیرید، موضع ما مشخص است. موضع ما این است که باید مردم افغانستان آینده‌ی خودشان را تعیین بکنند به شمول طالبان.
آمریکا نیز همین را می‌گوید!
ما هیچ‌وقت نرفتیم با یک گروه خارجی راجع به آینده افغانستان تصمیم‌گیری بکنیم. آمریکا این کار را کرد.
سر جزئیات رابطه‌ی شما با گروه طالبان هم موارد زیادی است.
حتماً ما با گروه طالبان کار می‌کنیم اما نه اینکه برویم با آن‌ها در مورد آینده‌ی افغانستان تصمیم‌گیری بکنیم و قرارداد
امضا بکنیم.
> طالبان راه‌حل آینده‌ی افغانستان نیست، بلکه بخشی از راه حل است
جزئیات واضح نیست که چه می‌گویید واقعا؛ اما سوالات زیادی من دارم. تعریف شما از طالبان چیست؟ طالبان تروریست است؟ طالبان یک گروه شورشی است؟ ایران چه تعریفی دارد از گروه طالبان؟
همانطور که شما اشاره کردید، طالبان قبل از اینکه کسی دیگر را کشته باشند- هشت نفر از همکاران من را کشتند و شهید کردند. لذا تعریف ما این است که طالبان اقدامات تروریستی زیادی کردند. اما اینکه ما بگوییم طالبان تروریست است، طالبان بالاخره یک گروهی است در داخل افغانستان که اقدامات تروریستی داشته و امروز هم ضروری است که طالبان به‌عنوان یک بخشی از راه‌حل آینده‌ی افغانستان باشد نه راه‌حل آینده‌ی افغانستان.
اما طالبان به‌عنوان یک گروه، نزد شما گروه تروریستی نیست؟
ببینید، طالبان اقدامات تروریستی بسیار انجام داده است. اینکه طالبان یک گروه تروریستی هست یا نه، در قوانین ما هنوز طالبان را از گروه تروریستی خارج نکردیم. در قوانین ما کما اینکه در قوانین ملل متحد بوده است. ما تابع ملل متحدیم.
> طالبان در آینده یک واقعیت است
پس برای ایران، طالبان یک گروه تروریستی است؟
همانطور که شورای امنیت ملل متحد تصمیم می‌گیرد، ما همان رفتار را داریم. اما معتقدیم که طالبان در آینده یک واقعیت است. من می‌خواهم دو تا واقعیت را اشاره بکنم. ببینید ما دو تا واقعیت در افغانستان داریم؛ طالبان یک واقعیت است. اما آنچه که در ۱۹ سال گذشته در افغانستان اتفاق افتاده، دستاوردهایی که مردم افغانستان دارند، دموکراسی، حقوق اقلیت‌ها، حقوق زنان این‌ها هم واقعیت است. شاید هم کلان‌تر از طالبان. اینکه طالبان بگوید من این‌قدر خاک افغانستان را در اختیارم است، بنابراین باید آینده‌ی افغانستان را من تعیین کنم، طالبان نمی‌تواند بدون در نظر گرفتن واقعیتی که در ۲۰ سال گذشته در افغانستان اتفاق افتاده است، ادعا کند که ۲۰سال گذشته وجود نداشته است.
> جنایت طالبان را نه بخشیده‌ایم و نه فراموش کرده‌ایم
در رابطه با آینده طالبان و افغانستان سوالاتی از شما خواهیم‌داشت. شما اشاره کردید به کشته شدن ۸ همکار شما در مزارشریف، آیا از طالب انتقام می‌گیرید یا بخشیده‌اید؟
نه بخشیده‌ایم و نه فراموش کرده‌ایم. اما اینکه انتقام بخواهیم بگیریم، ما همان زمان تصمیم گرفتیم. شما یادتان هست که نیروهای ما در مرز مستقر شدند. امکان یک درگیری وجود داشت. دولت ایران تصمیم گرفت که این چنین درگیری حتماً به ضرر مردم افغانستان خواهد بود و فقط به ضرر طالبان نخواهد بود. لذا ما از درگیری صرف‌نظر کردیم و از انتقام‌گیری هم صرف نظر کردیم. اما اینکه ببخشیم یا فراموش کنیم، نه! یک دردی داریم و به‌خاطر مردم افغانستان تحمل کردیم. ما همان زمان اگر می‌خواستیم انتقام بگیریم باید اقدام نظامی می‌کردیم و آن اقدام نظامی را مضر برای مردم افغانستان می‌دانستیم و برای مردم ایران.
نزدیکی آمریکا و طالبان به ضرر ایران است؟
آن چیزی به ضرر ایران و افغانستان است که آمریکا بنشیند با طالبان توافق امضا کند و بخواهد آن توافق بر مردم افغانستان تحمیل شود.
چرا افغان‌ها را برای جنگ به سوریه می‌فرستید؟
ما کسی را به سوریه نمی‌فرستیم. این را ما کاملاً روشن کردیم. ببینید، کسی برای یک کشور دیگر نمی‌رود در یک کشور ثالث بجنگد. برادران ما به آنجا به‌صورت داوطلب رفتند. کمااینکه از عراق و از جاهای دیگر نیز رفتند.
شما طرفدار استفاده از نیروهای فاطمیون در برابر داعش در درون افغانستان هستید؟
این تصمیم دولت افغانستان است. باید تحت فرماندهی دولت افغانستان، در افغانستان مقابله کنند. کما اینکه تمام کسانی که در سوریه با داعش جنگیده‌اند، تحت فرماندهی واحد دولت سوریه بوده‌اند. ما هم تحت فرماندهی دولت سوریه کمک می‌کردیم.
> توان رئیس جمهور شدن را در خود نمی‌بینم
تا شش ماه دیگر ایران شاهد انتخابات ریاست جمهوری خواهد بود، آیا نامزد این انتخابات هستید یا خیر؟
این جواب، کوتاه‌ترین جواب سوال شما خواهد بود؛ قطعاً خیر.
خسته شدید؟
نه، من توان خودم را می‌دانم و آن کار را در توان خود نمی‌بینم.
واکنش طالبان به سخنان ظریف
طالبان در واکنش به اظهارات محمدجواد ظریف درباره خارج کردن این گروه از لیست تروریستی توسط ایران، این سخنان را ناآگاهانه و غیرمسئولانه خواند. به گزارش فارس، طالبان به سخنان محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران واکنش نشان داد. طالبان در بیانیه‌ای اعلام کرد اظهارات ظریف به‌گونه آشکار مداخله در امور داخلی افغانستان پنداشته می‌شود و چنین اظهارات غیر مسئولانه و به دور از واقعیتی، از سوی مسئولین ایرانی به روابط بین دو کشور دوست و همسایه می‌تواند زیانی را وارد کند.
