سینما آینه تمام‌نمای جامعه است؛ سینمای ایران با اوج و حضیض اجتماعی فراز و فرود داشته ولی آیا انتظارات از این حوزه مطابق با اختیاراتش بوده است؟ نمایندگان پاسخ می‌دهند.
سینمای ایران با سبک ویژه خود در فرم و محتوا همواره فرصت دیده شدن و حضور در مجامع بین‌المللی را داشته است. سینمای ایران پس از انقلاب اسلامی از دهه ۶۰ -که این روزها نوستالژیک شده- تا دهه ۹۰ دوران پر فراز و نشیبی را طی کرده و در دوره‌ها و دولت‌های مختلف متاثر از فضای اجتماعی و سیاسی کشور بوده است و سیاست‌های فرهنگی آن.
سینما در تمام دنیا آینه تمام‌نمای جامعه است و سینمای ایران هم از این قاعده مستثنی نیست؛ از جنگ و جنایت تا فقر و فساد و نیز خوشی و خرابی مشهود در جامعه، همه و همه در سینمای ایران ردّ پایی دارد و سینما به موازات همه اینها، روزهای خوش و ناخوش زیادی دیده؛ گاه در مظان اتهام نفاق و تفرقه بوده و گاه همراه و باب میل خوانده شده؛ گاهی مردم تحویلش نگرفتند و سالن‌ها را خالی گذاشتند و زمانی آن را فضایی برای رها شدن از واقعیت‌های ناخوشایند جامعه یافتند و به آن پناه بردند.
|
|
همچنان که محمدعلی وکیلی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس با اشاره به وضعیت اقتصادی این روزهای کشور می‌گوید: یکی از شانس‌های خوب سینمای ایران به رغم مضایق معیشتی مردم این است که صندلی خالی سینماها زیاد نیست و همچنان استقبال خوبی از سینما می‌شود.
این عضو هیئت رییسه مجلس یکی ازعوامل اثرگذار در این امر را رویکرد نهادهای سینمایی می‌داند و با بیان اینکه “مرجعیت نهادهای سینمایی در حوزه مسائل سینما مطلوب و خوب بوده”، اضافه می‌کند: مجموعه اتفاقاتی که در دو سه سال گذشته در حوزه سینما افتاد، برآیند خوبی دارد زیرا هم نهادهای سینمایی کار خودشان را با بلوغ انجام می‌دهند و هم سیاست‌های دولت در حوزه سینما زمینه‌ساز تضعیف و تهدید جامعه سینمایی نبوده است.
البته غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی هم به تاثیر اقتصاد بر سینما اشاره‌ای دارد و می‌گوید: در صورتی که قیمت بلیت سینما گران شود، استقبال از سینما کاهش پیدا خواهد کرد لذا در شرایطی که مردم اقبال خوبی به این هنر صنعت نشان دادند، باید بستری فراهم شود که فضا بر هم نخورد و مردم از سالن‌های سینما دوری نکنند.
نهادهای سینمایی کار خود را با بلوغ انجام می‌دهند و سیاست‌دولت هم در راستای تضعیف جامعه سینمایی نبوده
پروانه سلحشوری دیگر عضو کمیسیون فرهنگی مجلس نیز باور دارد سینمای این روزهای ایران نسبت به دولت نهم و دهم بهتر شده؛ وی این امر را مرهون مدیریت بهتر در این حوزه می‌داند و می‌افزاید: مدیریت بهتر شده و هنرمندان هم فضا را برای تولید اثر باز دیده‌اند؛ با این حال به نظر من تا سینمای دولت اصلاحات فاصله زیادی داریم.
وی به تلاش کمیسیون متبوع خود برای گنجاندن بندی در برنامه ششم توسعه اشاره می‌کند که دولت را مکلف می‌کرد برای شهرهای دارای جمعیت بیش از ۵۰ هزار نفر، سینما راه‌اندازی کند؛ با این استدلال که سینما یک نیاز فرهنگی است و جامعه به آن نیاز دارد.
|
|
به گفته سلحشوری، اگرچه این پیشنهاد در صحن علنی مجلس رد شد ولی بر اساس این ارزیابی بود که بسیاری از شهرهای ایران سینما ندارند و شهرهای زیادی نیز دارای یک سینما هستند که حالت مخروبه دارد و کمتر رسیدگی می‌شود.
سهم ۶۰ درصدی سینمای اجتماعی از کل تولید سینمایی، بالاست
هم وکیلی و هم سلحشوری که از اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس هستند، درباره محتوای فیلم‌های سینمایی نکاتی مد نظر دارند؛ وکیلی معتقد است برخی از فیلمنامه‌ها آن پختگی لازم را ندارد و نوعی ساده‌انگاری در ساخت آنها وجود دارد که ممکن است فرصت به وجود آمده در خصوص استقبال مخاطبان را با ریزش مواجه کند. سلحشوری هم با اشاره به اینکه ۶۰ درصد تولید فیلم‌های سینمایی در حوزه اجتماعی است و ۴۰ درصد مابقی در دیگر ژانرها، به این نسبت انتقاد دارد و توضیح می‌دهد: فیلم‌های دارای مضامین اجتماعی حدود ۶۰ درصد تولیدات سینمایی را تشکیل می‌دهد که به نظر من زیاد است زیرا مثلا فیلم‌های کودک و نوجوان نیز یک ضرورت اجتماعی است و باید ساخته شود؛ بازگشت سرمایه خوبی هم دارد و مدارس نیز سراغ آن می‌روند و در عین حال آموزه‌های خوبی را هم می‌تواند دنبال کند.
عضو فراکسیون زنان مجلس ادامه می‌دهد: فیلم‌های کمدی نیز باید ساخته شود زیرا جامعه به آن نیاز دارد؛ البته فیلم‌های طنزی که محتوای خوبی را به بیننده منتقل کند و ابتذال نداشته باشد.
طنز نباید همراه با ابتذال باشد
وی با دغدغه‌ای که این روزها زیاد شنیده می‌شود و بر این باور است که فیلم‌های کمدی این روزها سطح سلیقه مردم را نازل می‌کند، مخالفت می‌کند و توضیح می‌دهد: تمام جامعه قشر نخبه نیستند که به دنبال فیلم‌های فلسفی باشند. ساختن فیلم کمدی و استقبال مردم از آن منافاتی با اندیشگی و فرهیختگی محتوا ندارد زیرا کارکرد سینما به عنوان یک هنر دارای مخاطب گروهی این است که حالت سرگرم‌کنندگی داشته باشد.
ساختن فیلم کمدی و استقبال مردم از آن منافاتی با اندیشگی و فرهیختگی محتوا ندارد زیرا کارکرد سینما به عنوان یک هنر دارای مخاطب گروهی این است که حالت سرگرم‌کنندگی داشته باشد
سلحشوری فیلم‌هایی مانند “مارمولک” و “عشق، نان، موتور ۱۰۰۰” را مثال می‌زند که هم کمدی بودند و هم دارای محتوا. به گفته او، طنز نباید همراه با ابتذال باشد تا مردم بتوانند لحظاتی شاد باشند و از فضای زندگی فاصله بگیرند.
این نماینده مجلس همچنین تولید فیلم‌های انگیزشی را ضروری می‌داند.
گسترش فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، مساله‌ای است که وکیلی به آن اشاره می‌کند و با این استدلال معتقد است نوآوری بیشتری در سینما لازم داریم. چرا که به نظر وی این تکنولوژی، ذائقه مردم را تغییر داده و هنر هفتم هم باید به همین تناسب، تغییر رویه دهد.
“حفظ اصالت سینمای ایران که نسل اول سینما برای تلاش زیادی کرد”، “حضور بیشتر در صحنه‌های جهانی” و “چهره‌سازی” از دیگر مواردی است که به گفته وکیلی باید در حوزه سینما مورد توجه باشد.
|
جعفرزاده هم بر آموزش جوانان مستعد و علاقه‌مند، استفاده از تکنولوژی روز دنیا در هنر – صنعت سینما و حفظ سینمای اصیل فارسی و عدم الگوگیری از مدل‌های غربی تاکید می‌کند و می‌گوید: باید مراقبت شود تا با استفاده از صنعت سینما بتوان فرهنگ و زندگی ایرانی و اسلامی را به تصویر کشید و الگوسازی کرد.
قاسم میرزایی نیکو که در هنگام بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی دولت دوازدهم، نطق ویژه‌ای درباره حوزه فرهنگ و هنر داشت، از سوی دیگری به موضوع سینما می‌نگرد و آن، وظایف حاکمیت و دولت در قبال سینما و اهالی آن است.
وی با انتقاد از موازی‌کاری‌ها در حوزه سینما معتقد است دولت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید تصدی‌گری را در این عرصه رها و کار را به خود هنرمندان واگذار کنند.
|
|
میرزایی نیکو با این توصیف که “سینما آزاد نیست؛ در بند است”، چنین توضیح می‌دهد: باید سینما همچون سایر تولیدات فرهنگی شود؛ مثلا کتاب. نویسنده بعد از نوشتن کتاب خود با لحاظ حساسیت‌های موجود در جمهوری اسلامی، آن را برای گرفتن مجوز در اختیار نهادهای ذی ربط قرار می‌دهد؛ با فیلم هم باید همین کار را کرد.
این نماینده مجلس با تاکید بر اینکه “رونق سینما به فروش فیلم است”، اضافه می‌کند: هنرمندان و عوامل اجرایی با دردسر و زحمت فراوان و هزینه مالی و روانی، یک فیلم را می‌سازند ولی نهادهایی به آن اجازه اکران نمی‌دهند؛ یا حتی در زمانی که فیلم روی پرده است، تعدادی جمع می‌شوند، چند پلاکارد بالا می‌برند و شعار می‌دهند تا جلوی اکران گرفته شود.
سهم هنرمندان یک قطعه قبر در بهشت زهرا شده است
وی این موضوع را از وضعیت‌های ناگوار حاکم بر سینما توصیف می‌کند و می‌گوید: رفتار سلیقه‌ای و فشار آوردن معضل این روزهای سینماست و هیچ قانونی برای این مجموعه حاکم نیست. سانسور و بگیر و ببند کاملا برقرار است ولی رفتارهای قانونی در این حوزه تعریف نشده؛ بنابراین برای یک بار هم که شده این خطوط قرمز باید تعریف و سلیقه‌ها حذف شود.
سانسور و بگیر و ببند کاملا برقرار است ولی رفتارهای قانونی در این حوزه تعریف نشده؛ بنابراین برای یک بار هم که شده این خطوط قرمز باید تعریف و سلیقه‌ها حذف شود
میرزایی نیکو با پیشنهاد به کمیسیون فرهنگی مجلس برای پرداختن به این موضوعات، به رویه جهانی در قبال این موضوع اشاره می‌کند و می‌گوید: تمام کشورهایی که رشد سینمایی پیدا کرده‌اند، به هنرمندان خود اجازه داده‌اند فیلم را بسازند و بعد در قبال آن برای دادن مجوز قضاوت کرده‌اند؛ اما در ایران می‌گویند اول باید به فیلمنامه مجوز دهیم، بعد برای ساخت و در آخر هم برای اکران!
در خصوص بحث توقیف و سانسور، جعفرزاده هم معتقد است سانسورها باید به حداقل خود برسد البته می‌گوید درباره آن قسمت‌هایی که به جامعه آسیب می‌رساند، ما هم حرفی نداریم.
وی تاکید می‌کند نوع نگاه سیاسی به فیلم‌ها باید بر داشته شود تا این آثار بتوانند درد جامعه را بیان کنند.
میرزایی نیکو در ادامه به موضوع حقوق مولفان نیز اشاره و تاکید می‌کند: کمتر کشور پیشرفته‌ای را در دنیا می‌توان سراغ گرفت که “کپی رایت” نداشته باشد؛ اما در قبال تولیدات سینمایی ایرانی، هر کسی بخواهد، هر فیلمی را بخواهد کپی و منتشر می‌کند و هنرمند از عواید آن بی‌بهره است یا فیلم‌های ایرانی را هر شبکه‌ای در دنیا نشان می‌دهد و کسی هم نمی‌تواند از حق خود دفاع کند. باید کپی رایت را یک بار برای همیشه به رسمیت بشناسیم تا حق و حقوق تمام کسانی که زحمت می‌کشند، محفوظ بماند.
این عضو فراکسیون امید مجلس همچنین با تاکید بر موضوع تامین اجتماعی هنرمندان سینما، معتقد است باید برای وضعیت معیشتی، بیمه‌های بازنشستگی و سلامت هنرمندان فکری شود و خانه سینما باید در این حوزه فعالیت جدی و مستمری داشته باشد تا سهم اهالی هنر فقط قطعه قبری در بهشت زهرا نباشد.
جعفرزاده ایمن‌آبادی هم با اشاره به اخباری که در خصوص وضعیت بسیار سخت معیشتی هنرمندان شنیده، اضافه می‌کند: متاسفانه اخباری داریم که بعضی هنرمندان در شرایط سختی زندگی می‌کنند و بعد از سالها کار بعضا در فقر و تنگدستی به سر می‌برند؛ لذا وزارت فرهنگ و دولت نباید آنها را فراموش کند زیرا روزی افتخارآفرینان این کشور بودند و برای مردم شادی می‌آفریدند ولی اکنون حتی برای هزینه‌های درمان خود با مشکل روبرو هستند./خانه ملت
