«این خصوصیسازی نیست»؛ جملهای بود که حسن روحانی تیر امسال درباره اجرای سیاستهای اصل ۴۴ بر زبان آورد و البته در هیاهوی تعابیر بعدی روحانی در همان سخنرانی گم شد؛ اما اشاره حسن روحانی به سپردن بخشهای مهمی از اقتصاد کشور به کسانی که نه دولتی هستند و نه خصوصی، اشارهای آشکار به چیزی بود که امروز امپراتوری خصولتیها مینامیم.
آنگاه است که میتوانیم دلیل سهام ١٩درصدی سرمایهگذاری گروه توسعه ملی در شفادارو را متوجه شده و علت حضور نمایندگان بانک ملی در مجامع سالانه آن را متوجه شویم؛ بهاینترتیب میتوان گفت شرکت پخش رازی، شرکتی دولتی متعلق به بانک ملی است. یافتن صاحبان اصلی شرکتهای دیگر نیز گاهی به همین سختی و حتی سختتر است. به همین دلیل است که اغلب رسانهها در اعلام مالکیت این شرکتها به ذکر عنوان خصوصی در مقابل نام بسیاری از شرکتها اکتفا میکنند؛ حال آنکه کندوکاو بیشتر در میان اسناد و مدارک و اخبار این شرکتها مشخص میکند بسیاری از آنها خصولتی یا دولتی هستند. در میان مالکان واقعی این صد شرکت، چند نام تکراری وجود دارد که جستوجو برای یافتن سهامداران عمده اغلب این شرکتها ما را به آنها خواهد رساند. شرکتهای سهام عدالت، هلدینگهای وابسته به وزارت کار و صنعت، صندوقهای بازنشستگی نیروهای مسلح، ستاد اجرائی فرمان امام، بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، شرکتهای ملی وابسته به وزارت نفت و بانکهای دولتی بازیگران اصلی اقتصاد ایران هستند که یا در دسته دولتیها قرار دارند یا در دسته خصولتیها. دراینبین چند بانک و یک شرکت قطعهسازی متعلق به بخش خصوصی هستند (یا بهتر بگویم، دلیلی برای وابستگی آنها به نهادهای دولتی و شبهدولتی یافت نشد) که تعدادشان به ١٣ شرکت میرسد (۴ شرکت از این ١٣ شرکت وابسته به بانک پاسارگاد هستند)، ۴٣ شرکت متعلق به دولت هستند و ۴۴ شرکت باقیمانده در اختیار خصولتیها قرار دارند. تصویری روشن از اقتصاد ملی ما که حالا به امپراتوری خصولتیها تبدیل شده است.
سرمایهگذاری تأمین اجتماعی (شستا)
شستا وظیفه سرمایهگذاری و مشارکت در فعالیتهای اقتصادی و بازرگانی با سرمایههای صندوق بازنشستگی تأمین اجتماعی را بر عهده دارد. این مجموعه عظیم اقتصادی که اکنون تحت مدیریت دولت قرار دارد، مجموعه متنوعی از داراییها را اداره میکند که شامل ١٧ شرکت پتروشیمی، ٩ شرکت نفتی گازی، ٣٠ شرکت تولید و پخش دارو، ١٣ شرکت سلولزی، چند شرکت تولید لوازم خانگی و کشت و دامداری است. این مجموعه سهامدار چهار بانک، پنج بیمه، یک شرکت تأمین سرمایه و سه شرکت کارگزاری باهنر، صبا تأمین و تأمین آینده نیز هست.
بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی
بنیاد مستضعفان در میان مالکان و سهامداران بزرگ شبهدولتی صورت مالی شفاف و عملکرد بسیار روشنی دارد. این بنیاد از اعلام سود و زیان سالانه شرکتهای زیرمجموعهاش تا کمکهای بلاعوضش را اعلام عمومی کرده و فهرست داراییهایش نیز در اختیار عموم قرار داده است. بنیاد مستضعفان بهجز مالکیت مجموعه بانکی سینا، مجموعه هتلهایی از قبیل استقلال و آزادی در تهران، مجموعه تفریحی ارمسبز، صنایع نوشیدنی زمزم و…، سهامدار عمده چند شرکت نفتی و مجموعههای صبا و سینا در بورس نیز هست.
ستاد اجرائی فرمان امام (ره)
ستاد اجرائی فرمان امام که در سال ۶٨ و یک ماه پیش از رحلت امام خمینی(ره) با فرمان ایشان تشکیل شد یکی دیگر از مالکان بزرگ شرکتهای بزرگ کشور است که بازوی اجرائیاش در بورس، گروه تدبیر است. گروه توسعه اقتصادی تدبیر، هلدینگهای مختلفی را زیرمجموعه خود دارد که سهام عمده شرکتهای مختلفی را از نفت و پتروشیمی تا مخابرات، تحت پوشش قرار میدهد. یافتن تصویر دقیقی از مجموعه داراییها و فعالیتهای اقتصادی ستاد اجرائی فرمان امام، بهراحتی ممکن نیست و میتوان حدس زد که بورس تنها قسمتی از فعالیتهای اقتصادی این نهاد را شامل میشود.
تأمین اجتماعی نیروهای مسلح