با وجود هم‌جواری مناطق ۷ گانه آزاد با ۱۵ کشور، در سال ۹۶ حدود ۲۶۴/۵ میلیون دلار از این مناطق کالا صادر شده که این رقم در مقایسه با صادرات ۲۱میلیارد دلاری به همسایگان، تقریبا هیچ محسوب می‌گردد.
سرویس سردبیری اقتصاد شمال:گسترش تجارت با کشورهای همسایه، یکی از راهکارهای افزایش تاب‌آوری اقتصاد کشور و کاهش آسیب‌پذیری آن بوده که می‌تواند به عنوان جایگزین روابط تجاری با کشورهای دور دست و تابع سیاست‌های ایالات متحده پیگیری شود.
براساس آخرین آمار بانک‌جهانی در سال۲۰۱۷ واردات به این کشورها، یک میلیون و ۱۱۶ هزار و ۴۶۶ دلار برآورد شده که سهم کالاهای ایرانی در این بازارها، معادل ۲۰ میلیون و ۹۸۰ هزار دلار بود.
منطق اقتصادی حکم می‌کند ایران سهم درخوری از بازار همسایگان به خود اختصاص دهد اما تنها سهم ناچیز و کمتر از ۳ درصدی از آنِ کشور شده است. حتی اگر سهم ۲۰ درصدی مورد تاکید مقام معظم رهبری از بازارهای مصرفی کشورهای همسایه که معادل ۲۲۳ میلیون و ۲۹۳ هزار دلار است را مبنای عملکرد قرار دهیم، باز هم با وضع مطلوب فاصله زیادی دارد.
زمانی بررسی تجارت خارجی با همسایگان با سوالات جدی‌تر مواجه می شود که بدانیم سال‌هاست ۷منطقه آزاد انزلی، ارس، اروند، چابهار، قشم، کیش و ماکو با انبوهی از امتیازات، تخفیفات، معافیت‌ها و مشوق‌های صادراتی با ۱۵کشور مرز مشترک خاکی و آبی دارند و در نزدیک‌ترین نقاط به کشورهای مجاور جانمایی شده‌اند.
هر یک از این مناطق برای ترغیب سرمایه‌گذاری در مناطق خود، همسایگی با کشورها را به عنوان مزیت نسبی و منحصر به فرد منطقه خود معرفی کرده‌اند.آخرین گزارش آماری عملکرد مناطق آزاد تجاری- صنعتی حکایت از آن دارد که ارزش کل صادرات از مناطق آزاد در سال ۹۶ به ۱/۰۴۸ میلیون دلار رسیده است. سهم «صادرات کالای تولیدی و خدمات» و «صادرات مجدد» به ترتیب ۴۸۳ و ۵۶۴ میلیون دلار از کل صادرات مناطق آزاد برآورد می‌شود. براساس این گزارش، از سرجمع عملکرد صادراتی مناطق آزاد، تنها ۲۶۴ میلیون و ۵۹۷ هزار دلار با شرکای تجاری منطقه‌ای صادرات انجام شده است.
با وجود هم‌جواری مناطق ۷گانه آزاد با ۱۵کشور، آخرین برآورد دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد نشان می‌دهد که صادرات از این مناطق به کشورهای مجاور سهمی نزدیک به یک درصد از صادرات غیر نفتی کشور به همسایگان را به خود اختصاص داده‌اند.
به عبارتی مناطق آزاد ۲۵ درصد از صادرات خودشان را به کشورهای همسایه صادر کرده‌اند و در کمال تعجب سهم صادراتی‌شان به کشورهای همسایه در مقایسه با صادرات ۲۱ میلیارد دلاری کشور به همسایگان، تقریبا هیچ تخمین‌زده می‌شود.در ضمن براساس آمار تجارت خارجی گمرک ایران، مجموع صادرات غیر نفتی سال گذشته کشور، حدود ۴۷ میلیارد دلار بوده که عملکرد صادراتی مناطق آزاد نسبت به کل کشور نزدیک به ۲ درصد است که به نظر می‌رسد، باید در این بخش نیز بار دیگر سهم تقریبا هیچ را در مقابل نام مناطق آزاد قرار داد.
حال آنچه مسلم است، نظر به میزان و سهم ناچیز کالاهای صادراتی از مناطق آزاد به بازارهای منطقه‌ای، پیشنهاد می‌شود دولتمردان و نمایندگان مجلس و مدافعان سرسخت مناطق آزاد به جای آنکه برای گسترش کمی مناطق آزاد کمر همت ببندند، تلاش هر چه بیشتری در جهت توسعه کیفی مناطق فعلی لحاظ کنند تا بیش از این با انحراف معیار مناطق آزاد از اهداف اولیه تاسیس‌شان روبه‌رو نباشیم.
منبع:فارس
