مرکز پژوهش‌های مجلس با تاکید بر اینکه ایجاد مناطق آزاد جدید می‌تواند در محرومیت زدایی از برخی نقاط کشور موثر باشد، بر کاهش درآمدهای مالیاتی و گمرکی دولت نیز تاکید کرد.
به تازگی بحث ایجاد مناطق جدید آزاد تجاری صنعتی و ویژه اقتصادی که توسط دولت در قالب لایحه ای به مجلس ارایه شده، مطرح است و نمایندگان مجلس باید بزودی درباره ایجاد و یا لغو درخواست دولت تصمیم گیری کنند.
مرکز پژوهش های مجلس در قالب اظهارنظری کارشناسی درباره لایحه ایجاد ۷ منطقه آزاد تجاری – صنعتی و ۱۲ منطقه ویژه اقتصادی عنوان کرد: بررسی شاخص های اقتصادی و عملکرد مناطق آزاد در بیش از دو دهه گذشته گویای وجود مشکلاتی در عملکرد فعلی مناطق آزاد است که عمدتا به عدم تحقق اهداف اصلی این مناطق در حوزه های تولید، صادرات و سرمایه گذاری خارجی در سطح مطلوب باز می گردد.
همچنین انتقادهایی در حوزه عدم وجود زیرساخت ها و وابستگی درآمدهای این مناطق به فروش زمین و اراضی منطقه، واردات خودروهای لوکس سواری، واردات کالاهای مصرفی و همراه مسافر و امکان رسوب کالا به سرزمین اصلی بدون انجام تشریفات گمرکی به دلیل عدم امکان فنس کشی اراضی وسیع و عدم استقرار گمرک ایران در تمامی مبادی ورودی و خروجی متوجه مناطق آزاد فعلی است.
در بخش جمع بندی این اظهارنظر کارشناسی آمده است: اکثر مطالعات موجود در حوزه عملکرد مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در ایران حاکی از آن است که این مناطق توانسته اند به صورت مطلوب به اهداف اصلی خود دست یابند. اهداف اصلی این مناطق در دنیا که در محدوده هایی بسیار کوچک و خارج از مناطق شهری و عمدتا در نقاط حاشیه بندری با رویکرد کاملا تخصصی و با تمرکز بر فناوری های پیشرفته و دانش بنیان ایجاد و واقع شده اند، جذب سرمایه گذاری خارجی، ارتقای سطح تولید، ایجاد اشتغال مولد، توسعه صادرات به خصوص در کالاهای با ارزش افزوده بالا است.
همچنین درباره کاهش محدوده مناطق آزاد پیشنهادی نیز این موضوع مطرح شده که این مناطق در حوزه های مختلف از جمله منابع مورد نیاز برای ایجاد زیرساخت های اقتصادی، امکان محصور شدن و فنس کشی و رسوب کالا به سرزمین اصلی به صورت قاچاق، زمین خواری و تغییر کاربری، تردد خودرو سواری لوکس و … دارای مشکلات به مراتب کمتری نسبت به مناطق آزاد فعلی است و این موضوع می تواند به عنوان نقطه قوت مصوبه کمیسیون اقتصادی در ایجاد مناطق آزاد پیشنهادی جدید محسوب شود.
در هر حال، ایجاد مناطق آزاد جدید با توجه به اینکه در نقاط مرزی کشور است می تواند گامی در جهت محرومیت زدایی از مناطق مرزی کشور باشد ولی توجه به این نکته لازم است که در شرایط فعلی اقتصادی کشور و با توجه به کاهش درآمدهای نفتی دولت، ایجاد مناطق آزاد و ویژه جدید که شامل انواع معافیت های مالیاتی و گمرکی است باعث کاهش درآمدها و فشار بر بودجه دولت می شود.
