مردمان آبادی های استان گیلان با فهم نغمه پرندگان، به استقبال نوروز می روند و با عطر کاه گل ، آب و نوروزخوانی میراث دار دیرینه های کهن خویش هستند.
سرویس اجتماعی اقتصاد شمال ،آبادی اگر در هیاهوی آهن ، دود و سیمان گیج نشود، آرام ترین خلوتگاه مردمان خواهد بود چنانکه با رشد عظیم جمعیت و چیرگی صنعت بر حیات خاکی، گردشگری روستایی از سال ۱۹۴۵ آغاز شد و امروز تقاضا برای این گونه گردشگری در جهان ، روندی صعودی دارد.
روستا در فرهنگ ایرانی نماد صفای زندگی و شاعرانگی است چنانکه زنده یاد عباس کیارستمی زلال ترین لحظه های انسانی را از دل روستاهای کشور بویژه گیلان برآورد و سهراب سپهری برای رسیدن به خلوت‌سرایش، قریه چنار و کویرهای کاشان را برمی گزیند تا خلق کند؛ دشت هایی چه فراخ! کوه هایی چه بلند! در گلستانه چه بوی علفی می آمد …
دلگیر می شویم آن گاه که می شنویم آب حتی در پرباران ترین جای کشور نیز رو به کمی می گذارد چرا که نیک می دانیم در پس این عبارت وحشت زا، سکوت رودها نهفته است و از پی آن آبادی و آبادانی که کم سو می شود اما هنوز گیلان به نسبت دیگر نقاط کشور نماد آبادانی است و روستاهایش خروش رودهاست و نمادش شالی و باران و آئین هایش بواسطه همین اقلیم گیراست و البته جاذب مردمان سرزمین های دور …
نوروز نزدیک است و ایرنای گیلان بر آن شد تا همراه با گروهی از فعالان گردشگری، از تنگ های ماهی قرمزهای کوچک، حاجی فیروز در شلوغی بازار و ترافیک شهر گذشته و آئین نوروز را در روستاها بجوید؛ رو به سمت غرب می نهیم و پس از گذر از کوچه درخت های برافراشته فومن و گذر از شهر مجسمه ها ، عطر کاه گل روستاهای گیلان را آگنده کرده است؛ مردان کاه گل لگد می کنند و زنان گاه با کودکانی با چادر به کمر بسته گل بر دیوار های کلبه های روستایی می مالند.
محمد حسن زاده کلان مردی با محاسن سفید حین کمک به آئین گل مالی بر دیوارهای روستایی خبرنگاران را محرم اسرار می خواند و می گوید: پیش تر مردمانمان دل و دماغ داشتند چراکه نانشان در خانه بود و آنچه داشتند از آن خودشان بود اما امروز همه آماده می خواهند و نان در بازار جستجو می کنند.
گذشته ها را به یاد می آورد و می گوید: نوروز خوانی رسم دیرینه گیلانیان است و نوروزخوانان از ۲۰ روز مانده به عید شروع می کردند به نوروزخوانی و این آئین در چندین مقام اجرا می شد؛ نوروزخوانی دوازده امام برای اربابان، نوروزخوانی طبیعت و امیرمومنان (ع ) برای مردم عادی خوانده می شد.
حسن زاده می گوید: قبل از چهارشنبه سوری، خانه تکانی آغاز می شد و مردم روستا با گل کشاورزی (پیشترها کود نبود و اینک ثابت شده که این گل بسیاری از انگل های زمین را می زداید) که رنگ زرد کمرنگی داشت و عطر بهارانه می داد، دیوارهای خانه را رنگ می کردند.
پیرمرد ادامه می دهد: مردم در چهارشنبه آخر سال ‘فومن بازار’ می رفتند و هر کس بنا به وسعش خرید می کرد؛ ماهی و اردک در صدر خرید بود و این روزها باید دید چقدر از حجم این خرید کاسته می شود؛ پیشتر هر خانواده دو ماهی می خرید؛ یکی خود می خورد و یکی سهم چهارشنبه خاتون بود (فرشته ای که شب چهارشنبه آخر سال به خانه ها سر می زند) که بیرون نهاده و سهم نیازمندان می شد.
وی ادامه می دهد: دل خوشی بسیار بود، مردمان خود شیرینی عید به تنور می زدند؛ لاکو ( لواش محلی از خمیر برنج) سوغات شب عید بود که به همراه فسنجان اردک، فامیل ها برای دوستان می بردند و رعیت برای اربابان.
مادر خانواده که موی سپید کرده و دستهایش گلی است، سخن به دست می گیرد و می گوید: رسوم خوبیست که با سال تحویل آغاز می شود؛ ‘خانه دیدن’ – دیدن آشنایان – شروع و آشتی کنان در بین دوستان و اقوام به صورت جمع های فامیلی به سرکردگی ریش سفیدان انجام می شد و بساط عروسی و بروم ( به ضم ب و ر؛ شال قرمزی که دامادها برای نامزدشان چشم روشنی می برند) هم به راه بود.
حاج خانم می افزاید: میهمانان با حلوایی بر تافته از آرد و دوشاب که زینتش مهر انگشتی زعفران بود و بر طبق های مسین چیده می شد، پذیرایی می شدند.
بوی عید از فرش های تمیز و شسته شده بر دیوار بیشتر خانه های روستا می تراود که در قهوه خانه ای در روستای کردمحله درنگ می کنیم و با اهالی روستا گپ و گفت نوروزی ادامه می یابد و همه راجع به نبرزی‌خوانی (نوروز خوانی) سخن می گویند و به کلام هم می افزایند: ۲۰ روز مانده به عید شروع می شد و آتش های کوچک کاه برنج، شادمانی مردم را در شب چهارشنبه آخر سال فراهم می کرد.
گیلان خود سراسر شکفتن شده و گیاهان در جنگل و کوهستان‌هایش از آمدن فصلی نو اطمینان دارند و با بوی بهار از درون خویش، سر بلند کرده و باز هم به استقبال گرما می روند.
نوروز آمدنی است و تحفه ای برای یکان یکان مردم سرزمینمان و روستاهای گیلان هر کدام ضیافتی است برای آغازی نو …
فاطمه سپاسخواه کارشناس گردشگری و از فعالان عرصه آموزش در صنعت گردشگری همراه گروه است و یادآور می شود: گردشگری روستایی امروزه یکی از مردمی ترین اشکال گردشگری است و فعالیت ها و گونه های مختلف گردشگری در محیط های روستایی و پیرامون آنها که دربردارنده آثار مثبت یا منفی برای محیط زیست روستا ، انسان و طبیعت است؛ تعریف می شود.
وی معتقد است: چنین برداشتی از گردشگری روستایی می تواند زمینه های مختلف فعالیت های گردشگری چون بازدید از سکونت گاه ها، رویدادها، جشنواره ها، ورزش ها و تفریحات گوناگون روستایی را در برگیرد و توسعه گردشگری در استان نیازمند آموزش است و خوشبختانه این روند در استان آغاز شده است.
وی ادامه می دهد: بوم گردی و معماری روستایی از جاذبه هایی است که به واسطه حس نوستالژی ، اصالت و دوری از غوغای شهرنشینی مورد استقبال گردشگران داخلی و خارجی است.
سپاسخواه توضیح می دهد : اقامتگاه های بوم گردی اقامتگاه هایی هستند که در محیط های بکر طبیعی، بافت های روستایی و بافت تاریخی شهرها و با رعایت بالاترین سطح ممکن ضوابط زیست محیطی و به شکلی سازگار با معماری بومی و سیمای طبیعی منطقه احداث شده و ضمن حداکثر تعامل با جامعه محلی، زمینه حضور و اقامت گردشگران را با کیفیتی قابل قبول و تعریف شده فراهم می آورد.
وی ادامه می دهد: بر همین اساس گردشگرانی که در پی حس خوشایند روستا در بوم گردی با نشانه های بارز شهرنشینی چون معماری شهری، پوشش استحاله شده ، یکی شدن با فرهنگ شهرنشینی مواجه می شوند؛ به طور حتم دچار ناخرسندی شده و گونه ای دیگر از گردشگری را انتخاب می کنند.
وی ادامه داد: گردشگران می خواهند در ورود به فضایی روستایی، فضایی متفاوت و آئین هزاره ها جشن ها، آئین ها و طعم خوش غذاهای محلی را در معماری بومی آن سرزمین تجربه کنند .
سپاسخواه ضمن ابراز خرسندی از توجه مسئولان به بوم گردی و گردشگری روستایی در گیلان می گوید: اقامتگاه های بوم گردی به معرفی فرهنگ و اجتماع بوم خود پرداخته و کمترین آسیب را به محیط زیست می زند .
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان نیز در این زمینه می گوید: کمترین اثر بر محیط زیست، بیشترین مزایای اقتصادی برای مردم میزبان، کمترین اثر بر فرهنگ های بومی و بیشترین احترام برای آنها و همچنین عالی ترین رضایت برای گردشگران از اهداف اصلی اقامت گاه های بوم گردی است.
حمیدرضا آذرپور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: به دلیل اولویت قرار گرفتن بوم گردی بعنوان یکی از اولویت های استان، تشکیل کارگروه بوم گردی با حضور دستگاه های مرتبط، برگزاری دوره های توجیهی آموزشی دهیاران و اعضای شوراهای اسلامی سراسری استان، تهیه دستورالعمل شرکت های پشتیبان گردشگری ، تکمیل و تجهیز و درجه بندی اقامت گاه های بوم گردی و … از اقدامات انجام شده از سوی این اداره کل است.
آذرپور با بیان اینکه گیلان از استان هاییست که برخلاف روند مهاجرت روستانشینان، همچنان دارای درصد جمعیت روستایی بالاتری به نسبت کشور است، گفت: درصد جمعیت روستایی گیلان ۴۰ درصد است در حالیکه این عدد برای کل کشور، رقمی کمتر از ۳۰ درصد را نشان می دهد.
وی توسعه صنایع دستی ، انجام کشت دوم در شالیزارها، اشتغال خانگی و خرد در خانه های روستایی، توسعه و احیای تولید پیله ابریشم، توسعه فضاهای گردشگری روستایی و بوم گردی و ایجاد واحدهای صنعتی کوچک در روستاها با مشارکت روستائیان را از مهم ترین برنامه های استان برای اشتغالزایی در روستاها دانست.
بی مانند است؛ آنگاه که گردشگران داخلی و خارجی طعم نان و شیرینی تنور را از دست زنان روستایی همراه با پنیر محلی و ریحان چیده شده از باغ ، گردوهایی که از درختان عظیم توسط کهن سال ترین مرد خانه چیده شده و آثار جدا کردن پوست سبز گردوها بر دستانشان که گویی نقش حنا نگاشته شده را در کلبه هایی برآمده از جان طبیعت تجربه می کنند؛ چای از هیزم بر می گیرند تا دیگ فسنجان مرغابی خانواده را برای شب بر زغال گداخته بگذارند.
نوروز نزدیک و نزدیک تر می شود ؛ مردمان آبادی های گیلان با فهم نغمه پرندگان، به استقبال نوروز می روند و با عطر کاه گل و آب و نوروز خوانی میراث دار دیرینه های کهن خویش هستند.
ایرنا
