واقعاً نمی‌توان گفت که همه مسائل اقتصاد ایران تحت تاثیر صفرها قرار داشته است
ابوذر ندیمی*- بحث حذف صفرها بیش از یک دهه سابقه دارد و سه یا چهار دلیل نیز برای این ضرورت مطرح شده است اما بحث تبدیل واحد پولی به تومان نسبتاً جدید است به این معنا که افرادی در اقتصاد ایران معتقدند که ارزش پول ملی به دلایل متعدد داخلی، خارجی، مدیریتی، روانی و اجتماعی طی سال‌های اخیر تحت تاثیر قرار گرفته است و اکنون در راستای حفظ داشته‌ها و منابع با محدودیت‌هایی از لحاظ ارزش پول روبه‌رو هستیم. بر همین اساس برخی اعتقاد داشتند که اگر واحد پول را تغییر دهیم، می‌توانیم بخشی از این ارزش پول را برگردانیم. به تعبیر روشن‌تر، بیشترین تمرکز جماعت موافق روی همین موضوع ارزش پول است.
اما واقعاً نمی‌توان گفت که همه مسائل اقتصاد ایران تحت تاثیر صفرها قرار داشته است. چه بسا که ما مسائل بسیاری را در حوزه صادرات، تامین ارز و مباحث مربوط به اقتصاد داخلی داریم که اگر در نظر گرفته نشود، نمی‌توان امیدوار بود که با تصویب کلیات لایحه تبدیل واحد پول از ریال به تومان و حذف چهار صفر از اقتصاد ملی می‌توان به همه هدف‌ها دست یافت.نکته اینجاست که با وجود تصویب کلیات لایحه، نگرانی‌هایی از جهات مختلف موجود است؛ نخست اینکه در طی یک دهه گذشته که این پروژه موضوع بحث دولت، بانک مرکزی، مجلس و کمیسیون اقتصاد بوده است به خاطر تورمی که در طول چهار، پنج دهه اخیر تا حدود چند هزار برابر افزایش داشته است، مشکلات نگهداری و بهداشتی اسکناس رسمی که افزایش چند ده برابری داشته است یا مسائل مربوط به خروج اسکناس دغدغه‌هایی داشته‌ایم. دغدغه مهم اما همواره این بود که این هزینه‌ها چگونه باید تامین شود. در سال‌های اخیر البته چند اتفاق افتاده که به این رویکرد کمک می‌کند؛ یک موضوع دادوستد بانکی است که بخش عمده آن توسط عابربانک‌ها و تبادلات اینترنتی قابل مدیریت است. با این وجود یکسری نگرانی در جامعه به خاطر موضوعاتی همچون هزینه‌های فردی، حمل‌و‌نقل، خریدهای اندک، برگرداندن ما‌به‌ازا و رندگرایی وجود دارد که می‌تواند از جمله مشکلات اجرایی این طرح باشد.نکته دیگری که در جلسه مجلس مورد توجه قرار گرفت انتخاب نام بود. استفاده از واژه تومان بی‌سابقه نیست و این فرهنگستان است که باید از جهت زبان‌شناسی و فارسی بودن نظارت کند اما واقعیت این است که از ۱۳۰۸ از این واژه استفاده شده است.
به نکات دیگری هم اشاره شد و لازم است مورد توجه قرار گیرد. نخست، مدیریت منابع و مدیریت پول و دوم بررسی تاثیرات این تصمیم بر اقتصاد ایران و اقتصاد خانوار. در این جهت باید نگرانی خود را در مورد صنوف اعلام کنیم. توضیح اینکه در قانون نظام صنفی و حمایت از مصرف‌کننده ما این رویکرد را داشتیم که دادوستد از حالت نقدی خارج شود. اگر آن اتفاق افتاده بود الان مشکلی نداشتیم اما اکنون اکثریت صنوف حاضر به تن دادن به نظام صنفی مرتبط به دادوستد پول از طریق رایانه‌ها یا صورت‌هایی نظیر آن و به دنبال تبادل اسکناس هستند. البته شاید کرونا در سال جاری کمک کند تا به خاطر رعایت مسائل بهداشتی حذف پول نقد از دادوستد را عملی کرد. اما واقعیت این است که حتماً این موضوع با ایستادگی پیدا و آشکار صنوف مواجه می‌شود. به اضافه اینکه با وجود تقویت مردم برای استفاده از عابربانک- از طریق پرداخت یارانه و سهام عدالت- هنوز هم ناتوانی‌ها و ایستادگی‌های خواسته و ناخواسته‌ای را شاهد هستیم.در هر حال به نظر می‌رسد این رویکرد پاسخ به خواسته‌ای است که بیش از یک دهه با آن مواجه بودیم. البته امیدواریم به فرجام هم برسد زیرا فرجه زمانی این مجلس خیلی کم است و احتمال دارد فرآیند این مصوبه کاملاً طی نشود و در این صورت مجلس بعدی باید از ابتدا شروع شود. در واقع این نگرانی از بابت اصل تبدیل به اجرا وجود دارد. ضمن اینکه سال اجرا و این دو سالی که مطرح شده باید به نحوی مدیریت شود که خود مبدل به حذف میان‌مدت آن از طریق مجلس آینده نشود.
* نماینده پیشین مجلس
