تالاب بین‌المللی میانکاله یکی از بزرگترین ذخیرگاه‌های زیست جهان به شمار می‌رود که در چند دهه اخیر به دلیل پسروی دریای خزر، رشد پهنای خشکی و افزایش سطح آلایندگی ناشی از ورود فاضلاب های خانگی و صنعتی به سمت مرگ تدریجی در حرکت است.
به گزارش اقتصاد گستر شمالبه نقل از خبرنگار ایرنا، بعد از رسانه‌ای شدن وسعت خشکی میانکاله بعد از پسروی آب خزر که از سال ۱۳۷۳ وسعت میانکاله را از ۵۵ هزار هکتار به ۲۲ هزار هکتار رساند، سرنوشت ۳۳ هزار هکتار از اراضی خشک شده میانکاله به دغدغه ای برای شهروندان مازندرانی و برخی از فعالان زیست محیطی تبدیل شد که این اراضی به چه سرنوشتی دچار خواهند شد؟ و آیا چشم طمع عده ای سودجو به این اراضی خواهد افتاد؟ یا اینکه این مقدار از زمین های میانکاله از چنگال سوداگران زمین به دور می ماند؟.
هر چند برخی از فعالان زیست محیطی براین باورند که میانکاله در بالاترین درجات حفاظتی مناطق چهارگانه سازمان محیط زیست قرار دارد اما با توجه به وسعت بالای مناطق خشک شده به خاطر پسروی آب خزر این خطر را احساس می کنند.
مسئولان سازمان محیط زیست مازندران با اطمینان کامل به شهروندان مازندرانی اعلام می کنند نه تنها هیچ تعرضی به این اراضی میانکاله صورت نمی گیرد بلکه زندگی برخی پرندگان در مناطق خشک شده میانکاله هم جریان دارد و از قضا برخی از گونه ها همانند غاز ها، کنجه ها و آبچلیک ها در تالاب هایی که آب و گِل با هم باشد تغذیه‌ی مناسبی خواهند داشت و از طرفی دیگر بعضی از پرندگان در معرض انقراض مانند زنگوله بال در مناطقی که آب عمق ندارد زیست مناسبی خواهند داشت.
مسئولان حفاظت محیط زیست مازندران بیان می کنند با توجه به اینکه میانکاله یک منطقه حفاظت شده محسوب می شود و از طرفی دیگر پاسگاه و حفاظت محیط زیست در این منطقه مستقر است، بنابرین اجازه هیچ تعرضی به این اراضی داده نخواهد شد.
براساس آمار مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر از کاهش ۲ متری سطح آب این دریا از سال ۱۳۷۵ تاکنون خبر داد و در سال گذشته سطح آب این دریا ۲۶ سانتی‌متر کاهش یافته است.
بر اساس مطالعه صورت گرفته در سال ٢٠١٧ مشخص شد که آب خزر تا سال ٢٠۵٠ پسروی خواهد داشت و این پسروی بنا به گفته کارشناسان به علت تغییرات اقلیمی است که احتمال افزایش هم دارد در حالی که حدود ۵۰ درصد پسروی دریایی خزر به سرعت تبخیر آب در آن بر می گردد و در صورتی این روند با این سرعت ادامه یابد ٢٠ تا ٢۵ درصد مساحت خزر در بخش شمالی که سواحل روسیه را شامل می شود، کاهش خواهد داشت.
نتایج این مطالعات همچنین نشان داده فقط در سال های ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۰ سطح آب دریای خزر با کاهش حدود ۵۰ سانتیمتری مواجه بوده که این رخداد به عقب نشینی دریا از ۱۰ متر تا ۱۰۰ متر در سواحل مختلف منجر شده است.
مطالعات و اندازه گیری دقیق زمینی که در ایستگاه های شاخص ساحلی دریای خزر انجام گرفته این مساله سبب افزایش قابل توجه محدوده ساحلی در طول بیش از ۸۵۰ کیلومتر سواحل شمالی کشور شد و کارشناسان معتقدند : با تشدید روند کاهشی آب، شاهد پسروی بیشتر دریا و خروج بخش عمده ای از بستر دریا در آینده ای نه چندان دور باشیم.
با این حال یکی از تالاب هایی که در استان در ارتباط با کاهش مهاجرت پرندگان همواره مورد بحث بوده، تالاب میانکاله است که از دهستان میانکاله در شهرستان بهشهر تا آشوراده در استان گلستان وسعت دارد. این منطقه به دلیل داشتن پهنه آبی مناسب با ذخایر غذایی غنی و آبزیان همه ساله پذیرای بیش از ۳۰ تا ۴۰ گونه از پرندگان مهاجر زمستان گذران و بیش از ۱۰۰ گونه از پرندگان بومی آبزی و کنارآبزی است.
این تالاب با داشتن پناهگاه حیات وحش به مساحت حدود ۲۲ هزار هکتار در حوزه مازندران و تنوع گیاهی از جمله درختان سازیل و انار وحشی که تغذیه برخی پرندگان را تشکیل می‌دهد توانست بیش از ۵۰۰ گونه جانوری را در خود جای دهد و به نوعی بهشت پرندگان استان نام بگیرد و با این تنوع زیستی به عنوان یکی از ذخیره گاه‌های زیست کره جهان از سوی سازمان‌های جهانی حفاظت از محیط زیست قرار گرفت.
تالاب میانکاله را باید بهشت پرندگان و پرنده نگری نام نهاد؛ سی و ششمین تالاب ثبت شده دنیا و نخستین تالاب ثبت شده در کنوانسیون تالاب‌های بین المللی رامسر و یکی از ۶۵۰ ذخیرگاه زیست کره جهان با ۴۸ هزار هکتار وسعت در شرق استان مازندران و در همجواری با استان گلستان واقع شده است و سالانه ۱۳۰ گونه از پرندگان مهاجر را با جمعیت حدود ۱.۵ میلیون بال میزبانی می کند.
این پناهگاه حیات وحش علاوه بر کریدور مهاجرت فصلی برای پرندگان، همه ساله به تنهایی بیش از نیم میلیون پرنده از انواع مرغابی، فلامینگو، پلیکان، پاخاکستری، قوی، انواع اردک، لک لک، درنای خاکستری، عقاب دریایی را در آب‌های خود سکنی می دهد.
این تالاب که رویشگاه و زیستگاه تعداد بیشماری از گونه های در معرض خطر می باشد، در سال ۱۳۵۵ به عنوان یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست سپهر به کمیته برنامه «انسان و کره» یونسکو معرفی و انتخاب شد. تالاب میانکاله به عنوان محل زاد و ولد و پرورش ماهیان گونه های مختلفی چون کپور، انواع کفال، کلمه، سفید، ماش و کاراس، مورد توجه است. پستانداران این منطقه نیز شامل مارال، یوزپلنگ، گربه جنگلی، شغال، گراز، روباه، خرگوش، جوجه تیغی، انواع خفاش و جوندگان کوچک است.
تعرض به اراضی میانکاله صحت دارد؟
جواد یعقوب زاده کارشناس محیط زیست مازندران به خبرنگار ایرنا گفت: با توجه به وسعت خشکی در میانکاله، حفاظت از عرصه ها و جلوگیری از تعرض به این اراضی مسئله ی بسیاری مهمی است.
وی با بیان این مطلب که هر چند میانکاله در بالاترین درجات حفاظتی مناطق چهارگانه سازمان محیط زیست قرار دارد و جای نگرانی وجود نخواهد داشت اما وسعت زیاد خشکی اراضی میانکاله این زنگ خطر را برای مازندرانی ها به صدا درآورده است.
در ادامه رییس اداره حیات وحش اداره کل محیط زیست مازندران به خبرنگار ایرنا گفت: تالاب میانکاله در حفاظت محیط زیست قرار دارد و شهروندان مازندرانی نگران تعرض به اراضی خشک شده میانکاله نباشند.
کوروس ربیعی با اشاره به این مطلب که محدوده میانکاله تحت کنترل پاسگاه و حفاظت محیط زیست قرار دارد، بیان داشت: باردیگر تاکید می کنم که شهروندان مازندرانی نگران تعرض به اراضی میانکاله نباشند.
وی با بیان اینکه در برخی از دوره‌ها پسروی آب سبب خشکی برخی از تالاب ها می‌شود، اضافه کرد: این موضوع در خصوص میانکاله هم اتفاق افتاد اما حریم میانکاله مشخص است و تعرضی صورت نخواهد گرفت.
اراضی خشک قابل استفاده برخی پرنده گان
رییس اداره حیات وحش اداره کل محیط زیست مازندران گفت: اراضی خشک شده میانکاله که به خاطر پسروی آب خزر ایجاد شد برای زیست برخی از پرندگان مناسب است.
ربیعی با بیان اینکه غازها، کنجه ها و آبچلیک‌ها در تالاب‌هایی که آب و گل با هم باشد، تغذیه مناسبی دارند، بیان داشت: برخی از پرنده‌ها در معرض انقراض، همانند زنگوله بال در جاهایی که آب عمق ندارد، زیست مناسبی خواهند داشت و این اراضی میانکاله مکان مناسبی برای تغذیه این گونه پرنده گان است.
در این پیوند فوق دکتری مهندسی عمران- محیط زیست از آمریکا و عضو کارگروه احیای میانکاله بیان کرد: در آخرین بررسی های انجام شده در خصوص میانکاله که دراواخر ماه جاری انجام شد وسعت میانکاله در قسمت مازندران از ۵۵ هزار هکتار در سال ۱۳۷۳ به ۲۲ هزار هکتار در زمان فعلی کاهش یافته است که به عبارتی کمتر از نصف شده است.
مازندران دارای ۲ تالاب بین‌المللی میانکاله و فریدونکنار و چندین تالاب و آبگیر محلی چون ساهون، لپو و پلنگان، ولشت، استخرپشت، گل‌پل، خضر نبی، شورمست، دریوک، سراندون و بالندون، گز و کندوچال است.
مازندران همچنین افزون بر ۸۰۰ قطعه آب‌بندان به مساحت ۱۷ هزار هکتار دارد. همه ساله در فصل زمستان۱۰۰ گونه پرنده مهاجر زمستان گذران با جمعیتی حدود ۳۰۰ ۰زار بال به مازندران مهاجرت می‌کنند.
بر اساس آمارهای رسمی، تاکنون بیش از ۴۹۰ گونه جانوری از رده‌های مختلف مهره‌داران اعم از پرندگان، پستانداران، خزندگان، دوزیستان و ماهی‌ها در زیست‌بوم مازندران شناسایی شده‌اند.
پرندگان با ۳۱۷ گونه از ۵۸ خانواده، پستانداران با ۶۳ گونه و ۱۹ خانواده، دوزیستان با ۹ گونه از ۶ جنس و ۶ خانواده، خزندگان با ۲۶ گونه از ۲۱ جنس و ۱۱ خانواده و ماهی‌ها با ۷۵ گونه بخشی از تنوع زیستی حیات وحش مازندران را تشکیل می‌دهند.
