رکود کرونایی می‌تواند درس‌های مهمی برای کسب‌وکارهای خرد و حتی خانواده‌ها داشته باشد.
سعید مسگری*در سراسر دنیا مهم‌ترین بحث پیرامون کرونا پس از مسائل بهداشتی، بحث‌های اقتصادی آن است. تاکنون بحث‌های اقتصادی مختلفی پیرامون تبعات اقتصادی این بیماری مطرح شده و اندیشمندان و صاحب‌نظران مختلف به بحث و تحلیل پیرامون آن پرداخته‌اند.
برخی بر این باورند همان‌طور که رکود اقتصادی ۲۰۰۸ سبب ایجاد تغییراتی در اقتصاد کلان و آموزه‌های اقتصاد متعارف شد رکود کرونایی نیز می‌تواند سرآغاز تغییراتی در اقتصاد کلان و به‌روزرسانی برخی از آموزه‌های سیاستی آن باشد. باید منتظر ماند و دید این ادعا چقدر به واقعیت نیل خواهد کرد و در سال‌های آتی شاهد چه تغییراتی در مباحث اقتصاد کلان خواهیم بود.
به نظر می‌رسد علاوه بر سیاست‌های اقتصاد کلان، رکود کرونایی می‌تواند آموزه‌هایی نیز در سطح خرد برای بنگاه‌ها و معیشت خانواده‌ها داشته باشد؛ همان موضوعی که به خصوص در کشور ما کمتر مورد توجه قرار گرفته و معمولا بیشتر به ابعاد اقتصاد کلان پرداخته می‌شود.
رکود کرونایی می‌تواند درس‌های مهمی برای کسب‌وکارهای خرد و حتی خانواده‌ها داشته باشد. خانواده‌ها باید از این فرصت استفاده و پس از کرونا تغییراتی در سبک زندگی اقتصادی و شیوه‌های درآمدزایی و هزینه خود ایجاد کنند. زندگی امروزه نیازمند هوشمندی بسیاری است و باید با دقت و ذکاوت بیشتری به انتخاب و تصمیم‌گیری پرداخت. این روزها باید به دقت تحولات را دنبال کنیم و به دنبال یادگیری و آغاز تغییر در سبک زندگی اقتصادی خود باشیم.
به نظر می‌رسد اولین درسی که مردم و خانواده‌ها باید از تحولات کرونایی و رکود عمیق کرونایی بگیرند این است که به هیچ عنوان نباید متکی به یک منبع درآمد بود و باید تلاش کرد درآمد خود را از طریق منابع مختلف و متنوعی کسب کنند ولو آنکه درآمد همه این منابع بالا و مکفی نباشد. شاید این کار برای همه مردم عملی نباشد ولی قطعا برای بخش قابل توجهی از جامعه به خصوص برای تحصیلکردگان که مهارت‌های مختلفی دارند عملیاتی است.
به عنوان مثال این روزها که بازار سرمایه در شرایط خوبی قرار دارد و توجه بخش زیادی از جامعه به آن جلب شده زمان خوبی برای یادگیری بورس و سرمایه‌گذاری در آن است؛ کاری که پیچیدگی خاصی ندارد و از عهده بسیاری از افراد برمی‌آید. با صرف وقت مناسب و شرکت در دوره‌های حضوری و آنلاین می‌توان به مرور این مهارت را کسب کرد و به عنوان یک کار جنبی در تمام طول عمر خود آن را دنبال کرد.
بنگاه‌های اقتصادی نیز می‌توانند همین درس را بگیرند و صرفا به تولید یک محصول خاص یا توزیع محصول خود از یک روش خاص و همیشگی نپردازند. در تولیدات خود تنوع ایجاد کنند یا از روش‌های مختلفی برای توزیع و فروش استفاده کنند. فروش آنلاین و غیرحضوری را گسترش دهند و بیشتر به راه‌های آنلاین فروش بیندیشند.
این تنها درس اقتصاد خرد کرونا نیست. درس‌های دیگری نیز وجود دارد که آنها نیز مهم هستند. به عنوان مثال در هیچ شرایطی نباید از پس‌انداز صرف‌نظر و باید همواره بخشی از درآمد را حتی در بدترین شرایط اقتصادی برای روزهای دشوار پس‌انداز کرد؛ اقدامی که در سال‌های اخیر به دلیل شرایط دشوار اقتصادی بسیار محدود شده و بر اساس آمارهای رسمی شاهد کاهش پس‌انداز در جامعه هستیم. کاهش درآمد سرانه نباید دلیلی برای کاهش پس‌انداز در جامعه شود. این امر نه‌تنها برای اقتصاد کلان مضر است بلکه می‌تواند تهدیدی برای معیشت و حیات خانوارها و بنگاه‌های اقتصادی نیز قلمداد شود.دیگر درس کرونا استفاده همیشگی از تکنولوژی‌های روز و فناوری‌های نوین است. باید مردم و بنگاه‌های اقتصادی به استفاده مداوم از آخرین تکنولوژی‌های روز عادت کنند. در دنیای امروز دیگر حرف اول را تکنولوژی می‌زند و کسانی که با تکنولوژی بیگانه‌اند امکان رشد و توسعه ندارند. در شرایط بحرانی مانند کرونا استفاده از تکنولوژی اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند.به عنوان مثال مدت‌هاست که استفاده از تکنولوژی‌های نوین پرداخت برای هزینه تاکسی در تاکسی‌های کلانشهرها فعال شده اما هنوز تعداد کمی از مردم از آن استفاده می‌کنند. این روزها مشخص شده که یکی از ابزارهای مهم انتقال کرونا، پول نقد است. اگر استفاده از تکنولوژی‌های نوین برای پرداخت خرد در کشور فعال بود به این میزان استفاده از اسکناس رونق نداشت و یکی از ابزارهای انتقال کرونا به حاشیه می‌رفت. البته این فقط یک مثال بود و موارد بسیار بیشتری برای اهمیت استفاده از تکنولوژی‌های نوین می‌توان نام برد که در اینجا امکان ذکر همه آنها نیست.
کوتاه سخن آنکه زندگی بعد از کرونا باید با زندگی قبل از آن متفاوت باشد. مردم و فعالان اقتصادی باید به خوبی درس‌های لازم از کرونا را دریافت کنند و زندگی خود را مطابق آن تغییر دهند. هم در سمت درآمدها و هم در سمت هزینه‌ها و هم فعالیت‌های اقتصادی باید خود را به‌روز کنیم و مطابق با الزامات زندگی جدید سبک زندگی خود را تغییر دهیم.
* تحلیلگر اقتصادی
