تاریخ: ۰:۳۰ :: ۱۳۹۸/۰۷/۲۲

«همان کسانی که ما را به باتلاق خاورمیانه کشاندند، هشت تریلیون دلار هزینه به ما تحمیل کردند و جان هزاران تن گرفته شد و اگر طرف دیگر را هم به شمار بیاوریم، این رقم به میلیون‌ها تن می‌رسد. آنها همچنان می‌خواهند که ما در آنجا بجنگیم. ما به کسانی که در این باره چیزی نمی‌دانند گوش نمی‌کنیم. آنها ثابت کردند که بی‌منطق هستند.»

دکتر صلاح‌الدین هرسنی*گزاره‌های فوق تمایل افراطی واشنگتن به خروج از خاورمیانه را منعکس می‌کند که به وسیله دونالد ترامپ به تازگی توئیت شده است. البته این اولین بار نیست که ترامپ به چنین برنامه و خواسته‌ای تمایل نشان می‌دهد. چنین پیام‌هایی با چنین محتوا‌هایی چه در توئیت ترامپ و چه در قالب ادبیات رسانه‌ای او، بار‌ها و به کرات شنیده و تکرار شده است. ریشه چنین تمایلات و خواسته‌هایی هم بسیار روشن است و آن، این است که واشنگتن نمی‌خواهد خراج‌گزار و هزینه‌پرداز امنیت خاورمیانه باشد، به گونه‌ای که برخی از مجموعه‌ها بخواهند از شرایط امنیتی مناسب حاصل از تلاش‌های آمریکا، سواری مجانی بگیرند.

در واقع ترامپ به این باور رسیده است که فروش تسلیحات به کشور‌های خاورمیانه نظیر ترکیه و عربستان خلأ حضور آمریکا در خاورمیانه را پر می‌کند، پس ضرورتی برای حضور مستقیم نیست. ‌‌البته چنین خواسته و انگیزه‌ای با توجه به تمایلات تاجرمآبانه ترامپ غیر‌منتظره نیست و شاید او تنها رییس‌جمهوری آمریکا باشد که لااقل در این مورد ساختار‌شکنی می‌کند.

چنین ادعایی با توجه به گرایش و تمایلات روسای جمهوری گذشته آمریکا قوت می‌گیرد مثلا باراک اوباما تلاش داشت با توجه به ایران، کنست و مجموعه‌های عربی را از بدنه کاخ سفید جدا کند یا جورج بوش تلاش داشت با مداخله‌گرایی در خاورمیانه و در کانون‌‌هایی چون افغانستان و عراق، صاحب مانیفست و دکترینی در عرصه سیاست خارجی باشد. بیل کلینتون، جورج واکر بوش و ریگان نیز محیطی بهتر و مناسب‌تر از خاورمیانه برای تعقیب منافع فرامنطقه‌ای آمریکا نیافتند. هر یک از این روسای جمهوری یا به بهانه دفاع از گذار به دموکراسی و یا به بهانه مناسبات حقوق بشری موجد مداخله در حیات سیاسی کشور‌های این منطقه شده و در واقع خاورمیانه و مجموعه‌های پیرامونی آن مهم‌ترین آوردگاه و حتی آزمایشگاه برای آزمون برنامه‌ها و راهبرد‌های آنها بوده است. به این ترتیب خواسته و تمایل ترامپ قرار است برخلاف خواسته و تمایلات روسای جمهوری گذشته آمریکا رقم بخورد.جدا از جلوگیری از هزینه‌های گزاف آمریکا در خاورمیانه، به نظر می‌رسد دلیل دیگری نیز موجب افزایش انگیزه ترامپ از خروج از خاورمیانه شده است و آن، جز مصرف تبلیغاتی و انتخاباتی ندارد.

واقعیت آن است که انتخابات رباست‌جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا در پیش است و دست ترامپ به عنوان نامزد مطرح جمهوریخواهان در عرصه سیاست خارجی بسیار خالی است. لذا از آنجا که ترامپ در میان روسای جمهوری آمریکا فاقد دکترینی در عرصه سیاست و سیاست خارجی است و همواره قطار سیاستش خالی رفته است،

بنابراین تکاپوی ترامپ در خروج از خاورمیانه بیشتر برای تحصیل دکترین است تا کارنامه کاری‌اش در سیاست خارجی همچون اسلافش پربار باشد. حال اگرچه برنامه خروج از خاورمیانه ممکن است در کنار مصرف انتخاباتی موجب ترمیم چهره مداخله‌گر آمریکا شود، اما به نظر می‌رسد خروج از خاورمیانه زیاد هم به نفع منطقه نیست. در واقع همین خروج از سوریه موجب جنگ‌افروزی و توسعه بحران از سوی آنکارا در مرز‌های شمالی سوریه شده است.

در واقع کمترین لطف حضور آمریکا در خاورمیانه همان جلوگیری از خیزهای توسعه‌طلبانه آنکارا بوده است که به نظر می‌رسد با خروج آمریکا از منطقه وارد فاز جدیدی می‌شود.
*کارشناس مسائل بین‌الملل

print

پاسخی بگذارید