برداشت محصول کشت دوم برنج از سطح حدود ۱۰۵ هزار هکتار از زمین‌های شالیزاری مازندران در بخش لاله آباد بابل در حالی شروع شده است که طبق بررسی میدانی بازارخرید و فروش کشت اول این محصول استراتژیک کم رونق و انبار شالیکوبی های استان مملو از برنج آماده فروش است.
به گزارش خبرنگار ایرنا ؛طبق آمار رسمی جهاد کشاورزی مازندران امسال ۲۱۵ هزار هکتار از شالیزارهای استان زیر کشت اول برنج رفت که از این سطح حدود یک میلیون و ۳۵۰ هزار تن شلتوک برداشت شد و همزمان پس از برداشت کشت اول در۲۱ تیر امسال ،کشاورزان کشت دوباره برنج را به ۲ روش شروع کردند که امروز پس از گذشت ۹۰ روز برداشت این محصول در استان آغاز شده است.
جهاد کشاورزی مازندران استقبال امسال شالیکاران از کشت دوم را بی سابقه توصیف و اعلام کرد که حدود ۵۷ هزار هکتار از زمین های شالیزاری استان نشاء مجدد و ۴۸ هزار هکتار به روش رتون زیر کشت رفته است.
کشت دوم برنج در مازندران به ۲ روش دوباره نشاء و یا دونوج ( پرورش ساقه شالی ) یا در اصطلاح فارسی رتون طی یک دهه گذشته بین شالیکاران مازندران تقریبا نهادینه شده است و بر اساس وضعیت آب و هوایی به خصوص روان آب های رودخانه ها کشت آن در مناطق مختلف استان متفاوت است .
در حالی که نخستین شالی کشت دوم از رقم طارم محلی وارد کارخانه ها شده است بررسی های میدانی خبرنگار ایرنا از شالیکوبی های مازندران نشان می دهد که که همچنان به مقدار زیادی از محصول برنج طارم محلی کشت اول به دلیل کم رونقی بازار آماده عرضه در انبارها وجود دارد.
اگرچه از دو هفته پیش بازار عرضه و تقاضای برنج کشت اول مازندران درآستانه ورود شالی کشت دوم با کاهشی شدن قیمت به صورت نسبی در شالیکوبی های استان با قیمت بین ۸۵تا ۹۰ هزار تومان در هر کیلو گرم خرید و فروش شد ،اما به نظر می رسد بار دیگر به رغم این که محصول با همان قیمت آماده عرضه وجود دارد ،اما خریدار ندارد.
دست اندرکاران بازار برنج مازندران که عمدتا صاحبان شالیکوبی ها هستند، می گویند که به رغم این که عمده کشاورزان حاضر هستند تا محصول کشت اول را عرضه و به فروش برساند ، اما تقاضای خرید به یکباره کم شده است.
رکود بازار برنج مازندران درحالی است که شالیکاران استان امسال بر خلاف سال‌های پیش به دلیل نوسانات شدید قیمت، کاهش ارزش پول و مهمتر از همه با توجه به هزینه بالا و کاهش درآمد؛ حدود ۷۰ روز پس از برداشت کشت اول روی قیمت پیشنهادی ۱۰۰هزار تومان ایستادگی کنند اما از ۲ هفته پیش به کاهش ۱۰ تا ۱۵هزار تومانی قیمت در هرکیلوگرم راضی شده و محصولشان را با قیمت ۸۵ تا ۹۰ هزار تومان فروختند اما به گفته مدیران شالیکوبی های استان اکنون عرضه وجود دارد ،اما خریدار نیست.
حدود نیمی از محصول کشت اول برنج در انبارها باقی مانده است
مدیر یک واحد شالیکوبی بخش لاله آباد بابل در گفت و گو با خبرنگار ایرنا ضمن تایید ورود شالی کشت دوم به کارخانه گفت که خرید و فروش برنج کشت اول متوقف شده است ،یعنی برنج آماده عرضه وجود دارد اما خریدار ندارد.
محمد موسوی با اظهار این نکته که از۲ هفته پیش تاکنون قیمت برنج از ۱۰۰هزار تومان به ۸۵ تا ۹۰ هزار تومان در هر کیلو گرم کاهش یافته است و تا حدودی نیز خرید و فروش صورت گرفت ،ادامه داد: از روز گذشته با ورود شالی کشت دوم بار دیگر شاهد رکود بازار برنج هستیم.
وی تصریح کرد: ورود شالی کشت دوم در حالی است که هنوز حدود ۴۵ درصد محصول کشت اول در اختیار شالیکاران در انبار های شالیکوبی ها موجود است، موجودی محصولی که کشاورزان آماده فروش آن با قیمت فعلی نیز هستند ،اما خریدار ندارد.
وی توضیح داد: معمولا استقبال خرید از برنج کشت دوم به دلیل کیفیت و عطر و طعم بهتر بین مصرف کنندگان بیشتر است و همواره بین ۱۰ تا ۱۵ درصد بیشتر از قیمت برنج کشت اول خرید و فروش می شود.
وی گفت: پیش بینی می شود تا آخر هفته برنج کشت دوم با قیمت ۱۰۵ تا ۱۱۰ هزار تومان وارد بازار استان مازندران شود.
علت بالا بودن قیمت برنج کشت دوم و یا دونوچ در مقایسه با دیگر ارقام ،تولید آن به صورت بیولوژیکی و استفاده نکردن از سموم ، برخورداری از ارزش غذایی زیاد ،کیفیت بهتر و داشتن عطر و طعم مناسب تر است.
برنج رتون اغلب به صورت سفارشی و با مقدار کم توسط کشاورزان عرضه می شود و این موضوع نیز یکی از دلایل بالا بودن قیمت این رقم به شمار می رود .
متضرر شدن شالیکاران مازندران روی قیمت ارقام کیفی پرمحصول
یکی از آگاهان بازار برنج مازندران با ذکر این نکته که برنج های کیفی طارم محلی و طارم هاشمی همواره مشتری دارد و به هیچ عنوان دغدغه ای برای فروش شالیکاران محسوب نمی شود ، گفت : اگرچه نوسانات قیمت و سرازیر شدن سود ناشی از افزایش غیر متعارف که به جیب دلالان می رود سبب عصبی شدن تولید کنندگان می شود اما امسال سال استثنایی به لحاظ تاب آوری کشاورزان در عرضه و رکود طولانی مدت بازار خرید و فروش برنج کیفی استان بوده است.
عزیز الله شهیدی فر افزود: این که کشاورزان پس از گذشت حدود سه ماه از برداشت کشت اول همچنان نیمی از محصولشان را در اختیار داشته باشند ، سابقه کمتری دارد.
وی با بیان این که با ورود برنج کشت دوم ، رونق بازار این محصول رخ می دهد، ادامه داد: به طور یقین با توجه به علاقمندی مصرف کنندگان به کشت دوم برنج ، خرید وفروش این رقم تا نرخ ۱۱۰ هزار تومان در هر کیلو گرم دور از انتظار نیست ، چراکه تفاوت قیمت محصول کشت دوم ۱۰ تا ۱۵درصد از کشت اول است.
وی توضیح داد: اکنون قیمت حداکثر ۹۰ هزار تومان کشت اول برنج طارم محلی و هاشمی برای تولید کنندگان رضایتبخش است و به نظر می رسد در آینده نزدیک با همین قیمت بازار این محصول رونق بگیرد.
وی رویکرد نظام و دولت را همواره در بخش زراعت برنج ،خودکفایی تولید این محصول با گسترش کشت ارقام پرمحصول توصیف کرد ،گفت: طبق آمار رسمی جهاد کشاورزی مازندران امسال از ۲۱۵ هزار هکتار از شالیزارهای استان حدود ۷۰ هزار هکتار زیر کشت ارقام پرمحصول به خصوص رقم کیفی فجر و شیرودی رفت ،اما کشاورزان طی سه هفته گذشته حداقل در هر کیلو گرم ۱۰ هزار تومان نسبت به قیمت کنونی متضرر و محصولشان را فروختند.
این کارشناس ارشد بازار محصولات کشاورزی مازندران با بیان این که انتظار بیش از حد کشاورزان در اعلام نرخ خرید تضمینی برنج ارقام پرمحصول سبب شد تا طاقتشان طاق شود و محصولشان را با قیمت دلخواه دلالان بفروشند ، افزود: در حالی که قیمت فعلی فجر حدود ۶۰ هزار تومان ، شیرودی ۴۸ هزار تومان و ندا تا ۴۰ هزار تومان است ، بیشتر کشاورزان سه هفته پیش محصولشان را در هر کیلو گرم از این ارقام ۱۰ تا ۱۲هزار تومان کمتر فروختند ، موضوعی که سبب بی انگیزگی کشاورزان در توسعه کشت این ارقام در سال آینده می شود.
شهیدی فر همه فعالیت محققان و ترویج دهندگان زراعت برنج در ۲ استان شمالی مازندران و گیلان که ۸۰ درصد برنج تولیدی کشور را در اختیار دارند ، برای توسعه کشت ارقام پرمحصول دانست و توضیح داد: بررسی ها نشان می دهد که پس از چهار دهه کار پژوهشی و تحقیقاتی موسسه برنج از بین معرفی بیش از ۴۰ رقم پرمحصول ، پنج تا ۶رقم کیفی پرمحصول برنج به خصوص شیرودی ، فجر ، ندا و روشن به نتیجه و رضایتمندی شالیکاران رسیده است که هر گونه بی توجهی به بازار فروش این ارقام ضربه زدن به فعالیت های موسسات تحقیقاتی کشاورزی ، ترویج و در نتیجه رویکرد خود اتکایی تولید برنج کشور است.
تمرکز تولید برای تحقق اهداف برنامه هم استان های شمالی بویژه مازندران و گیلان توسعه کشت و تولید ارقام پرمحصول است چراکه این ۲ استان حدود ۵۵۰ هزار هکتار زمین شالیزاری دارند که سالانه حدود ۸۵ درصد برنج مورد نیاز کشور را تامین می کنند. بر اساس طرح خوداتکایی برنج قرار بود سطح زیر کشت ارقام پرمحصول در این ۲ استان تا پایان برنامه ششم توسعه به ۲۵۵ هزار هکتار برسد ولی آنچه مسلم است از ۲ دهه پیش تاکنون مجموع سطح زیر کشت ارقام پرمحصول در این استان ها به نصف این رقم و حتی به ۱۲۰ هزار هکتار هم نرسیده است.
اصولا بازار برنج با بازار محصولات کشاورزی دیگر مانند گندم یا کلزا فرق دارد. یک سر بازار برنج و به عبارتی سر اصلی این بازار را شالیکوبی های تشکیل می دهند. برنج کشاورزان در این کارخانه ها جمع می شود و از آنجا هم به فروش می رسد. کشاورز گندمکار ، محصولش را پس از برداشت همان سر مزرعه به بالاترین قیمت به خریداران اعم از دولتی و غیردولتی می فروشد. اگر چنین نشد نهایتا به مراکز خرید تحویل می دهد و پولش را نقد یا نسیه می گیرد و خلاص می شود. بازار برنج اما اینگونه عمل نمی کند حتی اگر خرید تضمینی داشته باشد. برنج از شلتوک به دست می آید پس ابتدا باید به شالیکوبی برود و تبدیل شود. از آنجا به مشتری های در سراسر کشور اعم از تجاری و یا شخصی فروخته می شود. فروشنده هم می تواند کشاورز یا کارخانه دار شالیکوبی باشد.
همین مقایسه ساده نشان می دهد کسانی که فکر می کنند خرید تضمینی برنج مانند گندم و یا کلزا می تواند مشکل را حل کند ، چندان شناختی از بازار برنج ندارد.در خوشبینانه ترین حالت ، خرید تضمینی بدون برنامه ریزی به هر دو طرف خریدار که دولت باشد و کشاورز ، آسیب می رساند. دولت اگر شلتوک را بخرد باید مراحل بعدی را از خشک کردن تا تبدیل کردن به برنج ، خودش با تعریف بوروکراسی اضافی طی کند و اگر از کشاورز بخرد ، باید از مسیر کارخانه دار عبور کند که برای خودش هم خریدار است و هم فروشنده محسوب می شود.
به همین دلیل است که تاکنون هر برنامه ای برای توسعه کشت ارقام پرمحصول برنج با موفقیت همراه نبوده است. اظهارات کشاورزان هم نشان می دهد که تا زمانی که آنها از وضعیت تقاضا برای خرید محصولش به نتیجه دلخواه نرسد ، به هیچ عنوان دست به انتخاب رقم جدید نمی زند. تبلیغات در باره میزان محصول و کیفیت هم کمترین تاثیر را بر آنها دارد چون هم تجربه گذشته را دارند و هم طی کردن مسیر آزمون و خطا برایشان طولانی و پرهزینه است چون در نهایت باید بر اساس بازخوردی که از مشتری می گیرند ، تصمیم نهایی را اتخاذ کنند و رسیدن به این بازخورد یعنی از دست دادن دو فصل کشت محصول کیفی که کمتر کشاورز خرده پای برنج کار قادر به تحمل آن است.
کارشناسان کشاورزی علت توجه دوباره کشاورزان مازندران به کشت ارقام پرمحصول برنج را افزایش قیمت و بیشتر شدن میزان تقاضا برای این ارقام می دانند و معتقدند با آزاد شدن ارز برنج وارداتی و رقابتی شدن برنج های خارجی با برنج های ارقام پرمحصول که به مراتب کیفی تر است ،میزان استقبال برنج کاران مازندران به ارقام پرمحصول هر ساله بیشتر می شود.
برنج کاری یکی از مهم ترین فعالیت های کشاورزی در مازندران و منبع مهم درآمد کشاورزان استان است و با تولید بیش از یک میلیون تن، ۴۲ درصد برنج مورد نیاز کشور از این استان تامین می‌شود.
