این روزها برنج، شکر و گوشت رکود تازه‌ای را به لحاظ افزایش قیمت ثبت کرده‌اند.
آفتاب یزد: از ابتدای امسال هر افزایشی در قیمت دلار، بر قیمت اجناس مختلف تاثیر فوری داشت. در واقع افزایش نرخ ارز هم بازارهایی مانند طلا و سکه و ماشین را متاثر کرد و هم کالاهای مصرفی مردم را. اما چند وقتی است که نرخ ارز به ثبات رسیده و حتی طی چند روز گذشته و در راستای اخبار مربوط به مذاکرات وین و لغو تحریم‌های هسته ای، با روند کاهشی نیز همراه بوده است. با این حال اما کالاهای مصرفی مردم روز به روز در حال افزایش است و حتی قیمت برخی اقلام مثل برنج، در حال رکورد شکنیست! این مساله انتقادات بسیاری را به همراه داشت. مردم می‌گویند چرا گرانی دلار سریعا بر افزایش قیمت‌ها اثر می‌گذارد اما در کاهش آن نه؟ واقعیت این است که جامعه بر این اعتقاد است که کاهش قیمت دلار زمانی محرز و قابل لمس خواهد بود که با کاهش قیمت کالاها همراه باشد نه افزایش آن! با این همه باید دید دلیل رابطه معکوسی که این روزها نرخ ارز با قیمت اقلام ضروری پیدا کرده چه می‌تواند باشد؟
اقلامی که قیمتشان رکورد شکست
این روزها برنج، شکر و گوشت رکود تازه‌ای را به لحاظ افزایش قیمت ثبت کرده‌اند. اگر قیمت این کالاها را در مرداد ماه و در زمان آغاز به کار دولت سیزدهم با قیمت آنها در بهمن ماه مقایسه کنیم به خوبی متوجه روند صعودی آنها می‌شویم.
به عنوان نمونه قیمت سیب‌زمینی در ماه‌های اخیر تا ۱۰۰ درصد افزایش قیمت داشته است و در در روزهای گذشته به یکی از صیفی جات گران قیمت در بازار تبدیل شده است، متوسط قیمت سیب زمینی در مرداد ماه امسال حدود ۶ هزار تومان بود اما در حال حاضر این محصول با قیمتی حدود ۱۴ هزار تومان به فروش می‌رسد اگرچه دولت وعده داده که سیب زمینی را با قیمت ۱۰ هزار تومان در بازار پخش کند.
قیمت گوجه هم یکی دیگر از اقلام پرمصرف خوراکی است که در مرداد ماه امسال حدود ۶ هزار تومان در میوه فروشی‌های سطح شهر قیمت‌گذاری شده بود اما در حال حاضر قیمت آن به حدود ۱۲ تا ۱۵ هزار تومان رسیده است.
مورد بعدی مربوط به گوشت قرمز می‌شود، در مرداد ماه قیمت هر کیلو گوشت گوسفندی حدود ۱۴۰ هزار تومان بود اما در بهمن ماه قیمت هر کیلو از این محصول پروتئینی به بالای ۲۰۰ هزار تومان رسید.
قیمت مرغ و تخم مرغ هم در ماه‌های اخیر افزایش داشته است، در مرداد ماه هرکیلوگرم مرغ بین ۳۷ تا ۴۰ هزار تومان به دست مصرف‌کننده می‌رسید و هم اکنون هر کیلو مرغ بین ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان فروخته می‌شود البته قیمت مرغ در ماه‌های گذشته فرازو نشیب بسیاری داشت اما در بهمن ماه نسبت به مرداد ماه تغییر چندان محسوسی ندارد.
یک شانه تخم مرغ بسته بندی هم در مرداد ماه حدود ۴۰ تا ۴۵ هزار تومان فروخته می‌شد اما در ماه‌های بعد، قیمت آن به ۸۰ هزار تومان هم رسید با این حال در حال حاضر هر شانه تخم مرغ بین ۴۵ تا ۶۰ هزار تومان در سوپرمارکت‌های سطح شهر فروخته می‌شود.
حالا به یکی دیگر از کالاهای اساسی یعنی شکر می‌رسیم این محصول در حال حاضر با قیمت هرکیلوگرم ۲۰ تا ۲۵ هزار تومان فروخته می‌شود درحالی که در مرداد ماه قیمت آن حدود ۱۵ هزار تومان بود.
دیگر کالای اساسی خوراکی برنج است که در ماه‌های گذشته با رشد خیره کننده‌ای مواجه بوده است، قیمت هر کیلو برنج ایرانی در مرداد ماه سالجاری ۳۵ تا ۵۰ هزار تومان بود اما در حال حاضر قیمت آن در بازار به ۱۰۰ هزار تومان رسیده است اتفاقی که ممکن است موجب حذف کامل برنج از سفره ایرانی‌ها شود.
اگرچه رئیس جمهوری بارها به اهمیت ثبات در بازار و منطقی شدن نرخ کالاهای اساسی تاکید کرده اما افزایش قیمت این کالاها حکایت از انقباض و کوچک شدن سفره‌های مردم به خصوص دهک‌های فرودست درآمدی دارد و با وضعیت ایجاد شده بسیاری از اقلام خوراکی حتی ساده‌ترین آنها از جمله برنج و مرغ هم در حال حذف شدن از سبد خرید خانوارها هستند.
افت ۱۴ درصدی قیمت دلار در دو ماه گذشته
این در حالی است که نرخ آزاد فروش دلار طی معاملات دو روز کاری هفته جاری تا ۲۶ هزار و ۵۵۰ تومان پایین آمده و به پایین‌ترین حد خود از ۲۳ مرداد ماه تا کنون رسیده است؛در حالی که نرخ ارز در جریان مبادلات ۱۵ آذر ماه سال جاری تا ۳۱ هزار و ۱۰۰ تومان هم صعود کرده بود.
در واقع نرخ آزاد فروش دلار پس از آن که دولت بایدن برخی از معافیت‌‌ها تحریمی ایران را با هدف رسیدن به توافق بازگرداند، طی داد و ستدهای دو روز گذشته نزدیک به هزار تومان کاهش یافت.
بدین ترتیب قیمت فروش هر دلار آمریکا در بازار آزاد تهران طی دو ماه گذشته و با افزایش امیدواری‌ها نسبت به حصول توافق میان ایران و آمریکا در نتیجه مذاکرات وین که با هدف احیای برجام و لغو تحریم‌ها در جریان است با ۴ هزار و ۵۵۰ تومان کاهش (معادل ۱۴.۶ درصد) از ۳۱ هزار و ۱۰۰ تومان به ۲۶ هزار و ۵۵۰ تومان رسیده است.
در همین مدت، بانک مرکزی نیز نرخ رسمی عرضه دلار آمریکا را از ۲۷ هزار و ۸۲۴ تومان به ۲۴ هزار و ۳۶۱ تومان در جریان خرید و فروش‌های صبح روز گذشته کاهش داد. البته بانک مرکزی با نزدیک شدن به ساعت‌های پایانی معاملات نرخ رسمی خود را به ۲۴ هزار و ۴۰۲ تومان افزایش داد که موجب شد، نرخ ۲۶ هزار و ۵۵۰ تومانی صبح روز گذشته از مرز ۲۶ هزار و ۸۰۰ تومان عبور کند اما این نرخ همچنان پایین‌ترین نرخ از ۲۴ مرداد ماه تا کنون محسوب می‌شود.
چرا اقلام ارزان نمی‌شوند؟
پیش از این مسئولان هر گونه افزایش قیمت را در بازار به افزایش نرخ ارز نسبت می‌دادند و در راستای این موضوع شاهد گرانی‌های کمر شکنی در جامعه بودیم. اما حالا که نرخ ارز در حال نزول است باز هم با افزایش قیمت‌ها در بازار مواجه هستیم! دلیل این موضوع چیست؟
هادی حق شناس، اقتصاددان در این رابطه به آفتاب یزد گفت:« بخشی از افزایش قیمت‌ها به دلیل اصطلاحا «چسبندگی قیمت» است؛ بدین معنا که کالایی که قیمتش افزایش یافت، اگر عوامل افزایش قیمت آن هم از بین برود باز هم زمان می‌برد تا دوباره با کاهش قیمت آن کالا مواجه شویم.»
وی تصریح کرد:« از سوی دیگر کمبود عرضه در اقتصاد منجر به افزایش قیمت می‌شود. وقتی به هر دلیلی تعادل عرضه و تقاضا در مورد یک کالا به هم میخورد، خود به خود موجب افزایش قیمت می‌شود و این موضوع ارتباطی با نرخ ارز ندارد. به همین دلیل هم حتی وقتی نرخ ارز ثبات داشت ما باز هم شاهد افزایش قیمت بودیم. با همه این تفاسیر نکته حائز اهمیت این است که در کشور ما نرخ ارز یکی از لنگر‌های اقتصادی به شمار می‌آید یعنی وقتی نرخ ارز تغییر می‌کند همه منتظر هستند تا قیمت کالاها نیز تغییر یابد. اما آن چه که مسلم است این است که در سال جاری به خصوص در روزهای اخیر ما شاهد کاهش نرخ دلار بودیم، اما آثار آن را بلافاصله در همه کالا شاهد نبودیم. با این حال اگر بازار احساس کند که کاهش نرخ ارز ماندگار است آن وقت می‌توانیم آثار آن را مثلا در کاهش قیمت خودرو به خصوص خودرو‌های خارجی شاهد باشیم اما نمی‌توانیم تاثیر آن را در کاهش قیمت اقلامی مثل برنج و سیب زمینی ببینیم. این در حالی است که افزایش نرخ ارز تاثیر مستقیمی بر افزایش قیمت همین کالاها دارد.»
این اقتصاددان تاکید کرد:« این موضوع از جمله تناقض‌هایی است که در اقتصاد کشور ما وجود دارد. یکی دیگر از همین تناقض‌ها این است که سهم تجارت خارجی ما به تولید ناخالص ملی شاید کمتر از یک سوم باشد اما هر اتفاقی در تجارت خارجی رخ دهد، تاثیر آن بر دو سوم دیگر بیشتر است و دلیل آن هم این است که نرخ دلار به لنگر اقتصاد داخلی ما تبدیل شده است. دلیل این اتفاق هم این است که سیاستگذاران قیمت واقعی ارز را نمی‌پسندند و اجازه نمی‌دهند که اقتصاد با ارز تک نرخی اداره شود بنابراین چون ارز چند نرخی است آثار آن را بر سایر متغیرهای اقتصاد شاهد هستیم. این نشان می‌دهد سیاستگذاران اقتصادی ما نتوانستند متغیر نرخ ارز را به عنوان لنگر از اقتصاد کشور حذف کند.»
