مالیات بر عایدی سرمایه و چالش های پیش رو

این مالیات بر سود سرمایه افراد، از جمله مسکن، زمین و … اعمال می‌شود. در واقع این طرح روی مالیات بر فعالیت‌های سوداگری که تا به حال جایی ثبت نشده و با درآمدهای کلان و نجومی در زمان محدود و بدون پرداخت مالیات، تمرکز دارد و شامل چهار عنوان ارز، املاک، خودرو و سکه می‌شود. طرح مالیات بر عایدی سرمایه در صورت اجرای صحیح، می‌تواند در اقتصاد کشور تحولی به وجود آورد و موجب کوتاه شدن دست دلالان از بازار کالاهای سرمایه‌ای شود.

این امر که مالیات بر عایدی سرمایه به طور دقیق بر چه مواردی اعمال می‌شود ممکن است در کشورهای مختلف به دلایل مختلف سیاسی و اقتصادی با هم تفاوت داشته باشند و تا زمانی که دارایی‌هایتان در اختیار خودتان باشد،  مالیاتی برای آن‌ها محاسبه نمی‌شود. اصلی‌ترین مواردی که بر آن‌ها مالیات عایدی سرمایه اعمال می‌شود،  مالیات بر عایدی سهام و مالیات بر عایدی مسکن است. در واقع می‌توان این گونه بیان کرد که بر تمامی کالاهایی که خرید و فروش آن‌ها به نوعی دلالی در نظر گرفته شود، مالیات بر عایدی سرمایه تعلق می‌گیرد.

برای اخد این مالیات دلایل و اهداف زیادی وجود دارد که در پایین به عمده‌ترین این دلایل اشاره می‌شود: جلوگیری از سوداگری برخی از سود جویان در بخش‌های قابل سرمایه‌گذاری از قبیل مسکن، سکه و ارز یکی از اهداف دولت برای وضع کردن مالیات بر عایدی سرمایه است. از دیگر اهداف این مالیات می‌توان ایجاد یکپارچگی، انسجام و کارایی نظام مالیاتی را نام برد و یکی از دلایل اخد مالیات بر عایدی سرمایه این است که دولت‌ها می‌خواهند درآمدها در میان مردم به صورت مناسبی توزیع شود و با کمک این مالیات از افزایش درآمد بی‏وقفه‏ی سرمایه‌دارها و ایجاد شکاف طبقاتی جلوگیری می‌شود.

یکی از روش‌های ایجاد عدالت اجتماعی، برقراری عدالت مالیاتی است که با دریافت مالیات بر عایدی سرمایه برای به وقوع پیوستن این عدالت تلاش می‌شود و از راه‌کارهای پیشگیری فرار از مالیات برخی افراد، وضع چنین طرح‌های مالیاتی است. مالیات بر عایدی سرمایه مزیت‌های زیادی دارد که از مهم‌ترین‌های این مزایا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: با اخذ مالیات بر عایدی سرمایه، سرمایه‌ی قابل توجهی به بخش‌های مولد و اقتصادی تخصیص داده می‌شود که برای رشد اقتصادی کشور بسیار مفید و موثر است وکم کردن موارد فرار مالیاتی برخی از سود جویان نیز می‌تواند یکی از مزیت‌های دریافت مالیات از عایدی سرمایه باشد و هم چنین دولت‌ها می‌توانند به کمک مالیات بر عایدی سرمایه، درآمدها را به صورت عادلانه بین مردم تقسیم کنند و به این طریق از ایجاد اختلاف و شکاف طبقاتی پیشگیری می‌شود.

مهم‌ترین هدف مالیات بر عایدی سـرمایه کنتـرل بی‌ثباتی قیمت‌ها و کاهش عملیات سفته‌بازی و سوداگرانه است و در این راستا قانون گذاری بر اساس ملاحظات زیر است: تمایز بین نرخ ها و معافیت ها در مورد عایدی بلندمدت و کوتاه مدت، تمـایز بـین نرخ‌ها و معافیت‌ها در مورد عایدی افراد و شرکت‌ها و شیوه لحاظ نمودن تورم در مورد عایدی کوتـاه مدت و بلند مدت است که در همه این موارد شیوه وضع مالیات طوری است که عایدی کوتـاه مـدت را منع و عایدی بلند مدت را تشویق می‌نماید.

در طرح مالیات بر عایدی سرمایه، به تعداد اعضای خانوار تا سقف ۴ ملک مسکونی، معافیت داده شده است؛ فلسفه‌ این کار این بود که خانواری که برای نیاز مصرفی خود ملک می‌خرند، مشمول مالیات نشوند. در این طرح حتی اگر خانوار بیش از این تعداد ملک بخرند ولی بلندمدت نگه دارند، هم نرخ مالیاتی هم مأخذ آن کاهش پیدا می‌کند و مالیات آنها به حداقل می‌رسد. بنابراین این طرح صرفاً به دنبال أخذ مالیات از سوداگران است.

وی در ادامه بیان کرد: در مورد خودرو نیز‌ به تعداد اعضای خانوار، تا سقف ۴ خودرو معافیت مالیاتی داده شده است. در مورد طلا، به هر یک از اعضای خانوار در هر ۵ سال، معادل ۲۰۰ گرم طلای ۱۸ عیار معافیت داده شده است؛ مثلا خانوار ۵ نفره، معادل ارزش ۱ کیلوگرم طلای ۱۸ عیار معافیت مالیاتی دارد. بنابراین این طرح کاملاً به دنبال این مسئله است که به هیچ عنوان نیاز مصرفی جامعه مشمول مالیات نشود.

این نماینده مجلس یادآور شد: بنابراین مالیات بر عایدی سرمایه مربوط به کسانی است که بیش از نیاز مصرفی خود، مسکن، خودرو و طلا خرید و فروش می‌کنند. با وضع مالیات بر فعالیت این افراد، عملاً سوداگری در این بازارها کاهش یافته و ثبات در این بازارها را شاهد خواهیم بود.

اهداف گرفتن مالیات بر عایدی سرمایه

برای اخذ این مالیات دلایل و اهداف زیادی وجود دارد که در پایین به عمده ترین این دلایل اشاره می شود:

• جلوگیری از سودا گری برخی از سود جویان در بخش های قابل سرمایه گذاری از قبیل مسکن، سکه و ارز یکی از اهداف دولت برای وضع کردن مالیات برعایدی سرمایه است.
• از دیگر اهداف این مالیات می توان به ایجاد کردن یکپارچگی، انسجام و کارایی نظام مالیاتی را نام برد.
• یکی از دلایل اخد مالیات بر عایدی سرمایه این است که دولت ها می خواهند درآمدها در میان مردم به صورت مناسببی توزیع شود و با کمک این مالیات از افزایش درآمد بی وقفه سرمایه دار ها و ایجاد شکاف طبقاتی جلوگیری می شود.
• یکی از روش های ایجاد کردن عدالت اجتماعی، برقراری عدالت مالیاتی است که با دریافت مالیات بر عایدی سرمایه برای به وقوع پیوستن این عدالت تلاش می شود.
• از راهکارهای پیشگیری از فرار مالیاتی برخی افراد، وضع کردن چنین طرح های مالیاتی است.

مزیت مالیات گرفتن از عایدی سرمایه

• گرفتن مالیات از عایدی سرمایه مزیت های زیادی دارد که از مهم ترین های این مزایا می توان به موراد زیر اشاره کرد:
• کم شدن نوسانات قیمتی در بازارهای متفاوت و بالا رفتن قابلیت پیش بینی بودن بازارها.
• از مزایای دریافت مالیات عایدی سرمایه می توان به کاهش یافتن نرخ تورم در کشور اشاره کرد.
• با اخذ مالیات بر عایدی سرمایه، سرمایه قابل توجهی به بخش های مولد و اقتصادی تخصیص داده می شود که برای رشد اقتصادی کشور بسیار مفید و موثر است.
• کم کردن موارد فرار مالیاتی برخی از سود جویان نیز می تواند یکی از مزیت های دریافت مالیات از عایدی سرمایه باشد.
• دولت ها می توانند به کمک دریافت کردن مالیات از عایدی سرمایه، درآمدها را به صورت عادلانه بین مردم تقسیم کنند و به این طریق از ایجاد اختلاف و شکاف طبقاتی پیشگیری می شود.

انواع مالیات بر عایدی سرمایه

مالیات بر عایدی سرمایه بر سودی که از فروش انواع دارایی های غیر تولیدی کسب می شود تعلق می گیرد. این دارایی ها می توانند شامل زمین، سهام، مسکن، اوراق بهادار، آثار هنری، عتیقه جات و تمامی چیزهایی است که بدون این که بر روی آن ها فعالیتی کرده باشید برای شما سود به همراه داشته باشند. حتی خودروی اتومبیل هم می تواند در میان کالاهایی باشد که بر آن ها مالیات بر عایدی سرمایه اعمال می شود. این امر که مالیات عایدی سرمایه به طور دقیق بر چه مواردی اعمال می شود بسته به کشور مد نظر دارد و در کشورهای مختلف این موارد ممکن است به دلایل مختلف سیاسی و اقتصادی با هم تفاوت داشته باشند. لازم به توجه است که مالیات بر عایدی سرمایه زمانی اعمال می شود که دارایی های خود را به فروش برسانید و از این فروش سودی دریافت کنید.

تا زمانی که دارایی هایتان در اختیار خودتان باشد مالیاتی برای آن ها محاسبه نمی شود.اصلی ترین مواردی که بر آن ها مالیات عایدی سرمایه اعمال می شود مالیات بر عایدی سهام و مالیات بر عایدی مسکن است. در واقع می توان این گونه بیان کرد که بر تمامی کالاهایی که خرید و فروش آن ها به نوعی دلالی در نظر گرفته شود، مالیات بر عایدی سرمایه تعلق می گیرد.

مالیات بر عایدی مسکن 

جزو مهم ترین موارد مالیات بر عایدی سرمایه، مالیات بر عایدی مسکن است که در تمامی کشورهای جهان می توان از مالیات بر عایدی مسکن به عنوان یکی از اصلی ترین و مهم ترین منابع مالیات عایدی سرمایه نام برد و دلالان و بنگاه داران مسکن در زمره ی عمده ی ترین پرداخت کننده های مالیات بر عایدی مسکن هستند.

در کشورهای مختلف این قانون به روش های متفاوتی اجرا می شود. به طور معمول هر فرد برای یک ملک یا مسکن نیازی به پرداخت مالیات بر عایدی مسکن ندارد و در برخی کشورها نیز مسکنی که در آن مودی ساکن است نیز شامل قانون پرداخت مالیات بر عایدی مسکن نمی شود. از طرفی در برخی موارد حد فاصل بین خرید و فروش مسکن و هم چنین تعداد مسکن می تواند از مواردی باشد که مورد توجه قرار می گیرد.

از اصلی ترین دلایل وضع قانون مالیات بر عایدی مسکن جلوگیری از احتکار و سود جویی برخی از سوداگران در بخش مسکن و کنترل کردن تورم در این حوزه است که در کشور ما به وفور دیده می شود.

مالیات بر عایدی سرمایه املاک 

املاک در طبقه بندی مواردی که مشمول مالیات عایدی سرمایه می شوند، در ردیف مسکن و زمین قرار می گیرد و تمامی مواردی که در بالا ذکر شد برای آن صدق می کند. در برخی از کشور ها تعیین کننده مالیات بر عایدی سرمایه املاک فاصله زمانی بین خرید و فروش ملک است. در واقع این مالیات برای جلوگیری از احتکار و سوداگری و سودجویی ایجاد شده در حالی که متاسفانه در کشور ما این مسائل به طور گسترده دیده می‌شود.