با دیدن مورچه‌ها نخستین نکته‌ای که به ذهن خطور می‌کند، پویایی همیشگی آنهاست. این حشره همواره در حال حرکت و جنب و جوش است و این نکته حتی به سوژه بسیاری از جملات ارزشمند و ضرب‌المثل‌ها تبدیل شده است.
در دنیای مورچه‌ها نکات زیادی وجود دارد که برای دانشمندان به معما تبدیل شده است. یکی از جالب توجه‌ترین این معماها را می‌توان در قالب این سوال مطرح کرد که آیا مورچه‌ها می‌خوابند؟ در پاسخ باید گفت قطعا این‌گونه است. در حقیقت آنها هم همچون موجودات دیگر استراحت می‌کنند.
نگاهی به تمامی اجتماعات کوچک و بزرگ دنیای مورچه‌ها نشان می‌دهد همواره تک مورچه‌هایی هستند که بدون این‌که کاری انجام دهند در یک نقطه ایستاده‌اند. در چنین وضعیتی آنها در خواب هستند و این همان استراحتی است که از آن برای مورچه‌ها یاد می‌شود. اما این تنها بخشی از وضعیت خواب و کم‌تحرکی در مورچه‌هاست. مطالعات دانشمندان نشان می‌دهد مورچه‌ها در دمای پایین تقریبا غیرفعال می‌شوند و برخی گونه‌های آنها نیز در طول فصل زمستان به خواب زمستانی فرو می‌روند.
مورچه‌هایی که به خواب می‌روند از نظر بدنی تحلیل رفته و در عین حال میزان واکنش آنها نسبت به محرک‌های محیطی نیز کاهش پیدا می‌کند. این خود نتیجه فیزیولوژی خاص این حشرات در دماهای پایین است. اکنون پرسش دیگری مطرح می‌شود این‌که آیا مورچه‌ها خواب هم می‌بینند؟ مطالعات دانشمندان نشان می‌دهد خواب دیدن به برخورداری از یک سیستم پیچیده مغزی نظیر آنچه که ما انسان‌ها از آن بهره‌مند هستیم، نیاز دارد.
اما نگاهی به دنیای مورچه‌ها نشان می‌دهد این حشرات از سیستم مغزی چندان پیچیده‌ای برخوردار نیستند تا بتوان در نتیجه آن الگوهای مختلف امواج مغزی را مشاهده کرد. در نتیجه مورچه‌ها در حین خواب یا استراحت خواب نمی‌بینند. دنیای مورچه‌ها همواره برای دانشمندان مملو از راز و شگفتی بوده است. این حشرات دارای یکی از پیشرفته‌ترین سیستم‌های زندگی اجتماعی در دنیای حیات وحش هستند. حس همکاری و نظم در میان این حشرات زبانزد است و جالب این‌که دانشمندان تلاش می‌کنند با مطالعه دقیق این حشرات و برملا ساختن رازهای زندگی آنها، فناوری‌های مختلف کاربردی برای زندگی اجتماعی انسان ارائه کنند.
فاطمه پورمزرعه
