یک کارشناس اخلاقی با تاکید بر این موضوع که صله رحم جزو آداب دین و از ارکان فرهنگ غنی ایرانی محسوب می‌شود، گفت: احادیث و آیات و روایات بسیار زیادی در رابطه با صله رحم و رفت و آمد داریم. در سوره «رعد» وارد شده است که از حال یکدیگر با خبر شدن و به دیدن یکدیگر رفتن از جمله اوصاف خردمندان است.
سرویس مذهبی اقتصاد شمال ،حجت‌الاسلام‌والمسلمین بهاری با تاکید بر این موضوع که پروردگار متعال در شاکله خلقت انسان یک چیزی را آفریده که از آن به عنوان محبت نام برده می‌شود اظهار کرد: خلقت وجودی انسان با محبت عجین شده است. همانگونه که هدف از خلقت و آفرینش انسان بی‌دلیل نبوده است قرار دادن محبت در وجود انسان نیز نشأت گرفته از یک هدفی روشن است.
وی با تاکید بر این مطلب که خداوند محبت به همجنس و هم نوع را در وجود انسان قرار داده است و برای آن ارزش و احترام زیادی قائل شده است گفت: در رابطه با محبت به همنوع به قرابت نسلی و ژنتیکی تاکید ویژه‌ای شده است که ما باید نسبت به اطرافیان و به خصوص خویشاوندان نگاه محبت آمیزی داشته باشیم. در آیه ۸۳ سوره بقره «وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ لَا تَعْبُدُونَ إِلَّا اللَّهَ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا وَذِی الْقُرْبَی وَالْیَتَامَی وَالْمَسَاکِینِ وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا وَأَقِیمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّکَاةَ ثُمَّ تَوَلَّیْتُمْ إِلَّا قَلِیلًا مِنْکُمْ وَأَنْتُمْ مُعْرِضُونَ…»؛ و چون از فرزندان اسرائیل پیمان محکم گرفتیم که جز خدا را نپرستید و به پدر و مادر و خویشان و یتیمان و مستمندان احسان کنید و با مردم [به زبان] خوش سخن بگویید و نماز را به پا دارید و زکات را بدهید آنگاه جز اندکی از شما [همگی] به حالت اعراض روی برتافتید.» خداوند مطرح می‌کند که باید احسان و محبت نسبت به پدر و مادر داشته باشیم و همچنین ذی‌القربی هم جز این دسته هستند. همچنین در آیه ۹۰ سوره «نحل» خداوند انسان را به عدل و احسان و عدالت و همچنین محبت به خویشاوندان دعوت می‌کند. در این آیه آمده است: «إِنَّ اللّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الإِحْسانِ وَ إِیتاءِ ذِی الْقُرْبی وَ یَنْهی عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ وَ الْبَغْیِ یَعِظُکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ…» خداوند به عدل و احسان و بخشش به نزدیکان فرمان می‌دهد و از فحشاء و منکر و ستم نهی می‌کند؛ خداوند به شما اندرز می‌دهد، شاید متذکر شوید.»
این استاد اخلاق با تاکید بر این مطلب که وقتی به ادامه آیات در سوره نحل توجه می‌کنیم می‌بینیم که احسان و توجه به رحم (هم ژن) و صله رحم برای ما کاربرد ویژه‌تری پیدا می‌کند یادآور شد: صله رحم یعنی دیدن همدیگر و نسبت به یکدیگر محبت داشتن و خبر از حال هم داشتن که این امر جز اوصاف خردمندان است. خداوند در آیات ۱۹ تا ۲۱ سوره «رعد» می‌فرماید: «أَفَمَنْ یَعْلَمُ أَنَّمَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ الْحَقُّ کَمَنْ هُوَ أَعْمَیٰ ۚ إِنَّمَا یَتَذَکَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ (۱۹) الَّذِینَ یُوفُونَ بِعَهْدِ اللهِ وَلاَ یَنقُضُونَ الْمِیثَاقَ (۲۰) وَالَّذِینَ یَصِلُونَ مَا أَمَرَ اللهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَیَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَیَخَافُونَ سُوءَ الْحِسَابِ (۲۱)…». آیا کسی که می‌داند آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده حقّ است، همانند کسی است که نابیناست!؟ تنها خردمندان متذکّر می‌شوند. (۱۹) همان کسانی که به عهد الهی وفا می‌کنند، و پیمان را نمی‌شکنند (۲۰) و کسانی که پیوندهایی را که خدا دستور به برقراری آن داده، برقرار می‌دارند؛ و از پروردگارشان می‌ترسند؛ و از بدی حساب (روز قیامت) بیم دارند (۲۱)» و شرایط و اوصاف انسان‌های خردمند را اینگونه مطرح می‌کند.؛ یعنی آنهایی که با پروردگار عالم ارتباط داشته و صاحب اندیشه هستند.
بهاری در ادامه با اضافه کردن این مطلب که خداوند در ادامه آیات سوره رعد یعنی «وَالَّذِینَ یَنقُضُونَ عَهْدَ اللهِ مِنْ بَعْدِ مِیثَاقِهِ وَیَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَیُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُوْلَئِکَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ؛ آنها که عهد الهی را پس از محکم کردن می‌شکنند، و پیوندهایی را که خدا دستور به برقراری آن داده قطع می‌کنند، و در روی زمین فساد می‌نمایند، برای آنهاست لعنت (و دوری از رحمت الهی)؛ و مجازات سرای آخرت!» یعنی در آیه ۲۵ این سوره بیان می‌کند که اگر کسی برعکس این را عمل کند و قطع رحم کند مورد لعنت خداوند واقع می‌شود تاکید کرد: در آیه اول سوره نساء نیز خداوند انسان را منع کرده است که قطع رحم کند. در آیه ۴۴ سوره مریم هم تاکید بر رفت و آمد و صله رحم شده است.
احادیث دینی که تاکید بر صله رحم و افزایش روزی دارند
وی در ادامه با اشاره با این موضوع که در روایات مفصلی که از ائمه (ع) نقل شده است به بحث صله رحم توجه ویژه‌ای شده است گفت: از جمله این احادیث این است که پیامبر (ص) می‌فرمایند: ” کسی که صله رحم می‌کند طول عمر دارد و فقر از او دور می‌شود. ” این حدیث در «بحارالانوار» جلد ۷۱، صفحه ۸۸ آمده است. همچنین پیامبر (ص) در جایی دیگر فرموده‌اند: ” صله رحم باعث پاک شدن اموال و توسعه رزق و دفع بلا می‌شود. ” امام باقر (ع) نیز در روایتی می‌فرمایند: “صله رحم، تزکیه نفس، رشد ثروت و آسان شدن حساب را در پی دارد. همچنین در حدیثی دیگر می‌فرمایند: “کسی که دوست دارد رزق او وسیع و زمان مرگش به عقب بیفتد صله رحم کند. ”
این استاد و خطیب دینی با تاکید بر این مطلب که حسن رفتار و پاکی روح به صله رحم گره خورده است، گفت: پیامبر (ص) در حدیث دیگری می‌فرمایند: “آباد شدن سرزمین‌ها در صله رحم است. ” برای رفت و آمد آدابی در دین اسلام وارد شده است که از جمله آنها این است که اگر فردی از نظر مالی بهره‌ای از مال و مکنت دارد بهتر است اگر می‌خواهد به دیدار فردی برود که یک مقدار از او تهی‌دست‌تر است هدیه‌ای مناسب برای او تهیه کند اما طوری که این هدیه منت و تحقیر را در پی نداشته باشد بلکه در اوج محبت و سخاوت باشد. متمولین اگر به ذی‌القربی خود برسند بزهکاری پایین می‌آید و اجتماع رشد می‌کند؛ اما اگر برعکس شود و قطع رحم صورت بگیرد طبق حدیثی از حضرت علی (ع)، ثروت در دست افراد شرور قرار می‌گیرد. همچنین پیامبر (ص) در حدیثی اشاره می‌کنند که، ” خداوند افرادی را که قطع رحم می‌کنند مورد رحمت قرار نمی‌دهد. ”
صله رحم از سه جهت مورد توصیه اسلام است
بهاری در ادامه با اشاره به اینکه صله رحم از سه جهت مورد توصیه اسلام است گفت: اسلام به صله رحم توصیه کرده، اگرچه به اندازه یک سلام و یا نوشیدن آب باشد و یا اینکه اگر افرادی با تو قطع رابطه کرده‌اند شما به دیدار آنها برو ولو با یک سلام و علیک اما نباید قطع رحم داشته باشیم. در جلد ۲ اصول کافی آمده است که امام علی (ع) خطبه می‌خواند و در بخشی از این خطبه حضرت می‌فرمایند: “خدایا ببخش آن گناهی را که عجل و مرگ را زود می‌رساند. شخصی گفت: مگر این چنین گناهی وجود دارد!؟ حضرت فرمودند بله، اگر کسی قطع رحم کند. ” اینها گوشه‌ای از تأکیدات صله رحم در دین اسلام است.
با صله رحم دل‌ها نزدیک می‌شود و محبت الهی بیشتر می‌شود
وی در ادامه با تاکید بر این مطلب که در فرهنگ غنی ایرانی نیز به صله رحم توجه ویژه‌ای شده است که از جمله آن را در سال نو می‌توانیم ببینیم، ادامه داد: صله رحم جزو فرهنگ ایرانی‌هاست که به مناسبت‌های مختلف به دیدار یکدیگر می‌روند. میهمانی و صله رحم آداب و رسومی دارد که از جمله آن این است که اگر در دید و بازدیدها اگر فردی از بعد مادی ضعفی دارد اما در کمال انسانیت است ما موظف هستیم به او احترام بگذاریم، نه فقط در ایام سال نو، بلکه باید در طول سال به این امر اهتمام ویژه‌ای داشته باشیم و از این طریق اسباب آشتی و وحدت ایجاد شود. با صله رحم دل‌ها نزدیک می‌شود و محبت الهی بیشتر می‌شود.
این سفارش اسلام و فرهنگ ایرانی است که به دیدار یکدیگر بروید ولی مراقب باشید که به گناه نیفتید یعنی اگر می‌بینیم فردی از نظر شرایط مالی و یا روحی نیازمند کمک است به او کمک کنیم و گره از کارش باز کنیم. در صله رحم به ما سفارش شده است که اگر می‌توانیم باری از دوش فردی برداریم این کار را انجام بدهیم و از چشم و هم چشمی‌ها به خصوص در این وانفسای مشکلات اقتصادی دوری کنیم.
این خطیب و سخنران دینی گفت: امسال که مزین به نام حضرت علی (ع) و پیامبر اکرم (ص) است یکی از مکارم اخلاق این بزرگان صله رحم و دید و بازدید است. این امر عزت و کرامت و شخصیت انسان را بالا می‌برد.
در مورد میهمانی دادن در بخش‌هایی از جامع الاخبار و یا کنز العلماء آمده است که پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: ” هر خانه‌ای که میهمان در او نباشد فرشته بر آن وارد نمی‌شود. “همچنین در جای دیگری می‌فرمایند: ” از میهمانی دادن نترسید چرا که میهمان روزی را می‌آورد و گناهان را می‌برد. ” همچنین در جایی وارد شده است که ” اصحاب حضرت علی (ع) را دیدند که ناراحت بوده است و وقتی دلیل ناراحتی ایشان را پرسیدند، فرمودند: هفت روز است در خانه ما میهمان وارد نشده است.
” در دیگر احادیث دینی وارد شده است که ” از میهمان در دو شب اول پذیرایی می‌شود و در شب سوم جزو اهل خانه است و هر چه بود با هم می‌خورند. ” پیامبر اکرم (ص) در حدیثی دیگر با تاکید بر مهم بودن صله رحم در اسلام می‌فرمایند: ” ولیمه دادن در روز اول حق است، روز دوم احسان و روز سوم شهرت و خودنمایی است.
” همچنین امام رضا (ع) می‌فرمایند: ” مردی حضرت علی (ع) را دعوت کرد و حضرت به سه شرط دعوت را پذیرفت. اول اینکه چیزی از بیرون برای او تهیه نکند و دوم در حق زن و فرزندش اجحاف نشود و سوم اینکه خود را به زحمت زیادی نیندازد. ” دلیل تمام این احادیث و گفتارها این است که با وجود تمام مشکلاتی که وجود دارد صله رحم با تمام سادگی و عزت و کرامت برپا باشد چرا که اینگونه مردم راحت‌تر از حال یکدیگر باخبر می‌شوند و درصدد رفع مشکلات برمی‌آیند.
ایسنا
