بانک مرکزی تاکنون اقدامات موفقیت‌آمیزی برای کنترل ریال و به تبع آن کنترل قیمت‌ها در بازار ارز در پیش گرفته است.
وحید شقاقی‌شهری*از آنجا که فضای اقتصاد ایران مملو از مشکلات و چالش‌های لاینحل اقتصادی شده، بانک مرکزی در تلاش است راهکارهای سیاستی خود را برای عبور موفقیت‌آمیز از شرایط کنونی ارائه دهد. برگزاری نشست‌های دوره‌ای رییس بانک مرکزی با اقتصاددانان نیز برای همین منظور انجام می‌شود.
بانک مرکزی تاکنون اقدامات موفقیت‌آمیزی برای کنترل ریال و به تبع آن کنترل قیمت‌ها در بازار ارز در پیش گرفته است. از سوی دیگر رعایت الزامات مقابله با پولشویی و الزامات شفافیت در مبادلات بانکی در راستای مدیریت ریالی توانسته بر بازار ارز اثربخش باشد و کنترل قیمت‌ها را به دنبال داشته باشد. با این حال بازار ارز بار دیگر صحنه التهابات و نوسانات قیمتی شده است. این موضوع نتیجه مستقیم التهابات اخیر کشور عراق، قرار گرفتن نام ایران در زمره کشورهای غیرهمکار FATF، محدود شدن بازارهای صادراتی عراق برای ایران و همچنین تاثیرپذیری اقتصاد ایران از آشفته‌بازار کشور چین است.
از جمله تبعات شیوع ویروس کرونا، کاهش صادرات مشتقات نفتی ایران به کشور چین بوده است. این موضوع تبدیل یوآن چین به درهم و همچنین درهم به دلار را دچار مشکل کرده است. در صورتی که بانک مرکزی بتواند بازارهای صادرات غیرنفتی را بازگشایی کند احتمال کاهش قیمت دلار در هفته‌های پیش رو دور از انتظار نیست.
در عین حال بانک مرکزی بر حل مشکل دیرین خود که همانا حجم بالای نقدینگی است اصرار می‌ورزد. در این خصوص تلاش دارد نظارت خود بر سیستم بانکی را بالا ببرد و موضوع انضباط نظام بانکی برای کنترل حجم نقدینگی را به صورت جدی‌تری دنبال کند. از این رو بانک مرکزی برای کاستن از حجم نقدینگی (که در ۹ ماهه امسال ۲۸ درصد رشد داشته است) هدف‌گذاری کرده تا بتواند از قِبَل آن نرخ ارز را کنترل کند و این بازار را به آرامش نسبی برساند.
از سوی دیگر همبستگی سیاست‌های پولی با نظام مالی و تجاری نیز از اهم موضوعاتی است که مورد توجه ویژه بانک مرکزی قرار گرفته است. بدیهی است به هر میزان که سیاستگذار برای برقراری انضباط مالی قدم‌های بلندتری بردارد، موفقیت‌آمیز بودن سیاستگذاری پولی بانک مرکزی دور از انتظار نخواهد بود.اگر بانک مرکزی بتواند نظام تجاری (واردات و صادرات) را ساماندهی کند، میزان اثربخشی سیاست‌های پولی و ارزی نیز بیشتر خواهد شد. هر چند روان‌سازی نظام تجاری کشور در زمره مسوولیت‌های بانک مرکزی قرار ندارد، با این حال سیاستگذار پولی در تلاش است تداوم روند صادرات غیرنفتی را ممکن کند و هماهنگی‌های لازم بین نقشه راه تجاری و نقشه راه ارزی را انجام دهد.
مجموعه اهدافی که بانک مرکزی در سر می‌پروراند می‌تواند به خدمت کنترل نرخ تورم درآید. بر این اساس اگر این اهداف محقق شود، بانک مرکزی می‌تواند هدف دستیابی به تورم ۲۰ درصد را با استفاده از ابزارهایی همچون مدیریت نرخ سود، راه‌اندازی عملیات بازار باز، کنترل رشد نقدینگی و انضباط مالی و کنترل قیمت‌ها در بازار ارز محقق سازد.
اگرچه شیوع ویروس کرونا مانعی جدی در تحقق این اهداف محسوب می‌شود، با این حال این امیدواری وجود دارد که از تعمیم یافتن این اپیدمی به سال بعد جلوگیری شود و بتوان مسیر باثبات‌تری را در حوزه بازار ارز و کل اقتصاد ترسیم کرد.
* اقتصاددان
