طبیعتا هر روز که بگذرد و دولت طبق گفته خانم مهاجرانی بر اشتباهات محاسباتی خود در فروض برنامه اصرار داشته باشد، اقتصاد وارد بحران‌های تازه در کنار بحران‌ها و ابربحران‌های موجود خواهد شد.
به گزارش اقتصاد گستر شمال ،دکتر محمدرضا سعدی:در تیرماه سال‌جاری یادداشتی توسط اینجانب با عنوان تغییر فروض برنامه‌های توسعه منتشر شد که در آن تاکید و استدلال شده برنامه‌ریزی مفهومی متغیر است زیرا در جهانی زندگی می‌کنیم که سرعت تغییرات و تحولات بسیار بالاست و موضوع چه برای یک فرد، چه برای یک شرکت یا سازمان و چه برای برنامه‌ریزان در سطح یک کشور باید به‌عنوان اصلی اساسی تلقی شود. درواقع باید این اصل را در تدوین یک برنامه در هر سطح پذیرفت که تنها فرضی که در طول یک برنامه تغییر نمی‌کند، همان فرض تغییر بوده و به عبارت دیگر تنها اصلی که در جهان امروز تغییر نخواهد کرد، همان اصل تغییر است، همچنین بیان شده که فروض برنامه هفتم پیشرفت دارای اشکالات فراوانی بوده که از جمله آنها، ثابت بودن و غیرشفاف بودن این فروض است. اکنون خانم فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت در روزهای اخیر دوباره تاکید کرده است که دولت با تمام قوا قصد دارد که برنامه هفتم با همان ساختار، شکل و فروض اولیه اجرا شود. این بیان یعنی با توجه به اینکه برنامه هفتم در اسفند۱۴۰۲ به دولت ابلاغ شده و حداقل شش‌ماه تدوین فروض برنامه قبل از تصویب به طول انجامیده، در نتیجه فروض برنامه مربوط به دو سال پیش بوده و فروضی که دو سال پیش در کشوری که با تهدیدات، تغییرات، بحران‌ها و تلاطم‌های مختلف مواجه است، نمی‌تواند فروض ملاک عمل در شرایط جاری کشور باشد.
به عبارت دیگر اجرای برنامه‌ای که بر پایه فروض تاریخ گذشته و فاقد اعتبار بنا شده، اشتباه محض است و خانم سخنگوی دولت در سخنان خود اصرار بر ادامه همین اشتباه داشته است. خانم سخنگو! نیاز است شما کمی با ادبیات برنامه‌ریزی، تحلیل حساسیت و برنامه‌ریزی تجدیدپذیر و اصول اولیه آن بیشتر آشنا شوید. برنامه توسعه با سرنوشت آحاد جامعه سروکار دارد و اصرار بر اجرای یک برنامه اشتباه که هنوز تغییر فروض آن محاسبه و اعمال نشده است، اشتباه محض دولت خواهد بود. در دو سال گذشته اتفاقات بسیار مهم و تاثیرگذاری در سطوح ملی و بین‌المللی رخ داده که نادیده گرفتن آنها و تاکید بر برنامه‌ای که دو سال پیش بر مبنای فروض در همان زمان و غیرقابل استفاده در زمان کنونی تدوین شده، اشتباهی ویرانگر توسط دولت است. دولت به جای اصرار بر اجرای یک برنامه غیرواقعی(با توجه به تحولات دو سال اخیر) باید به فکر تغییر مفاد برنامه توسعه کشور بر مبنای واقعیات باشد. بهتر بود سخنگوی دولت با علم و آگاهی از این مبانی اولیه برنامه‌های توسعه، تاکید می‌کرد که دولت به طور جدی درصدد تغییر فروض برنامه با توجه به تحولات رخداده در دو سال اخیر بوده و نه آنکه بگوید دولت به صورت جدی به دنبال اجرای برنامه‌ای است که فروض آن از اساس منسوخ شده است. این افتخار نیست به برنامه‌ای تکیه کنیم که دارای اشتباهات محاسباتی نسبت به وضعیت کنونی است بلکه باید هرچه زودتر فروض برنامه را براساس واقعیات تغییر داد تا بتوان برنامه‌ای عملی‌تر و واقع‌بینانه‌تر را اجرا کرد. برنامه هفتم در زمان تدوین نیز از نظر تخصصی با فروض نامشخص(برای جامعه علمی و تخصصی و همچنین آحاد مردم) و فروض ثابت تدوین شده است که در همان زمان نیز قابلیت اجرایی مشخصی نداشته است. اکنون می‌دانیم که شرایط در سطح بین‌المللی و کشور خودمان بسیار تغییر کرده است. در زمان تدوین برنامه دلار در سطح حدودا ۵۰هزار تومان معامله می‌‌شد در حالی که اکنون به بیش از ۱۱۰هزار تومان رسیده است. شاید در اواسط سال۱۴۰۲ پیش‌بینی نمی‌شد که با بحران عظیم انرژی در کشور مواجه باشیم در حالی که امروزه، این بحران خود را در مصارف صنعتی و خانگی به طور جدی نشان داده است و دولت
به نوعی تراز انرژی را برباد رفته می‌بیند. شاخص تورم نیز نشان دیگری از ضرورت تغییر در فروض برنامه است. شاید کمتر کسی می‌توانست حتی تصور کند که در دو سال اخیر با چنین موج شدیدی از تورم مواجه شویم که حتی خود را به صورت تورم روزانه و هفتگی رسانده ولی فروض برنامه، این سیل مخرب اقتصادی را نادیده گرفته است.
اکثر فروض برنامه یکی پس از دیگری درهم شکسته است و حتی تعاملات در سطح بین‌المللی مانند روی کار آمدن دولت ترامپ، اجرای مکانیسم ماشه و تحولات وسیع منطقه‌ای نیز قابل پیش‌بینی نبوده است. در چنین شرایطی که فروض برنامه جدا از نامشخص و غیرشفاف بودن، ثابت بوده و هیچ تغییری در آنها مشاهده نمی‌شود، اصرار و تاکید دولت بر اجرای برنامه اولیه(طبق گفته خانم مهاجرانی) بدون انجام اصلاحات و تغییرات در برنامه، اشتباه محض است. سابقه برنامه‌ریزی در ایران نشان داده که این تغییر فروض حتی در برنامه‌های عمرانی گذشته در کشور نیز مورد توجه بوده است به‌طوری‌که با تغییر شدید قیمت نفت در اوایل اجرای برنامه پنجم عمرانی کشور (یعنی از ۱۳۵۱تا ۱۳۵۵) و در نتیجه افزایش شدید درآمدهای نفتی، برنامه پنجم از اساس تغییر یافته و برنامه اصلاحی جایگزین آن شد. خطاب ما در این یادداشت، دولت و سخنگوی دولت است که بهتر بود کمی به مطالب تخصصی نشریات و روزنامه‌های اقتصادی توجه داشته و مطالب اصلی آنها را که تذکری اصلاحی به مدیران جهت اصلاح روندهای اشتباه و بازگرداندن عقلانیت اقتصادی به تصمیمات و اقدامات دولت است مورد توجه قرار دهند. طبیعتا هر روز که بگذرد و دولت طبق گفته خانم مهاجرانی بر اشتباهات محاسباتی خود در فروض برنامه اصرار داشته باشد، اقتصاد وارد بحران‌های تازه در کنار بحران‌ها و ابربحران‌های موجود خواهد شد. جامعه تخصصی انتظار دارد که سخنگوی دولت بشارت تغییر در فروض برنامه را اعلام کند، نه پافشاری بر رفتار اشتباه، پرمخاطره و زیان‌بار دو سال اخیر دولت در عدم تغییر این فروض را که این امر به‌معنای اصرار دولت بر انتخاب مسیر اشتباه بوده و درواقع، سخنگوی دولت به جای بشارت به جامعه تخصصی و آحاد مردم، بدترین خبر ممکن را درخصوص برنامه توسعه کشور با افتخار اعلام کرده است.
