شماری از شالیکاران شرق مازندران پس از نا امیدی از کشت غرقابی برنج، برای تامین آذوقه و مصرفی خانواده، خشکه کاری برنج را شروع کرده اند، روشی که نیاز گیاه به آب تا ۴۰ درصد کاهش می یابد.
به گزارش اقتصاد گستر شمال،به نقل از خبرنگار ایرنا، اگرچه میزان تولید در روش خشکه کاری شالی به نسبت غرقابی بسیار کمتر می شود، اما مازندرانی هایی که همواره برنج به عنوان غذا و در آمد اصلی شان محسوب می شود و سالانه بخشی از تولید خودشان را مصرف می کنند، بسیار حیاتی است، در هیمن راستا امسال شماری از کشاورزان شرق استان در شهرستان های گلوگاه، نکا و بهشهر پس از نا امیدی از کشت غرقابی به کشت خشکه کاری شالی روی آوردند.
با توجه به محدودیت منابع آبی در شرق استان مازندران، ترویج شیوه هایی از کشت و آبیاری که میزان مصرف آب را کاهش دهد، بسیار ارزشمند بوده و کشت مستقیم برنج به روش خشکه کاری یکی از این روش ها است.
خشکه کاری شالی با روش بذرپاشی به جای کشت سنتی – غرقابی راهکاری برای مقابله باکم آبی است که یعنی کشت شالی به شیوه بذرپاشی (مانند غلات) است.
شیوه کشت کنونی شالی در مناطق شمالی مازندران، گیلان و بخشی از گلستان به روش سنتی – غرقابی است یعنی در هر هکتار به روش سنتی بین ۱۲ تا ۱۵ هزار مترمکعب و در برخی از مناطق استان تا ۱۸ هزار مترمکعب آب نیاز دارد.
در روش سنتی ابتدا بذر شالی در خزانه کشت و بعد از حدود یک ماه در زمین غرقابی نشاء می شود، اما در شیوه خشکه کاری بذر شالی در زمین اصلی که شخم زده شده همچون بذر دیگر محصولات پاشیده و کشت می شود.
کم بارشی و تحت الشعاع قرار گرفتن برنجکاری شرق مازندران پیش از این با هشدار مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان های ساری، نکا، بهشهر و گلوگاه قرار گرفت، چراکه که طبق آمار رسمی هواشناسی علاوه بر کاهش شدید ذخیره آب پشت سدهای شهید رجایی ساری و گلورد نکا، کمترین بارش ها در سال آبی جاری نسبت به سال گذشته در این مناطق به ثبت رسیده است.
داده های هواشناسی مازندران نشان می دهد که میانگین بارش هشت ماهه سال زراعی جاری استان منتهی به اردیبهشت ۳۵۴ میلی متر بوده که نسبت به مدت مشابه دوره آماری بلند مدت که ۵۰۱ میلی متر بوده حدود ۲۹ درصد کاهش و نسبت به مدت مشابه سال زراعی گذشته که ۴۵۸ میلی متر بوده، حدود ۲۳ درصد کاهش داشته است.
سال زراعی از اول مهر شروع می شود و تا ۳۱ شهریور سال بعد ادامه می یابد. وضعیت آبی مناطق مختلف کشور برای برنامه ریزی کشاورزی بر اساس میزان بارندگی در سال زراعی ارزیابی می شود و به همین دلیل هم میزان کاهش یا افزایش بارندگی برای کشاورزان و متولیان این بخش دارای پیام خاصی است.
بر اساس آمار رسمی جهاد کشاورزی، سهم شرق مازندران از ۲۱۵ هزار هکتار اراضی شالیزاری مازندران، حدود ۵۰ هزار هکتار شالیزاری است که نیمی از آن یعنی ۲۴ هزار هکتار متعلق به شهرستان های ساری و میاندرود است، ۱۲هزار و ۵۰۰ هکتار در شهرستان بهشهر واقع است، ۱۰ هزار هکتار را کشاورزان نکایی در اختیار دارند و سهم شالیکاران گلوگاهی هم ۲هزار و ۵۰۰ هکتار است.
بنابر این گزارش شالیکاران این منطقه در راستای مقابله با کم‌آبی و مدیریت مصرف آب در اراضی کشاورزی و همچنین سازگاری با شرایط خشکی و بحران کمبود آب، تاکنون خشکه کاری برنج در حدود ۵۰ هکتار از اراضی شالیزاری این منطقه را انجام داده که این روند همچنان ادامه دارد.
کارشناسان برنجکاری، کاهش مصرف انرژی و حفظ سلامت کشاورزان، کاهش ۴۰ درصدی هزینه کارگری، مصرف بذر، آماده سازی زمین، حفظ خاک، یکنواختی در سبز شدن مزرعه و رسیدن یکنواخت محصول و امکان استفاده آسان تر از کمباین برای برداشت، جلوگیری از هدر رفتن کود و افزایش اکسیژن خاک را از مزایای کشت خشکه کاری شالی بر می شمارند.
مدیریت کشت در روش خشکه کاری برنج ضروری است
عضو هیات علمی موسسه تحقیقات برنج کشور با اظهار این که در روش کشت خشکه کاری شالی مدیریت تغذیه گیاه، کنترل علف های هرز و زمان کشت بسیار مهم است، گفت: آبیاری غرقابی، تناوبی، قطره ای و بارانی در کشت برنج نیاز به مدیریت های مختلف است که در هر یک از این روش ها بر مقدار مصرف آب، هزینه تولید و عملکرد تولید اثرگذاری خاصی دارد.
دکتر مرتضی نصیری خشکه کاری شالی به روش قطره ای را بسیار مناسب توصیف کرد و توضیح داد: کنترل علف های هرز و تغذیه گیاه از طریق کود های شیمیایی در این روش به مراتب کم هزینه تر و موفق تر نسبت به روش بارانی و یا غرقابی تناوبی است.
وی با توضیح این که در روش خشکه کاری بارانی کنترل علف های هرز بسیار سخت و هزینه بر است، گفت: البته هزینه آماده سازی زمین و استفاده از کمباین برای برداشت در این روش بسیار کم هزینه و آسان تر از کشت غرقابی برنج است.
وی متوسط عملکرد خشکه کاری شالی نسبت به کشت غرقابی را تا ۳۰ درصد کمتر عنوان کرد و گفت: بررسی ها نشان داده است که به لحاظ کیفیت شیمیایی یعنی قد کشیدن، عطر و طعم و پخت برنج بین روش کشت خشکه کاری و غرقابی تفاوتی بوجود نمی آید اما به لحاظ کیفیت فیزیکی دانه برنج (رنگ و درصد شکستگی) در روش خشکه کاری پایین تر از روش غرقابی است.
افزایش چهار برابری کشت بدون آب برنج در گلوگاه
مدیر جهاد کشاورزی گلوگاه گفت: تاکنون ۱۰ هکتار شالیزار این شهرستان به روش خشکه کاری برنج کشت شد که در مقایسه با سال گذشته، این سطح چهار برابر شد.
مهدی باباجانی به مزیت های روش کشت خشکه کاری برنج اشاره کرد و افزود :علاوه بر کاهش چشمگیر میزان آب مصرفی به حدود نصف روش عادی، امکان استفاده از انواع کارنده‌های گندم اعم از خطی‌کارها، ردیف کارها و حتی بصورت تک بذر برای کشت برنج نیز فراهم خواهد شد که زحمت کشاورزان و مشقت‌های کشت برنج را نیز بسیار کاهش می‌دهد و از نظر عملکرد نیز با توجه به میزان اجرای توصیه‌های تحقیقاتی مناسب منطقه، محصولی مطلوب و سودمند به کشاورز می‌دهد.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان گلوگاه تصریح کرد: این روش می‌تواند صرفه جویی ارزی برای کشور را بدنبال داشته باشد و در واقع می‌توان تهدید اقلیمی و آبی کشور را به فرصتی برای ارتقاء بهره‌وری نهاده‌های کشاورزی به ویژه آب، کود و سموم شیمیایی تبدیل کند.
وی گفت: با ترویج کشت برنج به این روش و افزایش حمایت های دولت از طریق ارایه تسهیلات کم بهره، امید است کشت برنج با این روش به میزان قابل توجهی افزایش یابد.
کشت برنج در مازندران به طور معمول با شخم و شیار، خزانه گیری و آب تخت کردن شالیزار از ماه اسفند آغاز می شود و به طور معمول در اواخر ماه فروردین به مرحله نشاء می رسد.
طبق آمار رسمی تا کنون ۱۸۵هزار هکتار از شالیزاری های مازندران نشاکاری شده است.
برنجکاری یکی از مهم ترین فعالیت کشاورزی در مازندران و منبع مهم درآمد کشاورزان استان است. مازندران با تولید حدود یک میلیون تن برنج سفید، ۴۲ درصد برنج مورد نیاز کشور را تامین می کند.
