قتلگاه و یا قبرستان پرندگان، نامش را هر چه که بنامیم سرنوشت محتوم پرندگان مهاجر را در تالابهای مازندران از جمله فریدونکنار تغییر نخواهد داد.
بهاره نوری : سالانه بیش از ۴ میلیون پرنده مهاجر به مرزهای سرزمینی ایران وارد می‌شوند و تعدادی از آنان هرگز زنده بازنمی‌گردند پرندگانی که ایران برایشان پایان زندگی است .یکی از نقاط پرخطر برای پرندگان مهاجر که چند سالی است آوازه زیادی پیداکرده است فریدونکنار یک یاز شهرهای ساحلی مازندران است که از آن به‌عنوان قتلگاه پرندگان مهاجر یاد می‌کنند.
تالاب بین‌المللی فریدونکنار در جنوب شرقی این شهر واقع‌شده است و همه‌ساله میزبان انواع نادری از پرندگان است؛ درنای سیبری ، غاز پیشانی‌سفید کوچک، قوی فریادکش ، قوی گنگ و انواع دیگر آن از پرندگان در معرض انقراضی هستند که سالانه راهی این تالاب می‌شوند؛ سرنوشت شوم این پرندگان این است که توسط دامگاه داران و یا مالکان زمین شکار و یا زنده گیری شوند و در بازار سیاه پرندگان باقیمت‌هایی گزاف به فروش برسند.
به گفته شاهدان محلی همه‌ساله شاید حدود یک‌میلیون قطعه پرنده به فریدونکنار بیایند و اگر خوش‌شانس باشند دوباره به مبدأ اصلی خود بازمی‌گردند .سیاهچاله‌ای که اداره حفاظت محیط‌زیست مازندران هنوز در گیرودار کاهش آمار کشتار پرندگان آن مستاصل مانده است.
باید به این نکته اشاره کرد که ؛ زمین‌هایی که به‌عنوان تالاب بین‌المللی فریدونکنار ،سرخ‌رود و ازباران ثبت‌شده‌اند مالکان خصوصی دارد و دامگاه داران همان افرادی که آماده‌سازی ، صید و شکار عرصه میزبانی برای پرندگان مهاجر را بر عهده‌دارند کلیه هزینه هارا خود تقبل می‌کنند و نگهبانی و برقراری امنیت تالاب را بر عهده‌دارند کاری که انجام آن توسط نیروهای حفاظت محیط‌زیست و یا مأموران دیگر بسیار مشکل به نظر می‌رسد.
مردم محلی تالاب را حفاظت می‌کنند و آینده این تالاب و مهاجرت پرندگان و صید آنان با معیشتشان گره‌خورده است
برخی مسئولان محلی معتقدند به دلیل ارتباط مستقیم این تالاب‌ها و مهاجرت پرندگان با معیشت مردم نمی‌توان مانع از صید پرندگان شد و تنها می‌توان میزان صید را کنترل کرد .آنان همچنین بر این عقیده‌اند که جمع‌آوری بازارهای محلی فروش پرندگان غیرممکن است و با مخالفت اهالی مواجه خواهد شد و تنها سعی دارند با قانونمند کردن فروش آن از بروز بی‌قانونی جلوگیری کنند و این بازارها را تحت نظارت داشته باشند ؛ زیرا تا زمانی که صید برقرار است این بازارها هم برای فروش فعال هستند . روال چندین ساله‌ای که هنوز بدون تغییر باقی‌مانده است .
فریدونکنار سیاهچاله پرندگان است
عبادی نماینده شورای هماهنگی شبکه تشکل‌های مردم‌نهاد مازندران بابیان اینکه معضل شکار پرندگان مهاجر در فریدونکنار این منطقه را به‌عنوان سیاهچاله پرندگان مطرح کرده است ؛ دراین‌باره به مهر گفت: این معضل یکی از چالش‌های مهم زیست‌محیطی در سطح کشور است که فعالان محیط‌زیست را وادار به واکنش کرده است و این مؤسسات امیدوارند باهم افزایی جامعه مدنی و مطالبات مردمی در این بخش نقش بسزایی در کاهش میزان تلفات پرندگان در تالاب بین‌المللی فریدونکنار داشته باشند.
وی با طرح این سؤال که آیا ارتباطی بین منافع اقتصادی و شکار پرندگان وجود دارد، بیان داشت: دو نگاه اجتماعی و اقتصادی را شاید بتوان عوامل مؤثر در کشتار پرندگان دانست البته باید با موشکافی و پرداختن به علت شکار پرندگان در این منطقه به کاهش میزان آن مبادرت کرد.
عبادی ادامه داد: اگر منافع اقتصادی در این خصوص مؤثر هستند می‌توان با ایجاد شغل جایگزین توسط دستگاه‌های متولی میزان تلفات پرندگان را کاهش داد.
نماینده شورای هماهنگی شبکه تشکل‌های مردم‌نهاد مازندران به بیماری‌های مشترک بین پرندگان و انسان اشاره کرد و یادآور شد: ارتباط پرندگان مهاجر با شیوع بیماری آنفلوانزای مرغی رابطه مستقیمی با سلامت جامعه خواهد داشت و رواج این بیماری می‌تواند صنعت مرغداری استان را با مخاطراتی روبرو کند.
وی در خصوص موضوعات اکولوژیک به بیان توضیحاتی پرداخت و تصریح کرد: باید به نقش پرندگان در چرخه اکوسیستم و ارتباط با سلامت و معیشت مردم و نقش آنان در کشاورزی و چرخه آب توجه ویژه‌ای شود.
این فعال محیط‌زیست بابیان اینکه برخی نمایندگان مجلس معتقدند که اول باید گونه‌های در حال انقراض مشخص شوند و سپس کاری انجام شود، اظهار داشت: برای حفظ همه گونه‌ها باید تلاش کرد و این نگاه غلطی است که تنها گونه‌های در حال انقراض نیاز به حفاظت دارند این نگاه در جامعه عرف شده که باید عوض شود.
پرنده‌نگری ظرفیت مغفول مانده تالاب فریدونکنار
عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت مدرس تهران نیز در این خصوص بابیان اینکه مستندسازی در حوزه محیط‌زیست موجب شده تهدیدات در این بخش پررنگ‌تر به نظر برسند ؛افزود: آمار دقیقی از تعداد تلفات پرندگان مهاجر در این حوزه ارائه نشده است و باید در این زمینه با نگاه کارشناسی نظر داد.
دکتر محمود قاسم پوری بابیان اینکه تالاب فریدونکنار امکانات توریستی زیادی برای جذب گردشگر دارد، به ظرفیت خوب پرنده‌نگری آن اشاره کرد و افزود: تمام فعالیت‌های اکو توریست این منطقه به چند قو و تالاب فریدونکنار محدودشده درحالی‌که این منطقه ظرفیت خوبی برای پرنده‌نگری و تحقیقات زیست‌محیطی دارد.
استاد دانشگاه در حوزه محیط‌زیست بیان کرد: با حلقه گذاری پرندگان آمار دقیقی از تعداد و محل مهاجرت آنان به دست می‌آید و میزان شکار آنان را نیز مشخص می‌کند .
وی لزوم فرهنگ‌سازی در این بخش را خواستار شد و گفت: باید درزمینهٔ حفظ گونه‌های پرندگان در حال انقراض فرهنگ‌سازی صورت گیرد و اهمیت این تالاب‌ها به مردم اطلاع‌رسانی شود که چرا باوجود ۵۰۰ تالاب بزرگ و کوچک پرندگان به این مکان می‌آیند.
قرار نیست صید سنتی جمع‌آوری شود
رئیس اداره حیات‌وحش اداره کل محیط‌زیست مازندران نیز دراین‌باره به خبرنگار مهر گفت: صید پرندگان از حالت معیشتی برای مردم خارج‌شده و برای صید به‌صورت سنتی چهارچوب‌هایی قرار داده‌شده است.
کوروس ربیعی ادامه داد: فشار شکار بر روی برخی پرندگان مهاجر بیشتر است و این عمل در حالی صورت می‌گیرد که روش‌ها و ابزارهای صید مدرن شده و شکارچیان هم از آن برای صید حداکثری استفاده می‌کنند.
این کارشناس محیط‌زیست بابیان این موضوع که شکار وزندگی در اینجا لازم و ملزوم هم هستند ؛یادآور شد : پرنده‌ها هم پذیرفتند به ازای از دست دادن برخی از جمعیت خود یک محیط امن را داشته باشند.
و ی بابیان اینکه دامگاه‌ها ظرفیت‌هایی را هم ایجاد کرده‌اند ؛ تصریح کرد: باید کمیته‌ای متشکل از بهره‌مندان و جوامع محلی شکل گیرد که به‌صورت هدفمند مدیریت تالاب را بر عهده بگیرند و سازمان حفاظت محیط‌زیست در نظر دارد سازوکاری را در پیش بگیرد که مردم حاکمیت سازمان محیط‌زیست را بر حیات‌وحش بپذیرند.
وی افزود: مالکیت بر عرصه تالابی ، سابقه همسایگی دیرین بر تالاب و معیشت از موضوعاتی است که دامگاه داران از آن برای ادامه روند دام گذاری و صید حداکثری بهره می‌برند.
ربیعی یکی از معضلات این بخش را جمعیت زیاد شکارچیان عنوان کرد و گفت: در کجا دیده می‌شود که برای شکار جمعیت صدنفری باهم به شکار بروند ؟اتفاقی که در مازندران می‌افتد.
رئیس اداره حیات‌وحش اداره کل محیط‌زیست مازندران در خاتمه سخنانش خاطرنشان کرد: باید بپذیریم که دام گذاران حق‌وحقوقی دارند و اگر بخواهند عرصه را توسعه بدهند باید مورد تائید باشد که روش‌های جایگزینی برای دام‌های هوایی ، گزل و نمونه آن پیدا کنند تا به نفع محیط‌زیست باشد..
سیاهچاله ،قتلگاه و یا قبرستان پرندگان؛ نامش را هر چه که بنامیم سرنوشت محتوم پرندگان مهاجر را تغییر نخواهد داد شاید باید آرزو کرد که تعداد بیشتری از آنان شانس زنده ماندن نصیبشان شود.
