۵۰ اقتصاددان در نامه‌ای به رئیس جمهور پیشنهاداتی درباره رفع تبعات اقتصادی کرونا مطرح کرده‌اند که سه کارشناس اقتصادی نقاط مثبت و منفی این نامه را مورد بررسی قرار داده‌اند و نظرات خود را درباره تبعات اقتصادی این ویروس اعلام کرده‌اند.
در این نامه محمد صادق الحسینی اظهار کرده که این نامه جزو متون بسیار قابل دفاع است. ممکن است برخی افراد انتقاداتی نسبت به برخی از بخش‌های این نامه داشته باشند. ایرادی ندارد که همه روی بخش‌های یک ایده، نامه و راه حل با هم اتفاق نظر داشته باشند.
به گفته وی، ایده کلی نامه این است که حداقل ۱۴۰ هزار میلیارد تومان برای اینکه بتوان در این شرایط بسیار سخت اقتصاد ایران را مدیریت کرد، نیاز است. در نتیجه بسته طراحی شده باید بسته‌ای بزرگتر از چیزی باشد که دولت در نظر گرفته است.
اعطا اعتبار خرید کالا به خانوارها
این استاد دانشگاه با بیان اینکه ایده دوم این است که پرداخت منابع این بسته و ارائه منابع این بسته باید سه شوک تقاضا، عرضه و شوک وارد شده به بودجه دولت را بتواند جبران کند، گفته که «بخش تقاضا» بخش کلیدی نامه است. حرف کلان نامه این است که باید پول بطور مستقیم در قالب اعتبار خرید کالاهای مشخص به همه خانوارها اعطا شود.
وام یک میلیون تومانی مانع هدر رفت ۲۳ هزار میلیارد تومان منابع می‌شود
طبق گفته صادق‌الحسینی، واقعیت امر این است که در طرح قبلی دولت پرداخت اعتبار برای چهار میلیون خانوار وجود داشت. به تازگی در ستاد ملی کرونا مصوب شد به ۲۳ میلیون خانوار به میزان یک میلیون تومان اعتبار با نرخ ۱۲ درصد پرداخت کنند. این موفقیت بزرگی است و باید به فال نیک گرفت، چرا که دولت با این تصمیم می‌تواند جلوی هدررفت بخش عمده‌ای از منابع را که حول و هوش ۲۳ هزار میلیارد تومان می‌شود را بگیرد.
وی که یکی از امضاکنندگان این نامه است، گفته که اعتقاد نویسندگان نامه این بود که باید به هر فرد یک میلیون تومان داده شود که سرجمع حول و هوش ۸۰ هزار میلیارد تومان می‌شد.
به اعتقاد این اقتصاددان، در بخش کسب‌وکارها و بنگاه‌ها راهکارهای دقیق و روشنی در نامه نویسندگان تعبیه و ایده‌های مشخصی اعلام شده است. ایده‌هایی که دولت در حوزه کسب‌وکار در بسته خود طراحی و ۱۰ رسته آسیب دیده را مشخص کرده و می‌خواهد به آنان کمک کند، نویسندگان نامه معتقدند این روش خیلی مطلوب نیست و از بعضی جهات خطرناک است و می‌تواند سبب شود رستههای آسیب دیده بصورت صوری مداوم زیاد شوند که این برای منابع دولت خیلی مشکل درست می‌کند و موجب انبساطی‌تر شدن بسته مزبور در طول زمان خواهد شد.
به گفته وی، منبع اصلی بسته ۱۴۰ هزار میلیارد تومانی برای کنترل تبعات اقتصادی کرونا «اوراق» است که ۳۵ هزار میلیارد تومان آن برای بودجه دولت است. پیشنهادی که نویسندگان نامه به دولت داده‌اند ۴۰ هزار میلیارد تومان منابع جدید بودجه‌ای در کشور نیاز دارد که بقیه منابع اعتباری بخش عمده‌ای از طریق اوراق و بخشی هم از طریق کاهش نرخ ذخیره قانونی تامین می‌شود.
تامین منابع مالی مقابله با کرونا از طریق اوراق
وی در گفت‌وگو با رادیو اقتصاد، با بیان اینکه تامین مالی از طریق اوراق مهم‌ترین پیام نامه به دولت است، اظهار کرد که نویسندگان نامه معتقدند بخش عمده‌ای از این ۱۴۰ هزار میلیارد تومان باید از طریق اوراق تامین مالی شود چون تامین مالی غیر تورمی است و در شرایط حاضر بهترین منبع و روش برای تامین مالی غیر تورمی منابع مورد نیاز برای گذار از این بحران است.
در ادامه علی سعدوندی از استادان دانشگاه و کارشناسان اقتصادی نیز اظهار کرده که این نامه یک جهش کوانتومی به جلوست، زیرا، افرادی در کشور سیاست‌های انقباضی – ریاضتی را دنبال و معتقد بودند از طریق سیاست‌هایی ریاضتی البته با نیت خیر می‌توان تورم را کنترل کرد.
نقش کرونا در تغییر سیاست‌های انقباضی در اقتصاد
به گفته وی، این سیاست از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ بطور کامل در کشور اعمال شد و متاسفانه شکست به بار آورد. بطورکلی می‌توان گفت سیاست مزبور یک سیاست تعویق تورمی بود بنابراین تا وقتی که بحران کرونا در کشور آغاز نشده بود متاسفانه برهمان پاشنه چرخید.
سعدوندی با بیان اینکه بودجه سال ۱۳۹۹ از نظر اسمی رشد کرده اما از نظر واقعی کوچک شده است، معتقد است در شرایط تحریمی و رکودی اگر بودجه دولت کوچک شود، می‌تواند بسیار خسارت بار باشد. از این جهت وقتی به نامه ۵۰ اقتصاددان به رئیس جمهور درباره تبعات اقتصادی کرونا نگاه می‌شود، به نظر می‌رسد این نامه یک توبه نامه‌ای است که در واقع می‌خواهد ۱۴۰ هزار میلیارد تومان بر منابع بودجه اضافه کند.
نیاز مهار کرونا در اقتصاد با جراحی اقتصادی
به گفته او، برای این چنین بحران‌هایی که برای اقتصاد ایران اتفاق می‌افتد باید اقدام به جراحی اقتصادی کرد. اتفاقا از این نظر نامه مزبور بر سیاست فعلی دولت ارجحیت دارد چرا که سیاست دولت کاملا بهداشتی و آرایشی است یعنی ابعاد بحران به نحو باید و شاید در نظر گرفته نشده است.
این اقتصاددان با بیان اینکه اگر بحران کرونا هم نبود بودجه سال ۱۳۹۹ می‌بایست اصلاح می‌شد که با وجود این بحران به مراتب شدیدتر بودجه باید اصلاح شود، اظهار کرد که با پول پاشی که مثلا حدود چهار درصد جی. دی. پی بخواهند از جایی بگیرند و به جای دیگر تزریق کنند خیلی وضعیت کشور تغییر نخواهد کرد.
وی ادامه داد: در این نامه آمده که یک میلیون تومان به هر فرد ایرانی اعطا کنند که در مجموع ۸۰ هزار میلیارد تومان می‌شود اما هیئت دولت امروز تصویب کرد به ۲۳ میلیون خانوار یک میلیون اعتبار با نرخ ۱۲ درصد پرداخت شود.
به گفته این استاد دانشگاه، این سیاست‌ها از نظر اقتصاد کلان باید یک بگراند عمیق تئوریک داشته باشد که متاسفانه ندارد.
رفع مشکلات اقتصادی کرونا با افزایش درآمد دائمی خانوارها
وی با اشاره به اینکه شوک عرضه و تقاضا همزمان بر اقتصاد کشور وارد شده است، افزود: اگر درآمد دائمی افراد افزایش پیدا کند آن وقت مصرف افراد هم افزایش پیدا می‌کند.
سعدوندی در پایان سخنانش خاطرنشان کرد: همه به نوعی واقفند که بحران ممکن است ادامه پیدا کند و از طرفی طراحان این نامه معتقدند که تحریم‌ها هم دائمی خواهد بود در این شرایط اگر می‌خواهید بر رفتار مصرف کننده تاثیر بگذارید که بیشتر مصرف کنند تا بخشی از مشکلاتی که در اقتصاد بوجود خواهد آمد خنثی شود باید درآمد دائمی را افزایش داد نه اعتبار برای خانوارها قائل شد!!.
همچنین مجید شاکری نیز اظهار کرد که مدل نحوه مواجه با ویروس کرونا در کشورها بسیار مهم است. یعنی چه باید کرد تا حتی الامکان بر میزان ورودی‌هایی که بر نظام سلامت بار می‌شود، کاسته شود و در عین حال نظام اقتصادی لطمه نبیند.
به گفته او، هر کشوری انتخاب خود را در این وسط انجام داده است اما واقعیت این است که انتخاب‌ها برای همه کشورها از جمله ایران در حال تغییر است چون خیلی از گزینه‌هایی که با اطمینان درباره آن صحبت می‌شد اکنون یک مقدار ضعیف‌تر از قبل است.
این استاد دانشگاه معتقد است اگر قبلا گفته می‌شد برای مثال در تابستان از نظر مهار ویروس کرونا وضعیت بهتری خواهیم داشت اکنون این حرف شانس خیلی کمرنگ‌تری دارد با وجود اینکه یک زمانی افراد با اطمینان در این باره صحبت می‌کردند که تابستان جولان انتشار این ویروس را کمرنگ خواهد کرد.
شکست کرونا نیازمند همبستگی تمام کشورها
در ادامه شاکری گفت که نکته دیگر اینکه کشورها به تنهایی نمی‌توانند کرونا را شکست دهند به فرض اگر کشوری موفق شد کرونا را کنترل کند وقتی ممالک دیگر همچنان درگیر آن هستند ریسک شروع مجدد برای کشوری که کرونا را مهار کرده وجود خواهد داشت.
این اقتصاددان اظهار کرد که چین توانسته با برخوردهای قاطع ویروس کرونا را مهار کند اما در ادامه ناچار شده تمامی پروازهای ورودی مسافری به داخل خاک خود را مسدود و کنترل کند که این سوال پیش می‌آید تا چه زمانی می‌تواند این کار را انجام دهد؟
اهمیت مدل مواجهه با کرونا در شکست آن
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه سوال بعدی اینکه اگر یکسال ویروس کرونا مهار نشد و کشور همچنان درگیر این ویروس بود چقدر راه حل قرنطینه برای این مسئله مناسب است؟ گفت: مدل مواجه با پیشگیری و مقابله با ویروس کرونا بسیار مهم است. به عنوان مثال مدل مواجه کشور کره جنوبی برای پیشگیری و مهار کرونا به این صورت است که تست کرونا را به شدت افزایش داد و همینطور افراد مبتلا به کرونا را قرنطینه کرد.
متاثر شدن ۱۰ درصد اقتصاد کره جنوبی از کرونا
به گفته وی، کره جنوبی به دلیل برخورداری از زیرساخت‌های مناسب، فقط ۱۰ درصد اقتصاد این کشور به دلیل قرنطینه کردن افراد مریض تعطیل شد.
شاکری در پایان سخنانش خاطرنشان کرد که فارغ از اینکه کشورها چه حدی از قرنطینه یا تست را انتخاب کنند؛ مسیر اقتصادی که در کنار آن باید دنبال شود نکته بسیار مهمی است.
