آزادراه قائمشهر - ساری به عنوان اَبرطرح راهسازی مازندران بعد از عبور از کش و قوس کمبود اعتبار و مسکوت ماندن پس از یک دهه، از پارسال گام اجرایی به خود گرفته است اما این روزها افرادی به عنوان دوستدار میراث فرهنگی در فضای مجازی موضوع وجود آثار تاریخی در مسیر طرح را ادعا کردند که مدیر کل میراث فرهنگی استان این شایعه را رد کرده است.
به گزارش اقتصاد گستر شمال ، آزادراه قائمشهر به ساری که کارشناسان و مسوولان امر از آن به عنوان ابرپروژه راهسازی مازندران از آن نام می برند کلنگ احداث آن در سالهای ابتدایی دهه ۹۰ به زمین زده شد اما برخی موانع اداری و کمبود مالی باعث شد تا گرد توقف بر چهره این طرح بنشیند و ساخت آن مشمول گذر زمان شود.
این روند تا سال ۱۳۹۵ ادامه یافت و در آن سال با مصوبه هیات وزیران دستورات لازم برای اجرای طرح اتخاذ و ابلاغ شد و جان دوباره به این طرح بخشید. از پارسال اجرای این طرح با تجهیز کارگاههای راهسازی و در همین حال خرید املاک وارد فاز اجرایی قرار گرفته است.
اما در این بین اخیرا در فضای مجازی کارزار توقف پروژه آزادراه قائمشهر – ساری تشکیل شد و نویسندگان این کارزار در نامه سرگشاده‌ای خطاب به رییس‌جمهوری، وزیر میراث فرهنگی و وزیر راه‌وشهرسازی اعلام کردند: “شهرستان قائمشهر در استان مازندران دارای غنای تاریخی و باستانی ناشناخته و مغفولی است که همین غفلت و عدم‌توجه باعث خسارت‌های جبران‌ناپذیری به تاریخ این حوزه تمدنی ایران شده است. منطقه قائمشهر در جای‌جای خود آثار و شواهد تاریخی و باستانی دارد، اما متاسفانه تنها تپه گردکوه به ثبت ملی رسیده و حفاری‌های اندکی در آن انجام شده است.
عدم ثبت و توجه به تپه‌های باستانی دیگر این محدوده موجب تخریب و تجاوز به حریم و عرصه آنها شده است. این تپه‌ها و محوطه‌ها از طریق نقب‌های زیرزمینی با هم در ارتباط هستند و شواهد آن کاملا مشهود است، اما به خاطر عدم‌توجه در حال نابودی هستند و تخریب‌ها و تجاوزها در دو نوع مردمی و دولتی در این محدوده در حال انجام است. کشاورزی روی زمین‌های باستانی و حفاری‌ها و کندوکاوهای غیرمجاز توسط سوداگران عتیقه از یک‌سو و پروژه آزادراه قائمشهر تا ساری که مابین تپه‌های باستانی به صورت مارپیچ و با شکافتن تپه‌ها و تخریب شواهد باستانی همراه است، از سوی دیگر، عواملی هستند که درکنار هم موجب تخریب و تجاوز به تاریخ باستانی محدوده قائمشهر می‌شوند.
شنیده‌ها حاکی از آن است که پروژه آزادراه قائمشهر به ساری توسط وزارت دفاع در حال انجام است. فعالان میراث فرهنگی بیم آن دارند که پروژه آزادراه باعث تخریب میراث باستانی کشور شود، در حالی که حفاری علمی می‌تواند باعث کشف داده‌ها و آثار بسیار مهمی شده و حتی پتانسیل‌های گردشگری این خطه را شکوفا کند. توجه داشته باشید که میراث فرهنگی شناسنامه سرزمین ایران و خطه مازندران است و ادامه تخریب محوطه‌های باستانی، در نگاه دوستداران میراث، اجحاف در حق میراث فرهنگی و تاریخی ایران بوده و پیامدهای خوبی در پی نخواهد داشت.
در حال حاضر شهروندان و دوستداران میراث فرهنگی کشور خواستار آن هستند که از تخریب بیشتر مواریث تاریخی و فرهنگی جلوگیری شود. توقف پروژه آزادراه قائمشهر ساری، شناسایی و ثبت ملی و جهانی کلیه محوطه‌ها، تپه‌ها، نقب‌ها و دیگر آثار باستانی محدوده قائمشهر و توجه به پتانسیل‌های غنی تاریخی و فرهنگی و گردشگری قائمشهر جهت تبدیل به قطب گردشگری تاریخی و توسعه پایدار و درآمدزایی مستمر، از جمله درخواست‌های فعالان میراث فرهنگی در این مدت بوده است. “
مطالب کارزار و آنچه در فضای مجازی در بالا ذکر شده علاوه بر اینکه دغدغه میراثی و تخریب آثار باستانی احتمالی در طول مسیر را بیان می کند در بخشی نیز به موضوع غیر ضروری بودن ساخت این طرح آزادراهی مازندران نیز اشاره شده است.
آزادراه قائمشهر – ساری به طول حدود ۴۶ کیلومتر طرحی که بهره برداری از آن به عنوان عامل اساسی در کاهش بار ترافیک جاده های منتهی به قائمشهر از آن یاد می شود حدود چهار سال قبل در دستور کار وزارت راه و شهرسازی در دولت دوازدهم بود که به دلایلی از جمله کمبود اعتبار و منابع مالی لازم برای اجرا و ساخت این طرح مسکوت باقی ماند و از اوایل پارسال عملیات اجرایی آن از سر گرفته شده است.
تصویب نامه هیات وزیران در باره ساخت آزاد راه قائمشهر – ساری را معاون اول رئیس جمهوری در دولت دوازدهم خرداد ماه سال ۱۳۹۵ به وزارت راه و شهرسازی، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، وزارت کشور، وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ابلاغ کرده بود.
بر اساس این تصویب نامه وزارت راه ۳۰ درصد منابع مالی مورد نیاز برای احداث آزادراه قائم شهر- ساری و تأسیسات جانبی خاص آن را از محل ردیف اعتباری شماره (۴۰۷۰۲۸۱۸) قوانین بودجه سنواتی و فروش اوراق مشارکت و سایر منابع مصوب مربوط تأمین و طبق مفاد قرارداد منعقده به حساب مشترک طرح واریز می کند. طرف مشارکت نیز تأمین هفتاد درصد ۷۰ درصد منابع مالی لازم برای احداث آزادراه و تأسیسات جانبی خاص آن را تعهد و تأمین و به حساب مشترک طرح واریز می کند.
موقعیت جغرافیایی آزادراه قائمشهر- ساری
مشخصات جغرافیایی آزادراه قائمشهر – ساری بدین گونه است که این آزادراه از عبور متانکلا منطقه ای در ورودی شهر قائمشهر از مسیر خیابان آیت الله صالحی مازندرانی تا مهد دشت قطع شده و بعد از پلیس راه ساری به سمت نکا به محور سراسری کشور وصل می شود. قرار دارد.
بنا به اظهار نظر مجریان آزاده راه ، این مسیر در اصل به عنوان کنار گذر جنوبی شهرستان های قائمشهر، ساری و میاندورود است که در آنزمان مدت اجرای طرح چهار ساله پیش بینی شد و برای این منظور اعتبار ۱۷ هزار میلیارد تومانی در نظر گرفته شد، وزارت راه و شهرسازی مشارکت شرکت راهسازی متولیان سرمایه گذاری و تامین مالی این طرح می باشند.
اعتبار مورد نیاز برای ساخت و تحویل طرح حدود ۱۳ هزار میلیارد تومان اعلام شد که از این میزان حدود هفت هزار و ۶۵۰ میلیارد مربوط به عملیات ساخت و بیش از چهارهزار میلیارد تومان مربوط به تملک اراضی مسیر آزادراه است.
احداث این پروژه که بخشی از آزادراه سراسری غرب به شرق حاشیه خزر محسوب می شود و طبق طرح اولیه آزادراه قائمشهر- ساری در ۲ باند رفت و برگشت هر کدام با سه خط تردد (قابل تعریض به چهار خط) احداث خواهد شد. در طراحی های مهندسین شرکت آزادراه قائمشهر – ساری تونلی به طول یک هزار و ۸۰۰ متر جهت پرهیز از آسیب های زیست محیطی طراحی شده و عرض جاده نیز ۷۵ متر برنامه ریزی شده است.
ضرورت های غیر قابل چشم پوشی
ضرورت ایجاد این آزاد راه از آنجایی بیشترت لمس می شود که محور کنونی ساری- قائمشهر طبق گزارش‌های رسمی یکی از پرترددترین جاده‌های کشور محسوب می شود که سالانه میزبان صدها میلیون تردد است.
تردد روزانه و عادی مردمی بومی، گردشگران در کنار تردد خودروهای سنگین محور ساری-قائمشهر در بیشتر مواقع با ترافیک و تردد پُرحجم خودروها روبرو کرده است در حالیکه قرارگیری این محور بر مسیر گردشگری شرق به غرب، مسیر ترانزیتی پایتخت به تجاری ترین منطقه شمال کشور یعنی بندر امیرآباد و همچنین اشتغال بخش قابل توجهی از ساکنان شهرهای اطراف در ادارات مرکز استان و بخش های صنعتی ساری، ایجاد محوری جدید را برای کاهش بار ترافیکی ضروری کرده است. ساخت آزادراه ساری – قائمشهر به طور قطع بخش قابل ملاحظه ای از ترافیک مسیر کنونی رفع خواهد شد.
در این پیوند مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مازندران گفت: ادعای عبور آزادراه قائمشهر_ ساری از محوطه تاریخی پایه علمی ندارد و غیر کارشناسی است
حسین ایزدی روز پنجشنبه در گفت و گو با ایرنا اظهارداشت: مطالعات احداث پروژه آزادراه قائم شهر – ساری در سال ۱۳۹۲ آغاز شد و در ه‌مان زمان شرکت توسعه آزادراه‌های کشور مسیر پیشنهادی را از اداره‌کل میراث‌فرهنگی وقت استعلام کرد.
وی افزود: با بررسی پیمایشی از مسیر پیشنهادی مشخص شد چند اثر تاریخی در مسیر آزادراه مذکور قرار دارد بنابراین با بررسی و اعلام نظر کارشناسان مسیر آزاد راه تغییر داده شد و علاوه بر آن شرکت توسعه آزاد راه‌های کشور متعهد شد چنانچه در حین انجام کار به گورستان تاریخی و یا آثاری دیگر برخورد کند کار متوقف و اداره‌کل میراث‌فرهنگی را در جریان قرار دهد.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مازندران همچنین با اشاره به سرکشی و بازدید کارشناسان و یگان حفاظت از اجرای پروژه آزادراه خاطرنشان کرد: اطلاعات ارایه شده در مستند منظر ناشناخته و مغفول باستان‌شناسی قائمشهر از نواقص علمی برخوردار است و غیر کارشناسی و مردود است.
وی گفت: تپه گردکوه جمنان قائم شهر تا روستای واسکس در لیست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و تحت حفاظت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قرار دارد و هرگونه تخریب و دخل و تصرف در آثار ملی برخورد قانونی شده و متخلفان به مراجع قانونی معرفی خواهند شد.
